Thread by @huang_huixian

Siamese Talk กับการรับมือกับลัทธิล่าอาณานิคม

จากคำถามที่ว่าอาณาจักรไหนที่ชาติมหาอำนาจล่าอาณานิคมได้ยากสุด?

คำตอบคือ"สยาม" ค่ะ

ทุกท่านเคยได้ยินคำว่า Siamese talk ไหมคะ Siamese talk คือการทูตแบบไทยๆ แล้วแต่ว่าใครจะเรียกนะคะแต่ที่รู้ได้และมั่นใจได้อย่างหนึ่งว่า Siamese talk

2: ทำให้ประเทศไทย รอดพ้นจากการถูกล่าอาณานิคมอย่างแน่นอน

ประเทศไทยไม่ได้เป็นเกาะแบบญี่ปุ่น ไม่ได้มีพื้นที่ใหญ่และทหารนับล้านแบบจีน แต่มหาอำนาจกลับใช้กลเม็ดทุกอย่างที่เคยทำสำเร็จกับอาณานิคมอื่นๆมาแล้ว มาใช้กับประเทศสยามไม่ได้ สยามขณะนั้นถ้าหากเปรียบเทียบความสามารถ ทางด้านการทหาร

3: กับประเทศมหาอำนาจในยุโรปแล้ว ประเทศสยามถือว่าเป็นประเทศที่มีกองกำลังไม่ได้ยิ่งใหญ่อะไรเลยทั้งกำลังพลที่น้อยกว่า อาวุธยุทโธปกรณ์ที่ด้อยกว่า แต่ประเทศมหาอำนาจกลับไม่สามารถยึดสยามมาเป็นอาณานิคมได้ จนมีคำกล่าวว่า “ประเทศสยามถูกยึดเป็นอาณานิคมได้ยากมากที่สุดในทวีปเอเชีย”

4: และหนึ่งในสาเหตุที่สำคัญที่ทำให้ประเทศสยามถูกยึดเป็นอาณานิคมได้ยากที่สุดในเอเชียก็เพราะว่าการทูตของไทยมีความเหนือชั้นมากๆ ชนิดเหลี่ยมจัดสุดๆ จนบางครั้งฝรั่งถึงกับเรียกว่าพลิกแพลงในแบบที่ไม่เคยเจอมาก่อนก็มี มีบทความหนึ่งชื่อว่า Siamese talk กลับการรับมือกับลัทธิล่าอาณานิคม

5: เป็นบทความที่มีชื่อเสียงมาก ขออนุญาตยกมาเล่าให้ฟังนะคะ

ฝรั่งเศส ใช้ข้ออ้างเรื่องการกดขี่ศาสนาคริสต์และสังหารหมู่คณะบาทหลวง เข้ายึดตังเกี๋ย แต่ไม่สามารถใช้กับสยามได้ เพราะสยามให้เสรีภาพด้านศาสนามาตั้งแต่สมัยอยุธยา

6: ฝรั่งเศสใช้ข้ออ้างเรื่องรัฐบรรณาการ แบบที่ใช้กับการยึดสิบสองจุไทยหวังได้ลาวกับเขมรทั้งหมด แต่รัชกาลที่ 4 วางกลอุบายซ่อนลาว แล้วรีบขีดเขมรส่วนนอกให้ฝรั่งเศส ส่วนเขมรส่วนถือเป็นดินแดนสยาม กงสุลฝรั่งเศสรีบกระโดดรับทันที คิดว่าได้เปรียบแน่ๆ แต่ไปๆมาๆ กลับเป็นการรองรับ

7: สถานะรัฐบรรณาการของสยาม (ที่เดิม สยามไม่ได้ผนวกเป็นส่วนหนึ่งของตน) ให้กลายเป็นดินแดนของสยามแบบไม่ตั้งใจ สื่อ #หนังสือพิมพ์ฝรั่งเศสด่ารัฐบาลโคชินไชน่าและกระทรวงอาณานิคมย่อยยับ

8: ฝรั่งเศสเจอกดดันหนักๆเข้า รัฐบาลฝรั่งเศสจึงยอมหักดิบ #สละมาดผู้ดี #เอาเรือรบเข้าปากน้ำสยามและกำลังทางบกเข้ายึดที่มั่นข้าหลวงสยามในคำม่วน หวังให้สยามต่อสู้แบบที่เคยทำกับเวียดนาม แต่ #สยามกับนิ่งเป็นเตมีย์ใบ้ ทางน้ำยิงพอหอมปากหอมคอ ทางบกกองทัพข้าหลวงที่อุบลและหนองคายไม่ยอมขยับ

9: ฝรั่งเศสเลยเรียกค่าปฏิกรรมสงครามแบบที่อังกฤษเคยเล่นงานพม่า เรียกเงิน 3 ล้านฟรังก์ (อังกฤษเรียกจากพม่าที่หนึ่งล้านปอนด์ รัฐบาลอังวะมีปัญญาจ่ายแค่30%) ฝรั่งเศสคำนวนอยู่แล้วว่าสยามคงมีจ่ายอยู่หรอก เลยใช้กลอุบายบอกว่า เงิน 3 ล้านที่ว่าขอเป็นเงินเหรียญ "เงินกริ้งๆ"

10: เอามาแต่เหรียญล้วนๆ ไม่รับธนบัตร หามาให้ได้ภายใน 48 ชม. ถ้าไม่ได้ #โดนเรือปืนยิงพระบรมมหาราชวังอย่างแน่นอน ซึ่งตอนนั้นใครๆก็ฟันธงว่าสยามไม่น่ารอด ในเอเชียตะวันออกใครจะมีเงินเหรียญถึง 3 ล้านฟรังก์ ถึงมีก็ไม่มีทางหามาได้ภายในเวลาแบบนั้น แต่...สยามมีจ่าย เงินเม็กซิกันเสียด้วย

11: กริ้งๆเลย ทุกชาติงงเป็นไก่ตาแตก 

ฝรั่งเศสได้ดินแดนลาวกับเขมรไป ซึ่งก็ #ได้แต่ดินแดนจริงๆประชากรหายเกลี้ยง กะให้เป็นแหล่งปลูกข้าวแบบปากแม่น้ำโขงของเวียดนาม แต่...ดินแดนที่ได้จากสยาม มีแต่ภูเขา แม่น้ำโขงก็มีแต่เกาะแก่ง เอาเรือกลไฟล่องได้แค่เวียงจันทน์กับสะหวันนะเขต

12: เรือเมล์ขาดทุนทุกปี ภาษีจากอันนัมเอามาเสียกับลาวและเขมรเยอะมาก

ฝรั่งเศส มีแผนการณ์ที่จะเพิ่มพื้นที่ภาคอีสานเข้ากับโคชินไชน่า แต่เจอแรงกดดันจากจักรวรรดิรัสเซีย และแรงสนับสนุนสยามของจักรวรรดิออสเตรีย-เยอรมัน หนำซ้ำสยามยัง "เล่นการเมืองเป็น" #โดยการยิงทะลุใจกลางฝรั่งเศส

13: คือ #การล๊อบบี้เจ้าราชนิกูลของราชวงศ์บูร์บงที่กลับมามีอิทธิพลอย่างลับๆในรัฐบาลฝรั่งเศส
ให้กระทรวงอาณานิคมของฝรั่งเศสถึงกับไปไม่เป็น
แผนการณ์กลืนดินแดนสยามจึงหยุดชะงักแบบนั้น

14: อังกฤษ
อังกฤษเจออิทธิฤทธิ์จากรัฐบาลสยามครั้งแรกตอนสนธิสัญญาเบอร์นี่ ในสมัย ร.3 รัฐบาลอังกฤษด่าราชทูตเฮนรี่ เบอร์นี่ ที่ส่งไปจากสิงคโปร์แบบหัวเสีย #ไปทำสัญญาบ้าบออะไรกับสยามถึงทำให้บริษัทอังกฤษต้องจ่ายภาษีให้สยามมากกว่าจ่ายให้จีนอีก

15: #แถมเรืออังกฤษเข้าเมืองท่าสยามจะมีสินค้าหรือไม่ก็ต้องจ่ายค่าธรรมเนียมปากเรือ แล้วยังต้องมาซื้อไม้สักจากพ่อค้าคนกลางคือรัฐบาลสยามอีก

ดังนั้น ..อังกฤษก็เตรียมแก้มือคืน โดยการแก้ไขสัญญาใหม่ และเตรียมนำเรือรบปิดปากอ่าวบีบให้สยามทำสัญญาแบบเดียวกับที่ทำกับจีน เป็นเชิงยั่วยุ

16: หวังผลให้สยามจะฟิวส์ขาดแบบพม่า แต่...เจอการทูตจากรัฐบาลสยามชุดใหม่ที่มาแบบงงๆ เกิดเป็นสนธิสัญญาเบาริ่งแบบงงๆ อีกเช่นเดียวกัน

17: ราชทูตอังกฤษที่เข้ามาสยามครั้งนั้น
เซอร์จอห์น เบาริ่ง เจ้าเมืองฮ่องกง ผู้ที่เคยเล่นงานราชวงศ์ชิงจากการเป็นตัวตั้งตัวตีในสงครามฝิ่นครั้งที่ 2 ที่อังกฤษหวังให้เล่นงานสยามบ้างจากสนธิสัญญาเบอร์นี่ หลังจากย้ายออกจากฮ่องกง อยู่ๆก็ได้เป็นรับการแต่งตั้งเป็น "พระยาสยามานุกูลกิจ"

18: ซึ่งเป็นตำแหน่งอัครทูตสยามประจำลอนดอนคนแรก....เอากับสยามสิ แต่งตั้งทูตอังกฤษสายเหยี่ยว มาเป็นทูตตัวเองประจำอังกฤษ หนามยอกเอาหนามบ่ง ใครจะคิดได้บ้างล่ะ

ดังนั้น .. อังกฤษจึงวางแผนใหม่ ใช้แผนที่เคยทำกับราชสำนักชิง โดยการปล่อยกู้ให้สร้างทางรถไฟแก่สยามในสมัย ร.4

19: ผลก็คือ... ทางสยามแจ้งว่า
“ไม่เป็นไร เรากำลังมีโปรเจคของเราในเร็วๆนี้ ขอบคุณมากสำหรับข้อเสนอ”

พม่าเคยเป็นตัวตลกในราชสำนักอังกฤษ ด้วย #พระราชสาส์นจากพระเจ้ามินดงถึงพระราชินีวิกตอเรีย เรียกพระนางว่า "พระน้องนางเรา" ทำให้จะเจรจาอะไรก็ติดขัดไปหมด พอมาถึงคราวสยาม

20: นอกจากพระราชสาส์นจะเป็นแบบประเทศทั่วไปในภาคพื้นยุโรปแล้ว ยังมีจดหมายน้อยจากพระเจ้าแผ่นดินสยามมาถึง พระนางเจ้าผู้เป็นใหญ่แห่งทวีปบริเตนและไอร์แลนด์ ผู้เป็นสหายของเรา นี่คือการแสดงถึงความเป็นประเทศศิวิไลซ์ของสยามถึงขีดสุดเลยทีเดียว

21: อังกฤษเจอสยามใช้วิธีขีดมลายูออกเป็น 2 ส่วน แบบที่ทำกับเขมร ผลคือ อังกฤษรับรองสถานะดินแดนสยามเหนือปัตตานีและมลายูตอนเหนือ

อังกฤษเปลี่ยนยุทธวิธีใหม่ โดยใช้ไทใหญ่โมเดลในการพิชิตราชสำนักอังวะ พยายามจะสนับสนุนกลุ่มหัวเมืองล้านนาให้มาเป็นรัฐอารักขาแบบไทใหญ่

22: แต่เจอยุทธวิธีตั้งข้าหลวงต่างพระองค์ไปประจำการแบบรัฐบาลส่วนภูมิภาค เจ้าล้านนาขยับอะไรไม่ได้เลย

23: ตามปกติ ประเทศแถบนี้ จะใช้อังกฤษมาคานอำนาจฝรั่งเศส หรือใช้ฝรั่งเศสมาคานอำนาจอังกฤษ ซึ่งทั้งสองรู้กลยุทธ์นี้ดี และไม่ยอมเป็นเบี้ยล่างให้ประเทศเอเชียเด็ดขาด ผลก็คือ ทั้งสองประเทศแอบจับมือกันลับๆ ไม่ยอมตีกัน ซึ่งพม่าพิสูจน์มาแล้ว ที่ดันไปไว้ใจฝรั่งเศสในการคานอำนาจอังกฤษ

24: ตอนอังกฤษจะยึดมัณฑเลย์ พม่าร้องหาฝรั่งเศสจนเฮือกสุดท้าย แต่ ฝรั่งเศสก็นั่งฉีกขนมปังมองดูเฉยๆ
สำหรับสยาม..ล้ำกว่านั้นมาก รู้เช่นเห็นชาติ 2 มหาอำนาจนี้มานานแล้ว และสยามก็ยังรู้จักการเมืองในภาคพื้นยุโรปดีกว่าประเทศเอเชียอื่นๆ ด้วย คานอำนาจนั้นยังเป็นวิธีที่ดีแต่ต้องทำให้เป็น

25: สยามจึงไปใช้มหาอำนาจที่เขาคานกันจริงๆกับฝรั่งเศสและอังกฤษ นั่นคือจักรวรรดิออสเตรีย-เยอรมันและจักรวรรดิรัสเซีย และไม่ได้ทำโดยการทูตธรรมดาๆ แต่ #พระเจ้าแผ่นดินสยามเข้ามาเล่นเกมส์นี้ด้วยพระองค์เองทีเดียว ซึ่งทำให้มีการสนิทสนมระหว่างพระราชวงศ์ต่อพระราชวงศ์ เรียกว่าแน่นแฟ้นมาก

26: ณ ตอนนั้น สยามเป็นประเทศเดียวในเอเชียจริงๆ ที่เล่นเกมส์การเมืองแบบนี้ ฝรั่งเศสและอังกฤษ ก็ไปไม่เป็นอีกเช่นกัน

เรื่องที่บอกว่า สยามรอดมาได้เพราะดวงล้วนๆ ฝรั่งเศสและอังกฤษจะใช้สยามเป็นรัฐกันชน #อันนี้คือคำแก้เกี้ยว

27: แนวคิดเรื่องรัฐกันชนมีจริง แต่เป็นแค่ดินแดนเล็กๆบริเวณแม่น้ำเจ้าพระยา ที่ทั้งสองประเทศจะเหลือไว้ให้สยาม
#อังกฤษหมายปองไม้สักจากล้านนา พอๆกับ #ฝรั่งเศสหมายปองภาคอีสานของสยามนั่นแหล่ะ
แต่...ได้แค่มองเท่านั้น

28: ทางด้านสื่อฝรั่งเศสเอง ยังยอมรับโดยดุษดีครับว่า "ฝรั่งเศสแพ้เกมส์การเมืองสยาม"
ดังบทความของหนังสือพิมพ์ Le Matin ฉบับ 18 June 1907 ว่า

"นักการเมืองยุโรปคุยกันนักหนาว่ารู้จักคิงจุฬาลงกรณ์เป็นอย่างดี บางคนรู้ลึกขนาดว่า พระองค์มีชายาถึง ๘๐๐ คน😅

29: บางคนก็ว่าพระองค์จะอภิเษกกับพระขนิษฐาเท่านั้น
แต่ทว่า #คนอังกฤษกับคนฝรั่งเศสก็ยื้อแย่งประเทศของพระองค์อย่างไม่เป็นผลเท่าไหร่ และก็ยังไม่มีใครฮุบประเทศนี้ได้จริงๆจังๆเสียทีขนาดส่งเรือรบเข้าไปถึงกลางใจเมืองหลวง แต่ด้วยกลการเมืองที่เดอะคิงใช้หลอกล่อพวกเรา เรือรบเหล่านั้นก็ต้อง

30: ถอยทัพออกมาหมด พร้อมกับเงิน (ค่าไถ่) ที่พระองค์มอบให้เราเพียงหยิบมือ ช่างเป็นเรื่องประหลาดและเหลือเชื่อ #แทนที่เราจะตั้งหน้ารบกันจริงๆ #เรากลับต้องตั้งต้นคืนดีกันเพราะเราได้แค่เขมรไว้มาครอบครอง ฝรั่งเศสก็กลายเป็นเพื่อนบ้านของสยามไปโดยปริยาย

31: เราได้สมบัติจากนครวัดมาไว้เชยชมมากมายแล้วก็จริง แต่ก็ยังเอื้อมไปไม่ถึงตัวนครวัดที่เป็นต้นตอของสมบัติเหล่านั้น ทำให้เราดูคล้ายกับแมลงหวี่ยุ่งๆ ที่คอยสร้างความรำคาญให้วัว แต่ก็ทำอะไรวัวไม่ได้ และ #แล้วฝรั่งเศสก็สูญเสียจันทบุรีไป ทุกครั้งที่มีการลงนามในกระดาษเราก็จะพูดว่ามันเป็น

32: มันเป็นชัยชนะทางการทูตร่ำไป แต่ที่แท้แล้วเราไม่เคยชนะอะไรเลย ฝรั่งเศสต้องสูญเสียเงินเท่าไหร่เพื่อแลกกับผืนแผ่นดินที่ไม่เป็นชิ้นเป็นอันเหล่านั้น ตั้งแต่ปี ค.ศ. ๑๙๐๔ (พ.ศ. ๒๔๔๗) เราทุ่มเงินหลายล้านฟรังก์เพื่อพัฒนาท่าเรือเมืองตราด ที่ทดแทนจันทบุรีมาได้ โดยที่เราวาดฝันไว้ว่า

33: มันจะกลายเป็นเมืองท่า Le Havre อันยิ่งใหญ่ แต่แล้วมันก็กลายเป็นภาพลวงตาทั้งเพ ดูตามแผนที่มันช่างเป็นทำเลสุดวิเศษ #แต่ที่จริงต้องใช้เวลาเดินเท้าเป็นวันๆกว่าจะเข้าไปถึงมัน

34: ผู้ชนะที่แท้จริงน่าจะเป็นเดอะคิง พระองค์สามารถทำให้เราถอยออกไปได้แบบถอนรากถอนโคน #การสิ้นสุดอำนาจของฝรั่งเศสในดินแดนของพระองค์ไม่ใช่เหตุบังเอิญ พระองค์รายล้อมไปด้วยพันธมิตรที่ไม่น้อยหน้าใครในยุโรป คือปรินซ์วัลเดอมาร์ ผู้มีพระชายาเป็นเจ้าหญิงชาวฝรั่งเศส คือปรินเซสมารี

35: ปรินซ์วัลเดอมาร์ เป็นพระเชษฐาของจักรพรรดินีมารียา ฟีโยโดรอฟนา ของรัสเซีย ทำให้เดาได้ไม่ยากนักว่าใครคือผู้ปกป้องราชอาณาจักรเล็กๆนี้ มันเป็นความกดดันสำหรับฝรั่งเศสในการทำสนธิสัญญาฉบับใหม่ ซึ่งถึงแม้ฝรั่งเศสจะเดินหน้าไปก่อน แต่แท้ที่จริงกลับเป็น #เดนมาร์กที่แซงหน้าเราขึ้นไป

36: เห็นได้ชัดจากผลประโยชน์ของชาวเดนมาร์กจำนวนมหาศาลที่ฝังรากอยู่ได้อย่างมั่นคง ในธุรกิจเหมืองแร่ การเดินเรือ สัมปทานรถรางไฟฟ้า และอื่นๆในขณะที่มีชาวฝรั่งเศสเพียง ๑ คน รับราชการอยู่ในราชสำนักสยาม
สยามก็ว่าจ้าง ๘๗ อังกฤษ, ๕๐ เยอรมัน, ๓๘ เดนมาร์ก, ๘ เบลเยียม, ๗ อิตาเลียน

37: และที่เหลือเป็นชาวญี่ปุ่น อย่างนี้หรือที่เรียกเราชัยชนะทางการเมืองของฝรั่งเศส?

ขณะนี้ฝรั่งเศสกำลังถอยหลังมาอยู่ที่จุดศูนย์ #เราได้แต่ความเกลียดชังในขณะที่ชาวเดนมาร์กได้หน้า พวกเราหมดสิ้นแล้วในสยาม ถ้าจะมีอะไรเหลืออยู่คงเป็นเจ้าหญิงมารี ออเล-อง เท่านั้น

38: ที่จะช่วยผลักดันทางอ้อมให้สนธิสัญญาฉบับนี้เป็นจริงขึ้นมา การที่จะได้เขมรส่วนในกลับมาเป็นของเราเท่ากับเรียกขวัญกำลังใจทั้งหมดที่ฝรั่งเศสทุ่มเทลงไปในเขมรคืนมาด้วย

39: คิงจุฬาลงกรณ์ได้ทรงกระทำทุกอย่างเพื่อปกป้องประชาชนของพระองค์ การยอมเสียสละแผ่นดินเขมรที่เหลืออยู่ ๔๐,๐๐๐ ตารางกิโลเมตร และประชากร ๒๘๐,๐๐๐ คน ทำให้พระองค์ #เป็นผู้มีสิทธิ์ขาดแต่เพียงผู้เดียวในลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาอันกว้างใหญ่

40: มิสเตอร์ปิชอง และ มิสเตอร์ดูตัสตาร์ อธิบายว่ามันอาจจะเป็นภารกิจขั้นตอนสุดท้ายที่เราทำได้ แต่ความสำเร็จก็อาจจะไม่เกิดขึ้น ถ้าเจ้าหญิงมารีจะไม่ใช้อิทธิพลของเธอกับพระเจ้ากรุงสยาม ผลที่สุด #สยามก็พบเสถียรภาพทางการเมืองซึ่งเป็นสิทธิ์อันชอบธรรมของชาวสยาม

41: คิงจุฬาลงกรณ์ที่จะกลับมาเยือนยุโรปอีกครั้งกำลังเสด็จมาในนามของผู้นำที่เป็นเอกราชจริงๆ"

42: จิ้งจอกอย่างฝรั่งเศส เจออิทธิฤทธิ์ลูกแกะสยามเข้าไป ก็สิ้นท่าเหมือนกัน

43: #Reference
⁃thinkthaitank.blogspot
⁃Siam nakornchaisri
⁃ภาพสะสมหายากของ อ.ไกรฤกษ์ นานา

🙏🏻🙏🏻🇹🇭🇹🇭🙏🏻🙏🏻

สำหรับหลายๆคน "Siamese Talk" คือคำด่า ที่ฝรั่งเอาไว้ใช้ด่าคนไทย
แต่สำหรับเราแล้ว มันคือคำชม ที่ได้ยินทีไรก็เป็นต้องยืดทุกที😁

โปรดจงรู้ไว้เถิด คำว่า "Siamese Talk" เนี่ย เป็นคำที่แสดงถึงแสนยานุภาพด้านการทูตของไทยจน #ถึงขนาดต้องบัญญัติศัพท์มาด่าโดยเฉพาะ

เพราะฉะนั้น จึง “I don’t care” เอามากๆ

แถมพวกยูมาด่าไอว่านกสองหัว แหม่ตัวเองสันดานดีตายห่า ทั้งตอแหล หน้าด้าน ขี้โกง เอาเปรียบ สันดานอย่างพวกยูพูดเรื่องนี้ได้หรือ
ว่างๆไม่มีอะไรทำก็ #ร่างสนธิสัญญามาเอาเปรียบชาวบ้าน รอบที่แล้วโดนไปทีนึงก็น่าจะรู้พิษสงด้านการทูตของประเทศไอแล้วนะ

แต่ไม่เข็ด ว้อนรอบสอง

สิงโตที่โดนกระต่ายกระโดดกัดหูแล้วหนีไปเห่าอยู่ในถ้ำ ยังกล้าออกมาด่ากระต่ายว่าเล่นไม่แฟร์อีกหรอ

ก่อนจะไปประกาศให้ชาวโลกรู้ถึงความพ่ายแพ้ของตัวเองด้วยการบัญญัติคำว่า Siamese Talk ขึ้นมา

แน่นอนว่าคำนี้ก็ไม่ฮิตเท่าที่ควร เพราะยิ่งพูด เดี๋ยวเค้าจะยิ่งรู้ว่าฝีมือระดับ อบต. แต่ฝีปากนี่ชิงแชมป์โลก เสมือนเด็กเกรียนแพ้เกมส์แล้วด่ากราดไปทั่ว Noob susๆ

คนแพ้ก็ได้แต่เห่า ส่วนคนชนะก็นั่งฟังแบบเหนือๆ ถถถ

"กระต่ายที่อยู่ท่ามกลางฝูงหมาป่า นายไม่คิดว่ากระต่ายตัวนั้นเจ๋งรึไง"
ฮายาชิดะ ชินจิโร่

นี่ก็เป็นบทสรุปจากหลายเหตุการณ์ที่เรารอดผลจากการถูกล่าอาณานิคมมาได้นะคะ
แต่บทสรุปฟังดูแล้วมันก็ดูสนุก ฟังดูแล้วขำ ฟังดูแล้วเฮ้ย..เจ๋งว่ะ

แต่สิ่งหนึ่งที่เราต้องรู้ได้เช่นกันว่าเหตุการณ์ตอนนั้นพระองค์โทมนัสแค่ไหน ไม่มีความสุขเลยที่ประเทศอยู่ในหน้าภาวะหน้่าสิ่วหน้าขวาน

เราเสียสิ่งที่ไม่ได้เต็มใจเสียหลายเหตุการณ์ บรรพบุรุษของพวกเราอยู่ในสภาวะจำยอมนะคะ
ถึงแม้ว่าสุดท้ายเรายังยิ้มอยู่ว่า
เฮ้ยกูเจ๋ง แต่เหตุการณ์เมื่อร้อยกว่าปีที่แล้วเรารอดแบบยิ้มทั้งน้ำตาค่ะ
🙏🏻🙏🏻🇹🇭🇹🇭🙏🏻🙏🏻
น้อมสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ

เรือปืนแองคองสตอง โคเมต และลูแตง ทอดสมอคุมเชิงกลางแม่น้ำเจ้าพระยา ร.ศ.112 (พ.ศ.2436)