Η Βόρεια Ήπειρος δημιουργήθηκε πριν από περίπου έναν αιώνα μετά τη διχοτόμηση της Ηπείρου από τις Μεγάλες Δυνάμεις με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας που υπογράφηκε στις 13 /2/1914,που χαραξε τα αλβανικά σύνορα.Η περιοχή της Βόρειας Ηπείρου παραχωρούνταν στην Αλβανία,
η οποία είχε αναγνωριστεί επίσημα ως ανεξάρτητο κράτος με τη Συνθήκη του Λονδίνου.Σύμφωνα με την απόφαση το Αργυρόκαστρο,το Βουθρωτό,το Δέλβινο, η Κορυτσά, η Χειμάρα, οι Άγιοι Σαράντα και η νήσος Σάσων ήταν πλέον αλβανικά εδάφη.
Οι Μεγάλες Δυνάμεις που μετείχαν στη συνδιάσκεψη ήταν Αγγλία,Γαλλία, Ιταλία, Ρωσσία,Γερμανία και Αυστροουγγαρία.Η συμμαχία Ιταλίας-Αυστρίας,ήθελε ένα ανεξάρτητο κράτος στην περιοχή που ν αποτελεί μία ζώνη ουδέτερη,ευκολα μετατρέψιμη σε προγεφύρωμα σε περιπτωση πολεμου. 
Μέσα σε μια νύχτα ο ελληνικός πληθυσμός της περιοχής,πέρασε σ άλλο κρατος. Αρχικά ο Βενιζέλος αρνήθηκε να παραχωρήσει την περιοχή,καθώς ο ελληνικός στρατός μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων από τους Οθωμανούς (21/2/1913) είχε απελευθερώσει κι όλες τις πόλεις της Β.Ηπείρου.
Ωστόσο,το Φεβρουάριο του 1914,οι Μεγάλες Δυνάμεις έστειλαν υπόμνημα στο ελληνικό κράτος στο οποίο διαμήνυαν ότι αν δεν αποχωρούσαν οι ελληνικές δυνάμεις,δεν θα γινόταν αναγνώριση των νησιών του Αιγαίου.Η Ελλάδα υποχωρησε,μα σύντομα ξέσπασαν ταραχές
ανάμεσα σε Βορειοηπειρώτες και Αλβανούς,κι ακολούθησε το πρωτόκολλο της Κέρκυρας,με το οποίο η Βόρεια Ήπειρος αναγνωρίστηκε ως αυτόνομη περιοχή υπό αλβανική κυριαρχία. Όμως η κατάσταση άλλαξε όταν ξεκίνησε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος.
(φωτο>Η επίσημη ανακήρυξη της βορειοηπειρωτικής αυτονομίας στο Αργυρόκαστρο, 1η Μαρτίου 1914. Σε πρώτο πλάνο,ο Γεώργιος Χρηστάκης – Ζωγράφος,μέλη της κυβέρνησης, του κλήρου και του στρατού. Πηγή: Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο/ Αθήνα)
Στις 14 Οκτωβρίου 1914 ο ελληνικός στρατός προήλασε για δεύτερη φορά στη Β. Ήπειρο,όμως και πάλι με τη λήξη του πολέμου,οι Σύμμαχοι επιδίκασαν τα εδάφη στην Αλβανία,με αποτέλεσμα πολλά ελληνικά σχολεία να κλείσουν κι η ελληνική μειονότητα να περιοριστεί από το αλβανικό κράτος.
Οι Έλληνες κατάφεραν για τρίτη φορά να καταλάβουν ξανά τα εδάφη στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο όταν αντεπιτέθηκαν στον ιταλικό στρατό και μπήκαν θριαμβευτές στα ελληνικά χωριά της Β. Ηπείρου. Ωστόσο,μετά την επίθεση των Γερμανών,ο Ελληνικός Στρατός αναγκαστηκε να εγκατέλειψει και πάλι
την περιοχή. Στα χρόνια της κατοχής,η αγγλική κυβέρνηση προέβη σε ευνοϊκές δηλώσεις για το βορειοηπειρωτικό ζήτημα στη Βουλή των Κοινοτήτων,αλλά η κατάσταση παρέμεινε ίδια. Όταν ο πόλεμος τελείωσε,ο στρατηγός Ν. Ζέρβας εισηγήθηκε να ενσωματωθεί η Βόρειος Ήπειρος στην Ελλάδα.
(φωτο>Η σημαία της «Αυτόνομης Δημοκρατίας της Βορείου Ηπείρου» σε γραμματόσημο)
Στις 19 Οκτωβρίου 1944 ο Γεώργιος Παπανδρέου ως πρωθυπουργός, διακήρυξε ότι η Βόρειος Ήπειρος είναι αναπόσπαστο τμήμα της Ελληνικής επικράτειας. Ωστόσο,το 1945 ο Ενβέρ Χότζα ανέλαβε την εξουσία και υπήρξαν αντιδράσεις από τους σοβιετικούς αξιωματούχους.
Οι Βορειοηπειρώτες υπέστησαν βαρβαρη καταπίεση και πολλοί αναγκάστηκαν να καταφυγουν στα αστικά κέντρα (σύμφωνα με τη νομοθεσία μόνο όσοι κατοικούσαν στη μειονοτική ζώνη θεωρούνταν Έλληνες).Εκείνο το διάστημα η ελληνική γλώσσα απαγορεύτηκε κι ο πληθυσμός διδάσκονταν πλέον
την αλβανική ιστορία.
Τον Ιούνιο του 1960 ο Γ. Παπανδρέου σε ομιλία του στη Βουλή επανέφερε το ζήτημα της Β. Ηπείρου: «Εκείνο πάντως το οποίο οφείλουν όλαι αι Ελληνικαί Κυβερνήσεις να γνωρίζουν,είναι ότι το θέμα της Βορείου Ηπείρου υφίσταται.
Τον Ιούνιο του 1960 ο Γ. Παπανδρέου σε ομιλία του στη Βουλή επανέφερε το ζήτημα της Β. Ηπείρου: «Εκείνο πάντως το οποίο οφείλουν όλαι αι Ελληνικαί Κυβερνήσεις να γνωρίζουν,είναι ότι το θέμα της Βορείου Ηπείρου υφίσταται.
Και εκείνον το οποίον απαγορεύεται εις τον αιώνα, είναι δι΄ οιονδήποτε λόγον η απάρνησις του ιερού αιτήματος…Καθ΄ όσον αφορά την Βόρειο Ήπειρο… η διεκδίκησις είναι ιερά και απαράγραπτος». Στο τέλος της ομιλίας του ανέφερε:
«Αλλ’ εκτός της εθνικής διεκδικήσεως,υπάρχει και κάτι άλλο καθημεριvόν, επείγον θέμα: Η προστασία του πληθυσμού της Βορείου Ηπείρου. Η προστασία της ζωής,της τιμής και της περιουσίας του. Εις το σημείον αυτό,έχομεν χρέος να διεξαγάγωμεν συνεχώς αγώνας.
Οι μάρτυρες αδελφοί μας,ζητούν από την Μητέρα πατρίδα μόνον συνεχή στοργικήν συμπαράστασιν,διότι ζουν,υπό το κράτος της αφορήτου τυραννίας. Και αυτήν την στοργήν, οφείλομεν να τους παράσχωμεν!».
(φωτο> το αρχηγείο των Ηπειρωτών στους Αγίους Σαράντα τον Απρίλιο του 1914)
Τη δεκαετία του ’60 η αλβανική κυβέρνηση ακολούθησε μια πολιτική αφελληνισμού της ελληνικής μειονότητας και το Μάρτιο του 1984,ο ΟΗΕ εξέδωσε απόφαση με την οποία καταδικαζόταν διεθνώς η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Αλβανία, σε βάρος των Ελλήνων της Β. Ηπείρου.
Εκεινη η ομιλία στη Βουλή,ξεχαστηκε.Οι ελληνικες κυβερνησεις αδιαφορουν.ΕΜΕΙΣ,ΔΕ ΛΗΣΜΟΝΟΥΜΕ!
