Thread by @wvlancker

De crisis is bezworen, er werd een compromis bereikt rond de kinderbijslag en de Vlaamse regering is gered. Hoera! Toch? Maar wat moeten we nu denken van dat compromis rond de kinderbijslag? Een draadje in 25 delen (mijn excuses😬).🧵 #septemberverklaring

Vooreerst: het stond in de sterren geschreven dat een automatische indexering van de kinderbijslag bij overschrijding van de spilindex onhaalbaar was. Dat heeft uiteraard politieke en ideologische redenen (zie verder), maar heeft ook te maken met de weeffouten in het systeem. /2

Dat zit zo: bij de regionalisering van de bevoegdheid over de kinderbijslag besliste men in Vlaanderen (maar ook in Wallonië) dat 'elk kind is gelijk' het vertrekpunt moest worden. En volgens die logica volgde daaruit dat elk kind een gelijk, hoog, basisbedrag moest krijgen. /3

Zo werd een kinderbijslag geboren die geen rekening hield met de werkelijke noden van de gezinnen. Zie bv. onderstaande figuur van @aerts_elise en @ivemarx, gemaakt in het kader van @babelproject_be. De verdeling is zeer gelijk over inkomensgroepen. /4

Het is uiteraard onzin dat elk kind gelijk is; een kind geboren in armoede heeft gans andere noden en veel meer ondersteuning nodig dan een kind geboren in de hogere middenklasse, bijvoorbeeld. /5

Maar de keuze voor een uniform hoog basisbedrag per kind betekende wel dat het gros van het budget uitgesmeerd werd over alle gezinnen. Dat bleek in de huidige discussie een fundamenteel knelpunt. /6

En daar komt een tweede fout bovenop: het loslaten van de automatische indexering. Toen de kinderbijslag nog verankerd zat in de sociale zekerheid werden de bedragen, net zoals bij andere uitkeringen en weddes, automatisch geïndexeerd bij overschrijding van de spilindex. /7

Het budget was ook geoormerkt binnen de sociale zekerheid: het kon niet voor iets anders worden gebruikt. De regionalisering haalde de kinderbijslag uit de sociale zekerheid: de Vlaamse regering kon met dat budget van meer dan 3 miljard euro in principe doen wat ze wilde. /8

Dat liet de politieke geest uit de fles. Mijn waarschuwing toen was dat de kinderbijslag en het bijhorende budget een speelbal zou worden van de politiek. Bij elke besparingsronde zou men kijken naar die grote pot geld van de kinderbijslag. En zo geschiedde. /9

Bij de septemberverklaring van 2021 moest en zou de jobbonus ingevoerd worden, en daarvoor werd ondermeer geld gevonden bij de kinderbijslag. De basisbedragen (zoals je weet: hoog en voor iedereen gelijk) zouden slechts met 1% geïndexeerd worden. De rest is geschiedenis. /10

Enter de huidige context. In @terzaketv zei ik dat je daar eigenlijk geen goede kant meer aan kon krijgen net ómdat de kinderbijslag een spel is geworden van politiek gesjacher én omdat elk kind, ongeacht nood, een hoog basisbedrag krijgt. /11

Daardoor zou een flukse aanpassing aan de werkelijke levenskosten plots een zeer dure operatie worden. Omdat er niet gedifferentieerd werd naar noden van het kind zou dat betekenen dat veel van dat geld naar de midden- en hogere inkomensgroepen zouden gaan. /12

En dan is er nog het derde probleem: de sociale toeslagen. Ook een weeffout, want omdat het basisbedrag uniform en hoog is, is het gewicht van de sociale toeslagen per definitie beperkt. Bandaag is het basisbedrag 172 euro tegenover 54 euro voor de sociale toeslagen. /13

Als je dus alleen de sociale toeslagen wil verhogen om gericht de mensen te helpen die het meer nodig hebben, dan moet je die wel héél fors verhogen om enig effect te bereiken. /14

Binnen de huidige architectuur van de kinderbijslag is het heel moeilijk herverdelen. Bij een inflatie van om en bij de 9% in 2022 (Planbureau) zit je dan met een onoplosbaar probleem. Het is de logica zelf om de kinderbijslag te koopkrachtvast te maken, wat @cdenv wilde. /15

Maar in de huidige context zou dat veel geld kosten en dat vooral geven aan wie het minder nodig heeft. Alleen de sociale toeslagen verhogen, wat @de_NVA en @openvld wilden, zou onvoldoende zijn om de gezinnen met de grootste noden te helpen. /16

Het huidige compromis dan: de besparing wordt teruggedraaid en alle bedragen worden terug jaarlijks aan 2% geïndexeerd. De sociale toeslagen worden met 15 euro verhoogd. In 2022 en 2023 krijgen kinderen met recht op sociale toeslagen een premie van €100 extra. /17

Het is een logisch compromis maar daarom nog geen goed compromis. Indexering van 2% is uiteraard te weinig om koopkrachtverlies te vermijden. De verhoging van de toeslagen met 15 euro is nét voldoende om voor de kwetsbare gezinnen dat koopkrachtverlies te vermijden. /18

Dat is dus niet de forse verhoging van de toeslagen die nodig was om de meest kwetsbaren béter te beschermen. De premie van 2x€100 doet dat wel; die kan je beschouwen als een gerichte ondersteuning van kwetsbare gezinnen. Maar het is tijdelijk. /19

Bovendien is het probleem niet weg, want de indexering is nog steeds onderhevig aan politieke beslissingen. Het is teleurstellend dat er geen plan is om op termijn, als de inflatie terug normale proporties heeft aangenomen, de kinderbijslag terug koopkrachtvast te maken. /20

En bovendien speelt er politieke ideologie. De politieke onwil om een volledige indexering door te voeren heeft ook te maken met het feit dat het budget werd afgewogen met de jobbonus die men per se wilde versterken. /21

Maar daarvan weten we dat het geen doelmatige koopkrachtmaatregel is. Er worden dus twee maatregelen die elk een andere finaliteit hebben afgewogen als in een nulsomspel. Ook dat is een gevolg van het loswrikken van de kinderbijslag uit de sociale zekerheid. /22

Tot slot: de crisis maakt duidelijk dat de weeffouten uit de kinderbijslag moeten. Het systeem is gewoon niet geschikt om in crisistijden mensen gericht te ondersteunen, en het is ook in normale tijden niet doelmatig genoeg in de strijd tegen armoede. /23

Hadden we nu een kinderbijslag gehad die vanzelf meer gaf aan wie het meer nodig had, dan was de discussie rond indexering makkelijker te beslechten: dat zou sowieso een gerichte maatregel geweest zijn. /24

Het goede nieuws is: we weten nu dat @openvld en @de_NVA voorstander zijn van sterkere sociale toeslagen. En dat @cdenv wil gaan voor een automatische indexering. Dat is mijn vraag aan de politiek: waar blijft het plan voor een fundamentele herziening van de kinderbijslag? /FIN