Pensioendraadje: Welk probleem lost het nieuwe stelsel, dat vrijdag is gepresenteerd, nou eigenlijk op? Het probleem van gepensioneerden die al jaren geen indexatie hebben gekregen. Deze oplossing dreigt echter - wederom - ten koste te gaan van 55-minners. @martinvisser
@wolzak
@wolzak
1. Door af te zien van buffers en garanties en kunnen de pensioenen van 66-plussers straks naar verwachting meteen worden verhoogd. Maar die hogere uitkeringen komen nog steeds uit één gedeelde pensioenpot, waardoor dit ten koste gaat van het pensioenvermogen van 55-minners.
2. Het grootste probleem van het oude systeem was het verdelingsvraagstuk tussen generaties. Kortingen werden keer op keer uitgesteld om de lopende pensioenuitkeringen overeind te houden. Tekorten en risico's schoof men door naar de toekomst, dus naar jongere generaties.
3. In het nieuwe systeem worden de risico's nog steeds doorgeschoven naar 55-minners, maar nu door 'rijk rekenen' mogelijk te maken. Aan de buffers, die jongere generaties beschermen tegen pensioentegenvallers, wordt bij de transitie ten onrechte geen waarde toegekend.
4. In het oude stelsel beschermde de risicovrije rekenrente en het opbouwen van buffers jongere generaties tegen het risico dat de oudere generaties gingen 'potverteren'. Dat er te hoge pensioenen werden uitgekeerd, waardoor er te weinig overblijft voor toekomstige pensioenen.
5. In het nieuwe stelsel wordt dat principe losgelaten omdat er geen pensioenbeloftes meer gedaan worden. Maar dat betekent niet dat de toekomstige pensioenen allemaal beter worden en dat iedereen erop vooruit gaat, zoals dit stelsel nu aan de goegemeente wordt verkocht.
6. Mensen die pensioen opbouwen in het nieuwe stelsel lopen meer risico. Meer risico nemen kan leiden tot een hoger rendement, en dus een beter pensioen. Maar omdat er geen buffers meer zijn, zijn de risico's op tegenvallers voor 55-minners ook groter. Dat wordt nu verdoezeld.
7. De FNV gaat in zijn rooskleurige grafieken uit van een 'gemiddeld economisch scenario', maar dit soort grafieken tendeert over een horizon van tientallen jaren altijd naar een rooskleurig beeld. Bovendien gaat de FNV uit van een dekkingsgraad van 100 procent op startdatum.
8. In werkelijkheid is de gemiddelde dekkingsgraad nu 90-95 procent. Bij de overgang is er dus een tekort, dat geheel op conto van niet-gepensioneerden wordt geschoven. Zij beginnen dus met 'verlies' aan de nieuwe pensioenopbouw. De FNV doet alsof dit tekort niet bestaat.
9. Tien jaar geleden zijn hetzelfde soort berekeningen gemaakt als de FNV nu laat zien. Die berekeningen voorspelden toen dat de gemiddelde dekkingsgraden van de pensioenfondsen nu rond de 130 procent zouden staan. De werkelijkheid is anders, ondanks goede beleggingsrendementen.
10. Martin van Rooijen van 50Plus tweette een tijdje geleden al triomfantelijk dat 50Plus nu toch zijn zin krijgt: dat nieuwe 'projectierendement' waarmee de toekomstige pensioenen van 55-minners wordt berekend heeft hetzelfde effect als een hogere rekenrente.
11. De jongere generaties gaan in dit stelsel veel grotere risico's lopen. De kans op tegenvallende pensioenen wordt voor hen aanzienlijk groter, omdat er nu meer geld uitgekeerd gaat worden aan de huidige gepensioneerden. Dit wordt er allemaal niet duidelijk bij verteld.
12. Pensioenen worden onzekerder, maar alléén voor 55-minners. Voor 55-plussers worden ze juist zekerder omdat er op korte termijn meer geld uitgekeerd kan worden aan die generatie ten koste van de werkenden. Want al het geld zit immers nog steeds in één grote gedeelde pot.
13. En van die kortingsdiscussie zijn we ook nog niet af. Kortingen zijn voor zeker de komende vijf à zes jaar van de baan, wat ongunstig is voor 55-minners. Daarna zou er dan meteen gekort moeten worden bij tegenvallers. Maar waarom zouden de ouderen dat dan wél accepteren?
14. Veel waarschijnlijker is dat als er in het nieuwe stelsel kortingen dreigen, er weer een ouderenlobby op gang komt om dit te vermijden ten koste van jongeren. Dan zal er - net als in de laatste 12 jaar - weer druk ontstaan om de regels te veranderen om dit te voorkomen.
15. Omdat de pensioenen van alle generaties nog steeds uit een en dezelfde collectieve pot worden betaald, kan er nog steeds geschoven worden met geld van jong naar oud. Bijvoorbeeld via die 'solidariteitsreserve' van maximaal 15% van het pensioenvermogen.
16. Die solidariteitsreserve is niets anders dan een buffer tegen pensioentegenvallers, maar dan eentje die expliciet ingezet zal worden om kortingen van lopende pensioenen te voorkomen, dus 60-plussers uit de wind te houden ten koste van het pensioenperspectief van jongeren.
17. Een open vraag is nog hoe die 'solidariteitsreserve' gevuld gaat worden. Eén optie is via de premies. In dat geval zou de pensioeninleg van werkenden worden afgeroomd om in de buffer voor de ouderen gestopt te worden. Waardoor er minder geld overblijft voor het eigen pensioen
18. Wat mij ook zorgen baart is dat fondsen kennelijk veel ruimte krijgen zelf te bepalen hoe ze het gemeenschappelijk vermogen over hun deelnemers (jong en oud) verdelen, dus bijvoorbeeld hoe ze de doorsneepremiecompensatie voor de 35-55-jarigen regelen.
19. Gaat die verdeling wel eerlijk?, wetende dat in de fondsbesturen nauwelijks jongeren zitten en de vergrijsde fondsbestuurders van de vakbonden dus gaan bepalen hoe het geld verdeeld wordt over jong en oud. Dit is ook allerminst transparant en democratisch.
20. In alle enquêtes onder pensioenfondsdeelnemers zeggen ondervraagden dat zij twéé dingen willen: zekerheid en eenvoud. Met dit nieuwe stelsel krijgen ze het één noch het ander. Het systeem wordt nóg complexer en het pensioen wordt totaal onzeker, behalve voor 60-plussers.
21. De FNV en de andere onderhandelaars doen net alsof dit nieuwe stelsel een loterij zonder nieten is, met hun 'iedereen gaat erop vooruit'-verhaal. Tegelijkertijd wordt het pensioen onzekerder en worden er geen garanties meer gegeven, zeggen ze. Ik zie hier een discrepantie.
