جمهوری اسلامی و «آدم شدن»
۱- خمینی یک جمله مشهور دارد درباره آمریکا. آبان ۶۳ گفته است: «با امریکا روابط ایجاد نخواهیم کرد، مگر این که آدم بشود». فکر می‌کنم پس از ۴۰ سال، «آدم‌شدن» یک عبارت مهم در توصیف ماهیت و رفتار جمهوری اسلامی است و بهترین مثال برای تشریح آن، برجام است.
۱- خمینی یک جمله مشهور دارد درباره آمریکا. آبان ۶۳ گفته است: «با امریکا روابط ایجاد نخواهیم کرد، مگر این که آدم بشود». فکر می‌کنم پس از ۴۰ سال، «آدم‌شدن» یک عبارت مهم در توصیف ماهیت و رفتار جمهوری اسلامی است و بهترین مثال برای تشریح آن، برجام است.
۲- برجام صرفا یک قرارداد تکنیکی برای حل ابهامات درباره برنامه هسته‌ای ایران یا رفع تحریم نبود. برجام یک تلاش / الگو بود برای راستی‌آزمایی. راستی‌آزمایی فنی منظورم نیست، راستی‌آزمایی رفتار طرفین برای حل مشکلات کلان. حتی یک بار خامنه‌ای گفت برجام می‌تواند مقدمه گام‌های بعدی باشد.
۳- اولین نمونه برای راستی‌آزمایی جمهوری اسلامی روز اجرای برجام بود که موشک با شعار نابودی اسرائیل تست کرد. در روز روشن منافع مرتبط با طرف مقابل برجام را تهدید کرد. ممکن است بگویید کار سپاه بود، دولت کاره‌ای نبود. این مشکل اوباما یا ترامپ نیست، مشکل دولت جمهوری اسلامی است.
۴- دومین نمونه راستی‌آزمایی، حمله به سفارت عربستان بود. عربستان بزرگ‌ترین رقیب منطقه‌ای نظام است. منافع مرتبط در پسابرجام داشت. قاعدتا باید نظام یک برنامه پیوست برای تنظیم رابطه با عربستان می‌داشت ولی به سفارتش حمله شد. کار خودسرها بود؟ مشکل بن‌سلمان نیست، مشکل دولت ایران است.
۵- سومین نمونه راستی‌آزمایی، ترورهای برون مرزی بود. در کشاکش نیاز به اروپا برای کمک به برجام، در چند کشور اروپایی نهادهای امنیتی نظام دنبال ترور بودند. شاید باز کار خودسرها بوده. مشکل دولت‌های اروپایی نیست، مشکل دولت جمهوری اسلامی است. جهان نمی‌تواند تاوان شکاف‌های داخلی را بدهد.
۶- چهارمین نمونه راستی‌آزمایی، بازداشت متعدد شهروندان طرفین برجام و دوتابعیتی بود. بله! کار سپاه بود، به بهانه پروژه نفوذ گرفت و حتی رحم به چهره‌های نزدیک به نایاک نکرد. اما این ربطی به دول خارجی ندارد، نباید رخ می‌داد. حکومت گروگان‌گیری می‌کند، باید تاوان بدهد. نمونه زیاد است.
۷- برخی می‌نویسند ایران برجام را اجرا کرد. موضوع این نیست، بازی و ریاضی که نیست، سیاست است. حکومت ایران پس از برجام «آدم» نشد، مایل نبود. کماکان پشت ترور، گروگان‌گیری، تهدید، ماجراجویی و... ایستاد. جمهوری اسلامی «آدم» نمی‌شود، برجام نشان داد «آدم» نمی‌شود، اینطوری متولد شده است.
