Thread by @Nestoricus

Als je in Leeuwarden iemand als Fries benoemd, vooral als deze persoon wat ouder is, of fan de lokale voetbalclub Cambuur, zul je snel te horen krijgen dat ze geen Friezen zijn, of zelfs anti-Fries! Waar komt dit fenomeen uit de Friese hoofdstad vandaan? 1/25

Om dit te begrijpen moeten we ver terug in de tijd, naar het jaar 1397, naar de Friese burgeroorlog, ook wel de Grote Friese Oorlog of de oorlog tussen de Schieringers en Vetkopers genoemd. De Schieringers waren vooral vertegenwoordigd op het platteland, voorstanders van de 2/25

Friese Vrijheid, de afwezigheid van een adelijke overheerschappij.Zij werden bijgestaan door de stad Groningen. Hier tegenover stonden de vetkopers, die vooral in de steden veel macht hadden, en juist wel veel profiteerden van heerschappij en handel van Holland, de Saksen en 3/25

de Beiersen, die op papier Friesland als leen hadden. In het midden van deze oorlog vinden we Gerrit van Cammingha, (1340-142?) een vetkoper. Zijn familie is er een van veel invloed rond het huidige Leeuwarden. Het was Gerrit die als eerste buitenlandse hulp vroeg voor het 4/25

beslechten van deze oorlog. Hij klopte aan bij de hertog van Beieren, die een leger zond waarmee de Schieringers de kop werd ingedrukt.Van Cammingha kreeg voor zijn hulp in het uitbreiden van de Beierse invloed een ridderlijke titel, een leen, en hij werd tot baljuw benoemd. 5/25

In 1399 echter,was voor de Friezen de maat vol. Er werd in dat jaar namelijk zonder inspraak van de lokale hoofdelingen door van Cammingha in Den Haag een verdrag getekend dat de Beiersen vergaande privileges in Friesland zou toekennen. Samen met Groningen maakten ze zich op 6/25

voor een laatste beslissende slag voor de Friese Vrijheid. Graaf Willem VI van Holland en Jan van Beieren lieten een enorm leger over de zuiderzee verschepen om de Friezen het hoofd te bieden. Zij landden in de stad Stavoren, en marcheerden tot aan Sexbierum. 7/25

Hier echter,hadden de Friezen een hinderlaag voorbereid. In het holst van de nacht wouden ze de Hollandse kolonne overvallen.Gerrit kwam hier achter, en heeft toen langs de hele kust grote vuren opgezet, om zijn weldoeners te waarschuwen. De Schieringers werden ''gedoot ende 8/25

geslagen'' ondanks ''onversaechden moede''. Voor zijn volksverraad werd gericht beloond met Leeuwarden, Stiens en Wirdum als leen, en alle rechten en inkomsten die hierbij hoorden.Zijn verraad was een definitief breukpunt tussen ''Fries'' en ''Stadsfries''. Eerst in houding, 9/25

Maar later zelfs in taal. De stedelingen begonnen zich steeds meer te verhollandsen, wat er in de 19e eeuw zelfs voor zorgde dat kwa accent een stadsfries amper te onderscheiden was van een Haarlemmer. Friezen waren boeren, primitief en stijfkoppig. Het waren dan ook de 10/25

steden in de 80 jarige oorlog veelal direct het protestantse geloof achterna holden, vooral zodat ze rente konden vragen over leningen, en niet zouden worden belemmerd door hun geweten bij onzuivere handelspraktijken. De Leeuwardense kathedraal en 11/25

het kersvers bisdom Leeuwarden werden constant belaagd door de stadsfriese protestanten, tot zover dat onze landvoogd Alva er een permanente garde op moest stellen zodat deze nieuwe kathedraal niet werd afgebrand.Dit is uiteindelijk wel gebeurd, en alleen de toren staat nog 12/25

als een soort symbool van de stadsfriese overwinning. Op het platteland hield men namelijk veelvuldig vast aan het oude geloof, met een groot aantal alsmaar groeiende kloosters op nieuw land. Toen de oorlog uiteindelijk weer losbarstte waren het dus vooral de ''Friezen'' 13/25

die een niet ontzienbaar blok van het Spaanse leger opmaakte in Noord-Nederland, ter verdediging van hun thuis en religie, terwijl de steden gretig de poorten opengooide voor de Hollanders en hun buitenlandse huurlingen. Uiteindelijk is door de zoveelste 14/25

stadsfriese overwinning het protestantisme uiteindelijk ook op het platteland doorgedrongen, waar nog meer afsplitsingen zijn ontstaan zoals de wederdopers. Deze grote kloof tussen stad en land is in de laatste halve eeuw zoals de meeste lokale verschillen 15/25

flink afgezwakt. Alleen de stadsfriese generaties voor de boomers zullen soms zeggen ''niks met Friezen te hebben'' ookal wonen ze sinds voor Christus in het Friesland, en dit zeggen vanuit een echt cultureel verschil. Alleen van de voetbalclub Cambuur uit 16/25

Camminghaburen, vernoemd naar, Jawel! Onze Gerrit, gaat er nog echt een sterk ''Anti-Fries'' geluid uit van de harde kern van supporters, vooral gericht tegen Fries uithangbord Heerenveen. Zo lang geleden, maar toch leven de daden van het verraad van een enkele 17/ 25

man voort tot in onze eigen tijd. Toch is deze situatie niet uniek. In Ierland, in 1690, vochten twee legers op de bank van de rivier Boyne. Aan de ene kant stond stadhouder van de Hollandse staat, Willem III, die kort daarvoor was gekroond als koning van het 18/25

verenigd koninkrijk, op verzoek van protestantse edelen die een Katholieke koning niet konden verdragen. Deze koning, James VII, was naar Ierland gevlucht en had een leger van loyale katholieke Ieren bijeen gebracht.Zij hadden een plan bedacht, om Willem in de pan te hakken 19/25

Het moment dat hij landen wou in het holst van de nacht. Dit werd echter veredeld, doordat lokale Protestantse Ieren allemaal vuren opstaken om Willem te waarschuwen en hem naar een veilige baai te leiden. Komt dit bekend voor? 20/25

Na de Ieren hierna verpletterend verslagen te hebben bij de Boyne, waren deze Protestantse Ieren ineens de superieuren, ze hadden hun eigen parlement en veel werden in de adelstand verheven. Ze werden extreem ''Anti-Iers'' en noemden zichzelf ''Brits''. 21/25

Elk jaar marcheerden ze met bonte Oranje sjerpen, en speelden liedjes in de straten over ''de glorie van de kroon'' wat tot vandaag nog tot sektarisch geweld lijkt. Nog een leuke paralel: In de 19e eeuw verhuizden veel Ieren door een mislukte aardappeloogst, waaronder 22/25

Ook naar het Schotse Glasgow. Hier richtten zowel Protestanten alsook Katholieken hun eigen culturele instituties op, waaronder twee voetbalclubs. De Katholieken de ''Celtics'' en de Protestanten de ''Rangers''. 23/25

We hoeven alleen maar naar een paar liedjes van beide clubs te luisteren om te zien waar ze staan: in het clublied van de Celtics, Celtic Symphony, word de IRA, een Iers Katholieke terreurgroep verheerlijkt. In het Rangerslied ''Billy Boys'' zeggen ze jongens van Billy 24/25

(Willem III dus) te zijn, en tot de knieeen te baden in ''Ierenbloed''. Twee compleet verschillende plekken en tijden, precies hetzelfde cultureel effect. Maar in Friesland was geen sektarisch element, dus geweld is ons tot nu toe bespaard gebleven. 25/25