این روزا که حرف از تزریق پول و اعتبار به اقتصاد توسط بانکهای مرکزی دنیا سر زبوناست، چیزی که در اصطلاح عامیانه و گاهی برای تمسخر و طعنه به پول‌چاپ‌کنی معروفه، خوبه که اشاره‌ای کنم به یکی از مفاهیم اقتصاد که به تاثیر کَنتیلون/Cantillon Effect معروفه و میگه مسیر جریان پول مهمه/۱
ریچارد کنتیلون یه بانکدار و فیلسوف ایرلندی-فرانسوی در قرن ۱۸ ام بود که کتابی نوشت به نام «نوشتاری در باب نظریه اقتصادی». تو نوشته‌اش او گفت که هر چی به پادشاه(منبع تولید و آغازگر جریان پول) نزدیکتر باشین زودتر و بیشتر از جریان پولی منتفع میشین و هرچه دورتر باشین بیشتر متضرر/۲
چندماه پیش دولت آمریکا بسته حمایتی چند تریلیون دلاریی رو اعلام کرد که به ذینفعان زیادی قرار بود برسه و در واقع چتر نجات اونا باشه در بحران فعلی. این ذیتفعان شامل بیمارستانهای دولتی، بانکها، دولتهای ایالتی، بیکارشدگان و کسب و کارهای کوچک بود.
ولی حالا بعد از چند ماه نتیجه جالبه/۳
چیزی که انتظار میرفت روند بهبود V شکل(سریع)، یا U شکل(با تاهیر و تدریجی) باشه و بعدها حتا عنوان شد ممکنه W شکل(بحران دوباره در اثر تعطیلیهای ناشی از موج دوم و ادامه‌اش تا تولید واکسن) باشه، حالا به طرز جالبی داره تبدیل به روند بهبود K شکل(!) میشه(#نمودارخوب زیر)/۴
به این معنی که با انگولک بانک مرکزی دهکهای بالاتر سریعتر اوضاع قبل از بحران خودشون رو باز می‌یابن و دهکهای پایینتر یا بیشتر فرو میرن یا با کندی بسیار مشهودتری به اوضاع اقتصادی پیشابحران برمیگردن. و به زبان ساده‌تر شکاف طبقاتی بیشتر میشه./۵
بیاین از زبان کنتیلون دلیل این موضوع رو ببینیم چیه.
او میگه فرض کنیم یک معدن طلا در کشور پادشاهی ما کشف میشه، که خب بدیهتن متعلق به شاه(ولی فقیه خودمانی) خواهد بود. شاه که در قسمتهایی از بدن خودش عروسی گرفته شروع میکنه از طلا سکه زدن و بدیهتن خرج کردن/۶
ممکنه به نظر برسه خب این پول کم‌کم جریان پیدا میکنه در جامعه و به لایه‌های پایینتر هم میرسه، ولی خیر! شاه که بالاتر از همه است اگر عاقل باشه(برای خودش البته) شروع به خریدن دارایی ها میکنه(ملک و کسب و کار و کالا) و این مار رو با قیمتهای فعلی انجام میده(ارزون)/۷
ولی از اونجا که عرضه این داراییها محدوده و هنوز فرصت رشد در اثر سرمایه‌گذاری نداشته قیمتها شروع به بالا رفتن میکنن و تا اون پول اولیه بخواد به دست سایر لایه‌های پایینتر اجتماع برسه قیمتها بالاتر رفته(نمونه‌اش در لینک زیر)/۸
world-grain.com/articles/14183…
همینطور به یادبیارین بالارفتن قیمت سهام شرکتها(نوع دیگری از داراییها). همه اینها باعث میشه که هر چه شما به منبع تزریق دارایی نزدیکتر باشین، فرصت بیشتری داشته باشین که از قیمت‌هایی که هنوز بالا نرفته‌ان ولی خواهند رفت بهره‌مند شین. به عبارت دیگه هرچه داراتر باشین، داراتر میمونین/۹
کنتیلون در کتاب خودش اینطور نوشت. و جالبه بدونین این افزایش اختلاف طبقاتی چیزی بود که دفیقن بعدن از کشف آمریکا توسط اسپانیاییها در اسپانیا اتفاق افتاد، برای پرتقال بعد از کشف معادن طلای برزیل اتفاق افتاد،/۱۰
و از اون جالبتر در آمریکا بعد از خارج شدن طلا از پشتوانه پولی و آغاز پول‌چاپ‌کنی بانک مرکزی اتفاق افتاد. امروز هم این هج‌فاندها، و سرمایه‌گذاران خصوصی هستن که از این «بدهی‌های ارزون» استفاده میکنن و پولدارتر میشن/۱۱
ft.com/content/cdeb44…
بد نیست بگیم که عده‌ای معتقدن چاپ پول(تزریق پول و اعتبار) لزومن نباید به افزایش شکاف طبقاتی خام بشه و ادعا میکنن که اصل کنتیلون فقط میگه :«مسیر جریان پول در نحوه تاثیرگذاریش بر رشد و کاهش ثروت دهکها و لایه‌های مختلف موثره»./۱۲
این (به گمان من) خوش خیالان ادعا میکنن در دهه ۳۰ و ۴۰ میلادی که روزولت معامله نوین/new deal رو از خودش در کرد، راهایی جدید برای دسترسی ساده کسب و کارهای کوچک بنیان‌گذاشته شد و اصطلاحن تزریق پول به صورت بیطرفانه و ختثا بین دهکها انجام شد،مفهومی که بهش money neutrality میگن/۱۳
اصولن صندوق بین المللی پول/IMF هم مثلن به این دلیل به وجود اومد که همین money neutrality رو بین ملل مختلف به وجود بیاره. قضاوت با شما!/۱۴
اینها دردسرها یا «سردرد»هایی هستن که بانکهای مرکزی باهاش دست به یقه‌ان. سال ۲۰۱۶ جَنِت یِلِن، رییس وقت فدرال رزرو سخنرانیی داشت که به همین سردردها اشاره میکرد./۱۵
federalreserve.gov/newsevents/spe…
در مقابل کسانی هم هستن مثل AOC یا رشیدا طلیب که فکر میکنن راه خلاص از این سردردها از مالیات بر ثروت میگذره(همینقدر ساده‌انگارانه) و با مثل دومی فکر میکنن با صدور کارتهای debit برای شهروندان(شما بخون همون یارانه نقدی احمدی‌نژادی به سبک آمریکایی) اون مجاری جریان پول اصلاح میشه/۱۶
همه این راه‌حلهای شخمی و تخیلی فراموش میکنن که این دردسرها و سردردها از ابتدا با دخالت بانکهای مرکزی به وجود اومدن.
آیا بهتر نیست برای حل ریشه‌ای اونها، اصولن اختیارات و انگولکهای بانک مرکزی رو کمتر کنیم؟/۱۷
کل نوشته در مدیوم
medium.com/%D8%A7%D9%86%D…
Share this Scrolly Tale with your friends.
A Scrolly Tale is a new way to read Twitter threads with a more visually immersive experience.
Discover more beautiful Scrolly Tales like this.