ستیز بیدلیل بر سر واژهها
درباره تیتر دیروزِ روزنامه #هممیهن
♦️واژهها برای تفاهم و ارتباط ذهنی بین اعضای یک گروه زبانی ساخته و پرداخته شدهاند؛ اما گاهی از ایفای این نقش باز میمانند و خود، اسباب سوءتفاهم و گسست ذهنی بین افراد و نزاعهای بیمبنا بین آنها میشوند.
♦️این نوع مناقشات و ستیزهای کلامی از قضا در بین گروههای مختلف زبانی کمتر رخ مینماید و عمدتاً در داخل گروههای زبانی رخ میدهد. ادیبان و کارشناسان حوزههای مختلف علمی و فلسفی برای آنکه واژهای اسباب سوءتفاهم و ستیز نشود، آن را «مفهومسازی» یا اصطلاحاً تعریف میکنند.
بدون مفهومسازی و تعریف واژهها و اصطلاحات، نه تفاهمی بین افراد حاصل میشود و نه اصولاً دستگاه فکری منسجم و دانش و فلسفهای شکل میگیرد.
♦️تعریف واژهها اما کاری مشقتبار است و عمدتاً از متفکران برخوردار از قدرت مفهومسازی برمیآید؛
چیزی که به دلیل انحطاط فکری و فلسفی دوران معاصر ایران، ظهور و بروز جریانسازی در کشور ما پیدا نکرده است. با این همه، برای اعضای یک گروه زبانی، فرض بر آن است که فقط واژهها و اصطلاحات پیچیده و چندپهلو و مبهم را باید تعریف کرد و واژههای ساده و متعارف نیاز به مفهومسازی ندارد.
این فرضِ صحیحی است، زیرا اگر فردی بخواهد تمامواژهها و اصطلاحات مورد استفاده خود را تعریف و مفهومسازی کند، گفتار و نوشتار او به متنی فکاهی تبدیل میشود.
♦️با این همه، در دوران بالا گرفتن تشنج سیاسی در داخل یک کشور، حتی استفاده از یک واژه ساده و معمولی و با مفهوم مشخص نیز میتواند دردسرساز و موجب نزاع شود و جبههبندیهای کاذبی را پدید آورد. در دوران تشنجِ سیاسی هر کدام از طرفین آن، با قطبی کردن کامل فضا،
واژگان را هم از جای منطقی آنها خارج میکنند و به سوءتفاهم دامن میزنند.
در واقع این نوعی شگرد برای تحت فشار قراردادن نیروهای خارج از صحنه تشنج و اجبار آنها به موضعگیری است و اغلب هم از طریقِ ارزشگذاری بر روی واژههای خنثی و فاقد بارِ ارزشی صورت میگیرد.
♦️استفاده ازواژه نخبه برای چهرههای مشهور سیاسی به معنای ردیا تأیید آنها نیست وصرفاًوصف امر واقع است.به رغم این،تیتر نخست دیروز روزنامه هممیهن تحت عنوان «هشدار نخبگان» که اشاره به شماری ازچهرههای معروف اصلاحطلب واصولگرا داشت
باواکنش تندی ازطرف معترضان به وضع موجود درایران روبهرو شد. این واکنشها در این فضای تشنجآمیز ازسوی افراد بهخشمآمده چندان دور از انتظار نیست، اما بازتاب آن به عنوان «خبر» در کانال تلگرامی بیبیسیفارسی، بدون ارائه توضیح درباره بارخنثای واژه نخبه، چندان حرفهای به نظر نمیرسد.
شیخ #حمید_رسایی تلفنی تماس گرفت تا در موردِ یادداشت کوتاهی که در بارۀ یکی از مطالبش نوشته بودم؛ اعتراض کند.
وی مدعی سه نکته بود. اول اینکه من به جای مراجعه به متن اصلی اظهارنظرش، تحت تأثیر برداشت یک فردِ "معاند" قرار گرفتهام.
دوم اینکه منظور او از نوشتهاش، #معترضان_داخلی و حتی خارجی نبوده بلکه صرفاً خانمی که در خارج از کشور خود را در مقابل جمع برهنه کرده، مورد نظر وی بوده است. سوم هم اینکه او فردی اهل رسانه و گفتگو است و باید در همین چارچوب به مطالبش توجه شود.
نهایتاً هم به صورتی ملایم وکمرنگ از احتمال ارجاع موضوع به دستگاه قضایی درصورت عدم جبران ماجرا سخن به میان آورد.
درمورد نکات مورد اعتراض آقای رسایی عرض میکنم که:اول اینکه من به خلاف وی، کارهای فرد "معاند" موردنظرش را مطلقاً دنبال نمیکنم چه برسد به اینکه بخواهم تحت تأثیرش قرارگیرم!
هیچ اتفاقی مانند تجاوز نظامی به خاک #اوکراین نمیتوانست ضعف و فرسودگی و ناکارآمدی ارتش پرحجم #روسیه را به نمایش بگذارد!
روسها در میدان جنگ عملاً زمینگیر شدهاند و ظاهراً راه پیش و پس ندارند. #ولادیمیر_پوتین که ظاهراً در دنیای خودساختۀ ذهنی خود اسیر شده
و ارتباطش را با واقعیت از دست داده است؛ یا باید شکست در برابر اوکراین و پیامدهای پردامنۀ داخلی و خارجی آن از جمله تنزل رتبۀ بینالمللی روسیه را بپذیرد و یا متوسل به استفاده از #تسلیحات_اتمی تاکتیکی شود! هر دوی این انتخابها برای پوتین فاجعهبار است چراکه حتی توسل به سلاح اتمی نیز
تبعات بینهایت دردناکی برای روسیه خواهد داشت. به نظرم #هنری_کیسینجر در گمراه کردن پوتین بدون نقش نبوده باشد. کیسینجر با وصف پوتین به عنوان یک "رهبر دارای تفکر استراتژیک" او را به قدری باد کرد و به کیش شخصیتش دامن زد که رهبر روسیه نسبت به استعداد فکری و توان عملی خود متوهم شد
سازمان نظام پزشکی مرگ زندهیاد #مهسا_امینی بر اثر ضربات فیزیکی را مردود دانسته اما درعین حال تأکید کرده است: " نهایتا اختلال ناگهانی هوشیاری و آریتمی و افت فشار خون و ایست قلبی متعاقب آن به دلیل اختلال در عملکرد محور هیپوتالاموس، هیپوفیزم و نارسایی ثانویه
در عملکرد غدد فوق کلیه و در نتیجه عدم توان انطباقپذیری مناسب فرد در کنترل هیجانات و عوارض قلبی و عروقی ناشی از آن بوده و با توجه به مشاهده فیلم دوربین های مداربسته اقدامات غیر موثر در احیای قلبی و تنفسی در دقایق اولیه بعد از حادثه در وقوع مرگ نقش داشته است."
خوب است پزشکان متخصص منظور از "عدم توان انطابق پذیری مناسب فرد در کنترل هیجانات" و همینطور "اقدامان غیرمؤثر در احیای قلبی و تنفسی در دقایق اولیه که در وقوع مرگ نقش داشته" را توضیح دهند.
آیا این جملات به معنای دلهره و اضطراب بالای مهسا به علت بازداشت
یکی از ایرانیان خارج از کشور که بعضاً نوشتههای مرا نقد میکند، #ابوالفضل_محققی است. وی پیش از این لحن تندی در برابر اظهارنظرهای من به کار میگرفت؛ اما در آخرین نقدش با عنوان اینکه چرا فلانی "این همه عناد با #اپوزیسیون خارج از کشور دارد؟"
ظاهراً به توصیۀ برخی دوستانش زبان نرمتر و مهربانهتری نسبت به قبل در پیش گرفته است.
همین لحن ملایمتر ایجاب میکند که به رسم ادب، آخرین نقد او را بیپاسخ نگذارم و چند جملهای در این زمینه بیان کنم.
از اینکه در این متن، زبانی کم و بیش مطایبهآمیز به کار گرفتهام،
پیشاپیش از آقای محققی عذرخواهی میکنم زیرا "محل نزاع" آن را میطلبد و بلکه تحمیل میکند. آقای محققی گویا سابقۀ عضویت در گروههای چریکی مارکسیست را دارد اما اخیراً اقبال آشکاری هم به نقش آفرینی #رضا_پهلوی در آیندۀ سیاسی کشور از خود نشان داده است.
برخی از محافل و افراد در ساختار حاکم، به تلویح یا تصریح پارهای تغییرِ روشها و رفتارها و سیاستها در امر حکمرانی را در پی ناآرامیهای جاری در کشور وعده میدهند.
شاید واقعاً چنین قصدی هم در میان باشد، اما من این موضوع را با هر کس که مطرح کردهام،
با ناباوری شدید آن را پس زده، حتی اگر طرف، آدم بسیار خوشباوری بوده است!
از این رو، باور به این وعده، نیاز به نشانهای آشکار برای عموم دارد. در این مورد میتوان پیشنهادهای بسیاری را مطرح کرد، اما به نظر من سهلترین و بیخرجترینِ آنها برای حکومت، تغییر مدیریت #روزنامه_کیهان است!
اینکه مسئولان روزنامۀ کیهان با چه لحن و زبانی سخن میگویند، به لحاظ صفت شخصی آنها مطلقاً اهمیتی ندارد، چنانچه اگر در رسانهای خصوصی از این هم گزندهتر و تحریکآمیزتر بنویسند، اصلاً ارزش توجه ندارد. کیهان اما رسانهای متعلق به دستگاه حکومت و وصل به منابع مالی عمومی است.
این روزها حامیان جمهوری اسلامی از عملکرد "امپراتوری دروغ رسانهای" به شدت مینالند.
منظورشان عمدتاً #شبکههای_فارسی_زبان خارج از کشور است که اعتراضهای جاری در ایران را طبق امیال و علایق سیاسی خود پوشش و بعضاً جهت میدهند.
از قدیم اما گفتهاند "خود کرده را تدبیر نیست!" چرا که در ایجاد و مرجعیت این "امپراتوری رسانهای" در خارج از مرزهای کشور، خودِ مسئولان جمهوری اسلامی نقش اول را بازی کردهاند.
آنها خودشان #مطبوعات منتقد و پاسخگوی داخلی را قلع و قمع کردند.
آنها خودشان با اعمال فشار و تهدید علیه جامعۀ روزنامهنگاری، اعضای این جامعه را به ترک وطن و فعالیت در رسانههای آن طرف آب مجبور کردند. آنها خودشان با ایجاد فهرست سیاه از کارکنان این شبکهها و تهدید اموال و خانوادههایشان، برخی از آنان را به دندۀ کین و لج انداختند.