تیمور تاش / #رشته‌توییت
تیمورتاش را قربانی تجدد، بازنده ی نردبازی قدرت و یا قربانی دسیسه ی بیگانگان بدانیم،سرنوشت غریبی داشت. مستعد، نابغه، خوشگذران و ماجراساز بود!
دخترش او را «امیرکبیر ثانی»نامید، اگرچه در آن حد نبود! شباهتش با امیر در پروژه ی شاه سازی بود. یکی مصدر شاهیِ...
2.ناصرالدین میرزا و دیگری سردار سپه!
از هموطنان ترکمن بود، خوش تیپ، خوش چهره و خوش لباس! در گیرودار مشروطه، پدرش او را به سن پطرزبورگ فرستاد.در زبان روسی خوش پیشرفت کرد.وارد مدرسه نظامی نیکلا شد و همدم فرزندان ژنرالها، شاهزاده ها و اشراف روسیه شد...
3. در خرج پول گشاده دست بود! بخش زیادی از مخارجش را از معشوقه های اشراف زاده اش تامین می کرد! به بهانه ثقیل بودن اسمش برای روسها، نامش را«نردینسکی» گذاشت. وجه تسمیه اش «نردین» زادگاهش بود.این نام جلوه ای اشرافی داشت. فرانسه آموخت تا در شب نشینهایش به کار آید...
4. پیشنهاد عضویتِ ارتشِ امپراطوری را به عشق ایران نپذیرفت!
به ایران که برگشت، راهی تهران شد. آنجا لقب پدر را برگرفت: معزز الملک.استخدام وزارت خارجه شد و در هیئتی برای اعلان پادشاهی محمدعلی شاه، با خرج پدر به اروپا رفت! در برگشت حاکم سبزوار شد و مدیریتش را بر همه آشکار کرد...
5. مطابقِ معمول آن روزها، ازدواجش شمایِ سیاسی داشت.محمدعلی شاه که سقوط کرد با تازه عروسش راهی تهران شد.در مجلس دوم از سبزوار کاندیدا شد و نماینده مجلس!
مخالفان سنش را بهانه و اعتبارنامه اش را رد کردند، اما پول پدر مسئله را حل کرد! در مجلس در کنار بزرگانی مانند فروغی منشی و...
6.عضو هیئت رئیسه شد و از آن مهمتر مخبر کمسیون نظام! در مسئله خلع سلاح مجاهدین آذربایجانی همدست دولت شد. در کوران استخدام شوستر و اولتیماتوم روسیه پیشنهاد او کارساز شد: تعیین هیئتی برای رسیدگی به موضوع! البته صبح فردایش مجلسی نبود، ماموران یپرم دربهای مجلس را قفل زده بودند!...
7.به مشهد برگشت و در دو سال فترت مجلس فرمانده قشون خراسان با لقب تازه ی«سردار معظم» شد. آنجا هم بر ثروتش افزود و هم پایه وکالتش را محکم کرد!
در مجلس سوم وارد اعتدالیون شد. با مدرس همصدا شد. نماینده مجلس چهارم شد ولی تشکیل نمی شد. پس حاکم گیلان شد! در مقابل میرزا قرار گرفت!...
8.بدور از خانواده تبدیل به حاکمِ فاسدی شد و از چشمها افتاد! هر چه بر سرِ سران جنگل آمد، به اسم او نوشته شد.
پس از کودتای 1299 در خانه با مطالعه گذران وقت میکرد. با صحبت با نورمان انگلیسی و خبردار شدن سید ضیاء، به زندان رفت و سپس به کاشان تبعید شد!...
9. مجلس چهارم که باز به تهران برگشت و مؤتلف مدرس و نصرت الدوله شد. در کابینه مشیرالدوله وزیر عدلیه شد. پس از آن به اتفاق همسر جدیدش(تاتیاتا) ماه عسلش حاکم کرمان شد. بعد از 20 ماه برای مجلس پنجم که منتخب سبزوار بود به تهران برگشت...
10.در تهران سردار سپه در نخست وزیری مستقر بود و احمدشاه در فرنگ! از مدرس جدا شد و هواخواه سردار شد. در خیالش جمهوری بود و عشقش رئیس جمهوری! در کابینه رضاخان وزیر فواید عامه شد. در غائله ی جمهوریِ رضاخانی همراهش نشد ولی احتمالا فکر سلطنت را او در سرِ رضاخان فرو کرد!...
11.از اینجا او موتور ماشینی شد که قزاقِ سوادکوهی را در سال 1304 به سلطنت رساند! تنها یک هفته بعد او رئیس دربار پهلوی شد و عملاً قدرتمندترین فرد بعد از شاه! این فرجامِ تلاشِ یکساله او، نصرت الدوله و داور بود! از میان آنها او از همه بیشتر به شاه نزدیک بود و به تناسب در خطر بیشتر!
12. عنوان پهلوی را برای شاه برگزید و تاج شاهی هم به سلیقه ی او ساخته شد! جوان ترکمن در انقراض قاجاریه نقش اول را داشت و مجلس پنجم را عملاً به شعبه ای از دربار تبدیل کرد و کار اصلی ماده واحده تغییر سلطنت و مجلس موسسان با تیمورتاش بود! در مقام نقش دوم خیلی ماهرانه عمل می کرد!...
13.در کنار نصرت الدوله، داور و سردار اسعد مربعی از قدرت شدند! شاه به او گفت: «من قشون را اداره میکنم و تو کشور را». شاه خطاب به دیگران می گفت: نظر تیمور نظر من است....
14.مساله نفت جنوب و سرسختی اش در مذاکرات با انگلیسیها، تباهش کردند. انگلیسی ها که از پَسَش برنیامدند برایش دسیسه چیدند. ناگهان در مطبوعات اروپا «اعلیحضرت» خطابش کردند و تایمز لندن در مقاله ای او را همه کاره ی ایران توصیف کرد و رضاشاه را پیرمردی شکسته و ناتوان!
15. مغضوب شاه شد و با افتادن پرونده شرکت نفت در بخاری، زندگی تیمورتاش هم سوخت. متهم به جاسوسی برای شوروی شد و خانه نشین! همان که با مذاکره مجابش نکرد با اتهام جاسوسی بیچاره اش کرد:سِر جان کدمن انگلیسی!...
16.به جرم اختلاس در زندان افتاد و در بحبوحه سفر کاراخان معاون تجارت خارجی شوروی از بیمِ تقاضای آزادی اش، توسط پزشک احمدی بهیار زندان و میرغضب شاه با آمپول سمی، در حالیکه بسختی زاری میکرد، زندگی پرماجرایش خاتمه یافت.
منبع:
مقاله تیمور تاش/ قائم موسوی
صعود و سقوط تيمورتاش، دكتر جواد شيخ‌الاسلامی
ظهور و سقوط سلطنت پهلوی
بازيگران عصر پهلوی از فروغی تا فردوست
تیمورتاش/ باقر عاقلی
تیمور تاش و بازی قدرت /عبدالله متولی
Share this Scrolly Tale with your friends.
A Scrolly Tale is a new way to read Twitter threads with a more visually immersive experience.
Discover more beautiful Scrolly Tales like this.