Een langer draadje vandaag over de oversterfte door COVID-19 in meerdere landen in Europa. Ik combineer hier mijn analyses van de oversterfte en onderrapportage in Nederland met analyses van anderen. Conclusie: we zijn de griepgolf van 2018 waarschijnlijk al gepasseerd.
Eerst een stukje techniek en daarna cijfers van andere landen. Ik sluit af met voorlopige (!) conclusies. Ik maak gebruik van andere analyses (o.a. van Galeotti, Hohmann, & Surico: github.com/sebastianhohma…) en inspiratie van artikelen uit o.a. The Economist en van Ciro Montagano.
Galeotti en collega’s gebruiken dezelfde analyse als ik: op basis van de sterfte 2015-2019 kun je groeipercentages berekenen voor 2020 als er geen COVID-19 zou zijn. Die groeipercentages laat je los op de totale sterfte van 2020 voor de dag van het eerste corona-sterfgeval.
Als je dat doortrekt tot vandaag reken je dus uit hoeveel sterfte er zou zijn wanneer er geen COVID-19 zou zijn. Daarna tel je de daadwerkelijke sterfcijfers op en heb je een idee wat de oversterfte is door COVID-19. Stap twee: je telt de gemeten COVID-19 op bij de schatting.
De totale sterfte minus dat getal (schatting + gemeten COVID-19) geeft je een idee van de oversterfte die niet aan COVID-19 toegekend wordt, waarmee je dus een ratio van onderschatting kunt berekenen. Belangrijk: de aanname is dat alle oversterfte wordt veroorzaakt door COVID-19.
In de modellen van Galeotti en collega’s en die van mij zijn we gaan tellen vanaf de eerste dag dat/week er iemand overleed. In de grafieken die volgen zetten we het totaal aantal sterfgevallen op nul vanaf die dag, dat houdt het wat overzichtelijker.
Nu naar de data in Nederland: het model voorspelde voor vanaf week 9 t/m week 14 (5 april) 17851 doden, terwijl het er 22493 waren. Oversterfte is dus 4642, terwijl het RIVM er tot 5 april 2107 rapporteerde. De ratio onderschatting is dus nu 2.2. 
Vanaf nu schakel ik over op analyses van Galeotti (gegevens voor Italie, Portugal, Frankrijk, en Engeland + Wales). Voor Italië is de geschatte oversterfte tussen 23 februari – 21 maart dus 9102, terwijl er officieel 4825 COVID-19 doden waren. De ratio onderschatting is hier 1.9.
Voor Portugal is de geschatte oversterfte tussen 16 maart – 5 april dus 1087, terwijl er officieel 311 COVID-19 doden waren. De ratio onderschatting is hier 3.5.
Voor Frankrijk is de geschatte oversterfte tussen 2 maart – 23 maart dus 2506, terwijl er officieel 860 COVID-19 doden waren. De ratio onderschatting is hier 2.9.
Voor Engeland + Wales is de geschatte oversterfte tussen 13 maart – 27 maart (kleine periode, veel onzekerheid!) dus 1376, terwijl er officieel 539 COVID-19 doden waren. De ratio onderschatting is hier 2.6.
De ratio’s voor onderschatting liggen dus tussen de 1.9 en 3.5. Een gewogen gemiddelde (op basis van populatie per land) van al deze ratio’s leidt tot 2.48. Dit komt sterk overeen met die van Montagano die op 2.5 uitkomt voor Italie: towardsdatascience.com/covid-19-exces…
Nu we een idee hebben van de onderschatting in meerdere Europese landen, kunnen we de ratio onderschatting vermenigvuldigen met het aantal officiële sterfgevallen in Europa en dan hebben we een schatting van het daadwerkelijke totale aantal sterfgevallen door COVID-19 in Europa.
Dit is een hele gebrekkige schatting want we gebruiken oversterfte met alle doodsoorzaken + we extrapoleren de onderschatting van een paar landen naar heel Europa op basis van een maand data. Verder ben ik geen epidemioloog, dus voorzichtigheid is geboden.
Op dit moment (11 april) is het aantal officiele sterfgevallen 70750 in heel Europa. Als we het gemiddelde pakken komen we dus tot 175460 sterfgevallen. Analyses van de griepepidemie van 2018 schatten het aantal op 152000 (zie wetenschappelijk paper: euromomo.eu/methods/pdf/eu…)
Als we optimistisch zijn en de ratio van 1.9 gebruiken zouden we nu op 134425 moeten zitten, dus dan halen we komende week de griepcijfers van 2018 in. Samengevat, COVID-19 raakt ons hard. Deze sterfgevallen komen uit de tijd voor de maatregelen, dus wees blij dat die er zijn.
Eindnoot: dit draadje is een mix van analyses van Galeotti et al. (grafieken uit hun paper: dropbox.com/s/tkusww74gd5q…), eigen analyses, en inspiratie vanuit dit mooie overzicht van The Economist: economist.com/graphic-detail…
Eindnoot 2: als je de neiging hebt om deze analyses te gebruiken om het @rivm te bashen: doe het niet, dat is niet het doel van oversterfte analyses. Bedenk zelf hoe je bij kunt dragen, al is het maar door thuis te blijven.
