Thread by @saglikli_tarim

Corona virus hakkında detaylı floodumuz başlıyor. Bugün ülkenin en önemli gündemi olması sebebiyle konu dışına çıktık ve Corona (SARS-CoV-2) ile ilgili detaylı bir tarama sonucu bu floodu hazırladık. İlerleyen günlerde güncel gelişmeleri de bu flooda ekleyeceğiz.

Flood içerisinde faydalandığımız akademik kaynakları da ekleyeceğiz. Dileyen kullanıcılarımız ileri okuma için kaynak linklerine tıklayarak kaynaklara ulaşabilirler. Herkese iyi okumalar dileriz.

Öncelikle, sürekli konuşulan bu Corona (korona) virüsü nedir? Tam olarak nasıl bir virüs ile karşı karşıyayız onu ele alalım. Corona (Korona) virüsü hayvanlar arasında yaygın olan büyük bir virüs grubudur. Nadir durumlarda hayvanlardan insanlara bulaşmaktadır (zoonotik).

Coronavirus’lar (Cov), soğuk algınlığından, Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS – CoV) ve Ağır Akut Solunum Sendromu (Severe Acute Respiratory Syndrome, SARS-CoV) gibi daha ciddi hastalıklara neden olan bir virüs ailesidir.

Yapılan kapsamlı araştırmalar sonucunda, SARS-CoV’un misk kedilerinden, MERS-CoV’un ise tek hörgüçlü develerden insanlara bulaştığı ortaya çıkmıştır. Coronavirus’ların insanlarda dolaşımda olan alt tipleri (HCoV-229E, HCoV-OC43, gibi) çoğunlukla soğuk algınlığına sebep olanlardır

31/12/2019’da DSÖ Çin Ülke Ofisi, Çin’in Vuhan şehrinde etiyolojisi bilinmeyen pnömoni vakalarını bildirmiştir. 7/01/2020’de daha önce insanlarda tespit edilmemiş yeni Coronavirus olarak tanımlanmıştır. Daha sonra 2019-nCoV hastalığının adı COVID-19 olarak kabul edilmiştir.

Bu kısmı özetlemek gerekirse Corona bir virüs grubunun genel adıdır. 2019-nCoV (Sars-Cov-2) ise konumuz olan virüsün adı olmakla birlikte, bu virüs sebebiyle ortaya çıkan hastalık ise COVID-19 olarak isimlendirilmiştir.

Corona Virusler başlıca 4 farklı sınıfta tanımlanmışlardır. SARS-CoV-2 (2019-nCoV) virüsü SARS-CoV ve MERS-CoV’unda içine bulunduğu beta-coronavirus (beta- koronavirüs) ailesi içinde yer almaktadır.

Peki belirtileri nelerdir? 7 Şubat'ta Journal of American Medical Association'da (JAMA) yayınlanan araştırmaya göre; Wuhan'da, yeni virüsün bulaşmış olduğu 138 hastada görülen en yaygın semptomlar ateş, yorgunluk ve kuru öksürük.

Hastaların üçte birinde kas ağrısı ve nefes alma güçlüğü bildirilirken, yaklaşık yüzde 10'unda ishal ve bulantı gibi atipik semptomlar var. Görsel üzerinde toparlayacak olursak ise aşağıdaki gibidir.

Peki Organları Nasıl Etkiliyor?
COVID-19, SARS'a genetik olarak çok benziyor. Bu nedenle, yeni salgın hakkındaki erken araştırmalarda SARS ve MERS'dan alınmış derslerin çok yardımcı olacağı düşünülüyor.

Akciğerler
Çoğu hasta için COVID-19 akciğerlerde başlayıp ve bitiyor. Çünkü grip gibi koronavirüsler de solunum yolu hastalıklarıdır. Tipik olarak, enfekte bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında, virüs yakın temasta olan herkese püskürtülen damlacıklar yoluyla iletilir.

Koronavirüsler de grip benzeri semptomlara neden olurlar; hastalarda pnömoni (zatürre) ile başlar veya daha kötüsü ile yani ilerleyen ateş ve öksürük ile başlayabilir.

Enfeksiyonun ilk günlerinde, yeni virüs hızla akciğer hücrelerini işgal ediyor. Bu akciğer hücreleri iki sınıfa ayrılır; mukus yapan hücreler ve siliya denilen tüy benzeri hücreler. Mukus hücreleri, akciğer dokusunu patojenlerden korumaya ve solunum organının kurumamasına,

Siliya hücreleri ise mukus etrafındaki polen ya da virüs gibi kalıntıları temizler. Daha sonra ikinci aşama yani bağışıklık sistemi devreye giriyor. Viral bir istilacı varlığında vücudumuz, hasarı gidermek ve akciğer dokusunu onarmak için akciğerleri bağışıklık hücreleri

ile doldurarak hastalıkla savaşmak için adım atıyor. Ancak bazen bağışıklık sistemi kontrolden çıkıyor ve bu hücreler sağlıklı dokular da dahil olmak üzere her şeyi öldürüyor.

Üçüncü aşamada, akciğer hasarı oluşmaya devam ediyor ve solunum hasarı ile sonuçlanabiliyor. Ölüm gerçekleşmese bile, bazı hastalar kalıcı akciğer hasarı ile hayatta kalıyor.

Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, SARS akciğerlerde delik açarak “petek benzeri bir görünüm” oluşturuyor ve bu lezyonlar yeni koronavirüsten etkilenenlerde de var. Bu durumda, hastalar nefes almaları için sıklıkla ventilatörlere bağlanıyor.

Bu arada iltihaplanma, hava keseleri ve kan damarları arasındaki zarları daha geçirgen hale getiriyor ve bu da akciğerleri sıvı ile doldurarak nefes alımını etkileyip ve ölüme yol açıyor.

Mide
SARS ve MERS virüsleri bağırsakları kaplayan hücrelere erişebilir ve bu enfeksiyonlar bağırsakta gelişebilir ve ishale sebep olabilirler. Yalnız yeni koronavirüsün aynı şeyi yapıp yapmadığını henüz bilinmiyor. Araştırmacılar, COVID-19'un aynı reseptörü kullandığına inanıyor.

Kan Dolaşımı
Koronavirüsler, hiperaktif bağışıklık tepkisi nedeniyle vücudun diğer sistemlerinde de sorunlara neden olabilirler. 2014 yılında yapılan bir çalışmada, MERS hastalarının yüzde 92'sinde koronavirüsün akciğer dışında en az bir belirtisi olduğu gösterilmiştir.

Aslında, koronavirüslerin üçünde de şunlar gözlenmiştir; yüksek karaciğer enzimleri, düşük beyaz kan hücreleri ve trombosit sayısı ve düşük tansiyon. Columbia Üniversitesi’nde virolog ve yardımcı araştırma bilimcisi Angela Rasmussen, bunun mutlaka virüsün vücudun her tarafına

yayıldığının bir işaretinin olmadığını, bir sitokin fırtınası olabileceğini söylüyor. Sitokinler, bağışıklık sistemi tarafından alarm olarak kullanılan proteinlerdir ve bağışıklık hücrelerini enfeksiyon bölgesine alırlar. Bağışıklık hücreleri daha sonra vücudun geri kalanını

kurtarmak için enfekte olmuş dokuyu öldürürler. Ancak kaçak bir koronavirüs enfeksiyonu sırasında, bağışıklık sistemi herhangi bir düzenleme yapmadan sitokinleri akciğerlere attığında, sitokinler sadece enfekte olmuş hücreleri hedef almaz; sağlıklı dokuya da saldırırlar.

En şiddetli COVID-19 vakalarının bazılarında, sitokin yanıtı çoklu organ yetmezliğine neden olmuştur.

Karaciğer
Bir koronavirüs solunum sisteminden yayıldığında, karaciğeri de etkiler. Doktorlar SARS, MERS ve COVID-19 hastalarında karaciğer hasarı belirtileri gördüler;genellikle hafif ancak daha ciddi vakalar ciddi karaciğer hasarına ve hatta karaciğer yetmezliğine yol açabiliyor

Vücudun düzgün çalışabilmesi için karaciğer oldukça sıkı çalışır. Ana işi, kan mideyi terk ettikten sonra kandaki toksinleri filtrelemek ve vücudunuzun kullanabileceği besinleri üretmektir. Ayrıca ince bağırsağın yağları parçalamasına yardımcı olan safrayı yapmak ve vücuttaki

kimyasal reaksiyonları hızlandıran enzimler içermek de görevleri arasındadır.SARS ve MERS hastalarının ortak bir özelliği kanda anormal derecede yüksek enzim seviyelerine sahip olmaları ve bu da bir işaret olabiliyor. Bilim insanları bu solunum virüslerinin karaciğerde nasıl

davrandığını tam olarak anlanmadığını söylüyorlar ama virüs doğrudan karaciğeri enfekte ediyor, hücreleri çoğaltıyor ve öldürüyor olabilir.

Böbrek
SARS hastalarının yüzde altısında ve MERS hastalarının tam dörtte birinde akut böbrek hasarı görülmüştü. Çalışmalar, yeni koronavirüsün aynı şeyi yapabileceğini gösteriyor. 2005 tarihli araştırmaya göre, akut böbrek yetmezliği olan SARS hastalarının yüzde 91.7'si ölmüştü.

Koronavirüslerden en çok etkilenen ise böbrek tübülleridir. Hong Kong Üniversitesi'nde profesör olan nefrolog Kar Neng Lai, virüs kan dolaşımınızdaysa tübüllerde bir virüs tespit etmenin olası olduğunu söylüyor. Böbrekler sürekli olarak kanı filtrelediğinden, bazen tübüler

hücreler virüsü yakalayabiliyor ve geçici veya daha hafif bir yaralanmaya neden olabiliyorlar. Virüs hücrelere nüfuz edip çoğalmaya başlarsa bu yaralanma ölümcül olabiliyor. Vücuda genel etkileri bu şekildedir.

Peki Korunma İçin Neler Yapmalıyız?
Henüz Corona / Covid-19 (Korona) virüs ailesine karşı koruma sağlayacak bir aşı bulunmamaktadır. MERS aşısı için deneme süreci devam etmektedir. Korunmak için basit önlemler oldukça faydalı olacaktır.

Dünya Sağlık Örgütü,
Enfekte olmuş kişilerle yakın temastan kaçınmanın,
El hijyenine dikkat etmenin, sık aralıklarla elleri en az 20 saniye sabun ve su ile yıkamanın; sabun ve su olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanmanın; özellikle hasta insanlar veya çevresi ile

doğrudan temas ettikten sonra elleri mutlaka yıkamanın,
Çiftlik veya vahşi hayvanlarla korunmasız temastan kaçınmanın,
Enfekte olduysanız eğer, mesafeyi korumanın, öksürürken, hapşırırken tek kullanımlık kağıt mendil ile ağızın ve burnun kapatılmasının; kağıt mendilin bulunmadığı

durumlarda ise dirsek içinin kullanılmasının, ellerin yıkanmasının; gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunmaktan kaçınmanın,
Enfekte olan kişilerin dokunduğu yüzeylerin dezenfekte edilmesinin,
Et, yumurta gibi hayvansal gıdaların iyice pişirilmesinin,
Hasta kişilerin mümkünse

kalabalık yerlere girmemesinin, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve burnun kapatılmasının, mümkünse tıbbi maske kullanılmasının önemli olduğunu belirtmiştir.

Virüsün Mutasyona Uğrama Olasılığı Nedir?
Araştırmacılara göre evrimleşme hızı oldukça düşük gözüküyor. Dolayısıyla ciddi bir genetik değişim yaşanmama ihtimali de oldukça yüksek. Edinburgh Üniversitesi'nden biyolog Andrew Rambaut şöyle diyor:

"Koronavirüs, genetik olarak hiç değişmeyebilir. Şu anda oldukça iyi bir şekilde yayılıyor, dolayısıyla büyük bir salgına dönüşmek için evrimleşmesine gerek kalmayabilir."

Scripps Araştırma Merkezi'nden biyolog Michael Farzan ise şöyle diyor: "Salgına dönüşen bir koronavirüsün evrimi (sezonluk bir davranış sergileyecek olsa bile), daha az virülans yönünde bile olabilir! Dolayısıyla virüsün zamanla yavaşladığını görebiliriz."

Kısacası araştırmacılar bu virüsün genetik olarak mutasyona uğrama ihtimalinin düşük olduğunu düşünüyor.

Peki Bizler Ne Yapmalıyız?
Öncelikle şunu belirtmek istiyoruz. Bu yazıyı bu kadar detaylı hazırlamamızın sebebi yayılan yanlış bilgilerin önüne geçmek içindir. Yukarıda belirtilen tüm bilgilerin kaynakları floodumuzun sonuna eklenecektir.

Yapmamız gerekenlerin başında öncelikle panik havasına girmemek yer alıyor. Çünkü bu durum sosyal medya ve mesajlaşma uygulamaları üzerinden yanlış bilgilerin hızla yayılmasına sebep oluyor. Öncelikle her önümüze çıkan bilgiyi paylaşmamalıyız.

Ve öncelikle yetkili kurumların yaptıkları açıklamaları dikkatle takip etmeliyiz. Devamında ise yukarıda belirtilen korunma yöntemlerini uygulamalıyız. Bizim ise daha spesifik olarak önereceğimiz şeyler şunlardır:

Sosyal Mesafelendirme: Dışarı Çıkmaktan Kaçınmalı mısınız? Hayır tabii ki dışarı çıkmaktan kaçınmamalısınız. Ama toplu kullanım alanlarında azami dikkat etmemiz gereklidir. Hastalığın asemptomatik olarak da (belirti göstermeden de) seyredebildiğini ve

dolayısıyla bu süreçte insanlara bulaşabildiğini unutmayın! Bu yüzden özellikle hastalığa yakalananlar içerisinde ölüm oranı en yüksek olan yaşlı grubuna karşı daha dikkatli olmalıyız. Çünkü size bulaşmasından kaçındığınız bir virüsü farketmeden bir yaşlıya bulaştırabilirsiniz.

Maske takmak şartmı? Halk sağlığı uzmanları sağlıklı kişilerin yüz maskeleri takmasının şart olmadığını ancak belirli bir seviyede koruma sağladığını söylüyor. Burada tekrar belirtmek isteriz ki maske takmak tek başına koruma sağlamaz.

Bunun dışında ise Elinizi sık sık, en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkayın. Eğer bunlara erişiminiz yoksa, alkol-temelli bir dezenfektan kullanın. Ellerinizi yıkamış olsanız bile ağzınıza, gözünüze, burnunuza dokunmaktan kaçının.
Pişmemiş etten uzak durun.
Hastaysanız,

evden çıkmayın.
Ağzınızı ve burnunuzu bir mendil ile kapatarak öksürün veya hapşırın. Sonrasında mendili çöpe atın.
Sıklıkla dokunduğunuz yüzeyleri dezenfekte edin.

Burada Sorulacak Olası Sorulara Kısa Cevaplar:
Hangi Sabunu Almak Gerekir?
Sabun, sabundur! Güvenilir bir markanın sabun ürünleri yeterli olacaktır. Sıvı ile kalıp sabunlar arasında bir fark yoktur; ikisini de alabilirsiniz. Ürünler arasındaki fiyat farklarına çok kanmayın

Deterjan da Sabun Yerine Geçer mi?
İnsanlar için sabun ve deterjan farklı ürünler gibi gelse de (ve oldukça farklı gözükseler de), kimyasal açıdan bu ikisi birbirine çok benzerdir. Önemli olan, her ikisi içinde de bulunan amfifillerdir (yani bir ucu suyu seven, diğer ucu sudan

uzak duran kimyasallar). Deterjan da, sabun da kirleri benzer şekilde söker. Dolayısıyla her ikisi de aynı görevi görecektir.
Hayvanlardan Bulaşır mı?
Henüz hayvanlardan bulaştığına dair bir kanıt bulunamamıştır. Şu anki verilere dayanarak hayır bulaşmaz diyebiliriz.

Kolonya Virüsleri Öldürmek Konusunda İşe Yarar mı?
Alkol oranı %60'ın üzerinde olduğu sürece (ki kolonyalarda genelde %80 oluyor) evet, öldürür. Ancak kolonya, suyun aksine vücudumuzdan "akarak" gitmez, "buharlaşarak" gider. Dolayısıyla ölü virüs parçaları halen derinizde kalır.

Bu nedenle sabunlu su daha tercih edilir bir yöntemdir.
Covid-19 (Koronavirüs) için Aşı Var mı?Novel Coronavirüs'ün / Covid-19 (Koronavirüs) tedavisi için henüz bir aşı bulunmamaktadır. Fakat bazıları insan deneyleri aşamasına da gelmiş birçok test yapılmaktadır.

Güncel olarak vakaları takip edebileceğim bir site var mı? Tabii ki aşağıdaki linkten takip edebilirsiniz.
gisanddata.maps.arcgis.com/apps/opsdashbo…

Bu korunma yöntemleri dışında yapabileceğimiz bir şey var mı? Panik havasına kapılmamak ancak gerekli önlemleri almak dışında kaynağına güvenmediğiniz haberlerin yayılmasına engel olabiliriz. Öncelikle yetkili kurumların yaptığı açıklamaları baz almalıyız.

Hangi Kaynaklardan Yararlandınız? Buyrun yararlandığımız tüm kaynaklar aşağıdadır.
M. Godoy. A Guide: How To Prepare Your Home For Coronavirus. (2020, Şubat 26).
I. M. Mackay, et al. So You Think You’re About To Be In A Pandemic?. (2020, Şubat 25).

J. Lanard, et al. Past Time To Tell The Public: “It Will Probably Go Pandemic, And We Should All Prepare Now”. (2020, Şubat 27). Türev İçerik Kaynağı: National Geographic. Coronavirus: Sharp Increase In Deaths And Cases In Hubei. (2020, Şubat 13).

Aljezeera. What Happens If You Catch The New Coronavirus?. (2020, Şubat 15).
evrimagaci.com Tüm bu kaynaklar erişime açıktır. Basit bir Google araması ile rahatça ulaşabilirsiniz.
Herkese sağlıklı günler, hastalıksız yarınlar diliyoruz. Okuduğunuz için teşekkür ederiz...