Thread by @KabacHatun

Rus Mezalimi neydi?..
Çarlık Rusyasına isyan eden 
120 bin Kırgız Türkü, Kırgızistan’ın
Kuzey doğusundan Çin’e geçmeye çalışırken, Tien Şan dağlarında, Çar güçleri tarafından pusuya düşürüldüler. Ve 1916’da, Kırgızistan’da, tarihe adı “Ürkün” olarak geçen o katliam yaşandı.

1-Artık her yıl 'Ürkün Kurbanları' anısına Kırgızistan’ın K. doğusunda yer alan Barskun Köyü’nde ve Başkent Bişkek’te törenler düzeniyor.

2-Kırgız Türkleri atalarına vefa borcu olarak “Ürkün 90” adı verilen bir proje ile KırgızTürk halkının hakları için ölen bu insanların dağılmış kemiklerini toplayıp anıt mezar  olacak bir alana yeniden gömdüler. 

3-Kırgız halkının isyan etmesinin sebebi rejimin hak ve hürriyetlerdeki kısıtlamalarının hat safhaya ulaşmasının yanı sıra, Kırgız halkının I. Dünya Savaşı’na “Çar’ın askerleri” olarak Türkiye'ye karşı katılmasının istenmesiydi.

4-Yıllardır varı-yoğu sömürülen halkın bir de canı sömürülmek isteniyordu, hemde Türklere karşı. 
Savaşı Rusya kazansa bile sömürülen Türkistan (Orta Asya) ülkelerinin hiç bir kazancı olmayacak, ölen askerlerinin adı da Türklere karşı savaşla anılacağı için nefretle anılacaktı.

5-Sonuçta halk isyan etti ve bu isyan tarihte eşi benzeri görülmemiş bir şekilde bastırıldı.Sayılarının 120 bini bulan Kırgız Türk'ü bugünkü Kırgızistan’ın Kuzey doğusundan Çin’e geçmeye  çalışırken Tien Şan dağlarında pusuya düşürülüp katledilmişti.

6-'Ürkün' katliamından sağ kalanlar da, bu dağlarda 3000 metre yüksekliklere kadar çıkıp kaçmaya çalışırken can verdi. Şu an bu dağların etekleri, hala kemikleri dağılmış vaziyette yatan Kırgız Türklerinin mezarlığıdır.

7-Hayret ve dehşet uyandıracak manzaralardan biri de 4000 metre yükseklikte bulunan Bedel Geçidi ile Çin sınırı arasında akan bir nehrin yatağının insan kemikleri ile dolu olması. 

8-Sovyetler dönemi boyunca, yaşanan vahşete tanıklık etmelerini önlemek için bu bölgeye Kırgızların  girmesi engellenmiştir. Ürkün, Sovyetler dönemi kitaplarında da kayıtlı değildir. Hatta Kırgız aydınlarının olayı anlatmak için yazdığı kitapların basılması dahi...

9-... Kırgızistan’ın yeniden bağımsızlık tarihi olan 1991 yılına kadar engellenmiştir. 
Ürkün Katliamı ancak 75. yıldönümü olan 1991’de, Ürkün ile birçok insanını kaybeden Asilbaş Köyü’nde bir tören ile anılabilmiştir.

10-Ancak önemli bir gerçek şu ki; bu tarihten sonra çökmüş olan Sovyet Rusya, halkların bağımsızlık taleplerine çok fazla karşı koyamamıştır.

11-Rusya, tarih boyunca Türkistan, Ukrayna ve Kafkas halklarına karşı yaptığı zalimlikler adına bugüne kadar üzgün olduklarını ifade eden bir ‘özür’ dahi dilememiştir.  
(Ukraynada'da 1.3 milyon insanı açlığa terkeden Çarlık Rusyası hiç iyi anılmaz.)

12-Kırgız Türkleri, 1876 yılında Hokand Hanlığının yıkılmasıyla Rusların hâkimiyeti altına girdiler. Ruslar, bu yeni hâkimiyet alanlarında kontrol sağlamak için sömürgeci politikaları doğrultusunda bölgeye zamanla Rusya´dan getirdikleri Rus aileleri yerleştirmeye başlamışlardı,

13-Bölgeye Rus aileler yerleştirilirken burada yaşayan halkın topraklarına el konuldu. Çok sayıda Rus köyü oluşturuldu ve bölgenin isimleri Rus isimleriyle değiştirildi. Zamanla bölgedeki nüfusun %6'sını oluşturan Rusların eline, verimli toprakların %58'i verilmişti.

14-Nüfusun %94 'lük dilimini  oluşturan Kırgız Türkleri ellerinden bu toprakların alınması ve sulama kanallarına el konulması ile zor duruma düşürüldü.
#ÜrkünKatliamı
#Kırgızistan

15-1914 yılında başlayan I. Dünya Savaşı'nda Rus Çarlığı'nın da yer alması Kırgız Türkleri için büsbütün felaketti. O güne dek toprakları ellerinden alınan Türkler, çoktan geçim sıkıntısına düşmüştü bile...

16-Bir de bunun üzerine Rus yöneticiler tarafından savaş bahanesiyle vergiler ağırlaştırıldı, halkın hayvanlarının bir kısmına da el konuldu.

17-İkinci sınıf vatandaş olarak  görülen ve o güne kadar askere alınmayan 19-43 yaş aralığındaki bütün Orta Asya erkeklerinin, 1916 yılında Çar II. Nicolas tarafından askere alınması emredildi.

18-Bu emir, Haziran ayında çıkarılmıştı ve zaten geçim sıkıntısı çeken insanlar hasat zamanında erkek gücünden yoksun kaldığı için iyice müşkül duruma düştü.
Bunun üzerine Türkler, Temmuz 1916'da amelelik emrine karşı gelmeye ve ayaklanmaya başladı.

19-Polisle yaşanan çatışma bütün Türkistan'da duyuldu ve ayaklanmalar bütün coğrafyaya yayıldı. Rus ordusunun önemli bir kısmı isyanı bastırmak için görevlendirildi, bu da isyancıları silahlanmaya itti. Yerli halka karşı Rus köylülere de silahlar dağıtıldı ve iç savaş başladı.

20-Rus generallere verilen emir doğrultusunda Türk köyleri yakılıp yıkıldı. Silahsız durumdaki çocuk, kadın ve yaşlılar da isyancılar gibi acımasızca öldürüldü. Kaçmaya çalışan insanların önü kesildi, direnip direnmemelerine bakılmaksızın hepsi vahşice öldürüldü.

21-Bazı bölgelerde isyana katılmayan Uygur ve Kazak Türkleri de kurşuna dizildi.Böylece bölgede etnik temizlik yapıldı. İsyanın başarısız olmasındaki en büyük etken, çok iyi silahlanmış Ruslara karşı ayaklanmaların bölgesel oluşu ve tek merkezden düzenli yönetilmemesiydi.

22-Rus devlet yetkilisi A. F. Kerenskiy, isyanın bastırılışını bir toplantıda şöyle dile getirir; Cezalandırıcılar bölüklerden, piyadelerden, süvari ve topçulardan meydana gelmekteydi...

23-Bölük komutanları köylerde karşılarına çıkan bütün insanların yaş ve cinsiyetine bakılmaksızın, kundaktaki bebekler, yaşlı dede ve nineler dâhil zalimce yok etmişlerdi.
Öldürülen Türklerin sayısı kesin olmamakla birlikte, en az 100-120 bin kişi olduğu tahmin edilmektedir.

24-Bir asır önce yapılan bu soykırım, Kırgız Türkleri'nin sömürgeci Ruslara karşı verdikleri milli mücadelenin sonucuydu... 

25-Ürkün kelimesi Kırgız Türkçesinde “Bir şeyden korkarak toplu halde kaçma” anlamına gelir. 

26-Doç. Dr. Füsun Kaya'nın bu akademik referanslı makalesinde ölenlerin rakamı 274 bin olarak verilmiştir.
altayli.net/1916-buyuk-kir…