Thread by @DoktorMn

Critical Thinking (تفکر انتقادی)
(اندیشیدن سنجشگرانه)
مهارتی که یادگیری اش برای هر کسی واجب است.
چون ما با این مهارت به دنیا نمی‌آییم، ومهارتیست که یاد میگیریم.

تفکر انتقادی هیچ ربطی به نقد و یا انتقاد کردن ندارد. در ادامه سعی می‌کنیم این مفهوم را بیشتر بشکافیم.

#ایران_متحد

این نکته رو باید بگم که تفکر انتقادی بحثی است که از زمان سقراط شروع شده (شایدم قبل تر) و تا امروز کتاب ها درباره‌ی آن نوشته شده در بعضی از کشور های دنیا تدریس آن در مدارس اجباریست. این رشتو بهمین دلیل کمی طولانی شده ولی حتما توصیه میکنم چند کتاب در این زمینه بخوانید.

تعاریف مختلفی از تفکر انتقادی وجود دارد؛ زیرا تفکر انتقادی مفهومی چندبعدی و شامل فعالیت‌ها و پردازش‌های ذهنی پیچیده‌است که به آسانی قابل توصیف و اندازه‌گیری نیستند.فیلسوفانی مانند سقراط، افلاطون و ارسطو تفکر انتقادی را توانایی آزمودن و تفکر دربارهٔ اندیشه‌ها و ارزش‌ها می‌دانستند

به طور کلی و اگر بخواهیم خیلی ساده مفهوم تفکر انتقادی را توضیح دهیم، بایستی بگوییم که منظور از تفکر انتقادی «شیوهٔ فکر کردن» است به نوعی که هرگز با حداقل دیتای ورودی دست به قضاوت نزنیم، مسائل را از زوایای مختلف مد نظر قرار دهیم، ارزش‌دهی غیرمنطقی به مسائل پیرامون خود نکنیم.

از جان دیویی (John Dewey) به عنوان پدر تفکر انتقادی مدرن یاد می‌شود. او تفکر انتقادی را تفکری تأملی یا تفکر عمیق می‌دانست.
در تعریف جان تفکر انتقادی باید، فعالانه، پایدار و دقیق باشد.

منظور از فعال بودن این است که ایده‌ها و اطلاعات از کس دیگری گرفته نشده باشد (که به آن پردازش منفعل می‌گوییم)؛ در عوض، فرد باید خودش بیندیشد، سؤال مطرح کند و به جمع‌آوری اطلاعات بپردازد. منظور از پایداری و دقیق بودن اینکه بدون فکر کردن دربارهٔ چیزی به نتیجه‌گیری ناگهانی نپردازیم.

مهم‌ترین نکته در تعریف دیویی، زمینه‌هایی است که از باور مورد نظر پشتیبانی می‌کند. در واقع، آنچه دیویی مهم می‌داند، "دلایلی" است که برای باورهایمان داریم و نتایجی است که این باورها به دنبال دارند.

رابرت انیس می‌گوید: «تفکر انتقادی، تفکری تأملی و منطقی است که بر تصمیم گرفتن دربارهٔ این که چه چیزی را باور کنیم یا انجام دهیم تمرکز دارد.» پس از منظر انیس، "تصمیم‌گیری" هم جزئی از تفکر انتقادی محسوب می‌شود.

تفکر انتقادی حالتی از فکر کردن دربارهٔ هر موضوعی است که ما در آن، به کیفیت تفکر اهمیت بدیم و توجه کنیم. یعنی تنها راه واقعی برای رشد توانایی تفکر انتقادی، «فکر کردن دربارهٔ تفکر خود» و تلاش آگاهانه برای ارتقای آن

تفکر انتقادی، اندیشیدن سنجشگرانه بر مضمون حرف‌هایی است که می‌شنویم و می‌خوانیم و بررسی دقیق استدلال‌هایی که آن حرف‌ها برش استوار است.
انتقاد به معنای سنجیدن است نه ایراد گرفتن؛ غرغر کردن، بهانه گرفتن، عیب‌جویی و بدخویی را نباید به عنوان تفکر انتقادی در نظر گرفت.

تفکر انتقادی دارای هفت ویژگی حیاتی است: کنجکاوی و کنجکاوی بودن، داشتن ذهنی باز نسبت به زوایای مختلف، توانایی تفکر سیستماتیک، تحلیلی بودن، پایداری در برابر حقیقت، اعتماد به نفس نسبت به خود تفکر انتقادی و در نهایت بالغ بودن.

دو گونه اندیشهٔ انتقادی :
۱."خود خواهانه یا سفسطه‌ای" که فرد سعی می‌کند با استفاده از قدرت تحلیل خود به منافع شخصی برسد و
۲. "درست بینی یا بی‌طرفی" که در آن فرد سعی می‌کند تمام جوانب امر را به صورت یکسان و بدون ارجحیت دادن به دلایل احساسی و منفعت طلبانه ببیند.

اماااا‼️مهمتر از همه اینکه بتوانیم به طور مستقل و بدون "سوگیری" تحقیق و تفکر کنیم، یعنی بدون ترجیح دادن اطلاعاتی که با نظر خود شخص مطابقت دارند و بدون بی ارزش کردن مواضع مخالف

مثال کابردی تفکر انتقادی : ما با ترکیب و سنجش "امور بدیهی" به آگاهی های پیچیده‌ تری می‌رسیم که چون ریشه در امور بدیهی دارد، احتمال می‌رود که درست باشد. می‌گویم "احتمال می‌رود"، چون همیشه ممکن است در ترکیب اطلاعات اشتباه صورت گیرد.👇🏼

مثلا وقتی متنی را با دید انتقادی می‌خوانیم، توجه داریم که آیا گزارههای آن با بدیهیات تجربی و عقلی همخوان هستند یا نه.
معمولا از عبارت‌های مثل «واضح و مبرهن است» سوءاستفاده می‌شود. می‌نویسند: «واضح است که…» ما باید مکث کنیم و بپرسیم: واقعاً واضح است؟

یا می‌نویسند: «مبرهن است که…» یعنی در مورد موضوع برهان عقلی آورده‌اند. باید بپرسیم: واقعاً موضوع مستدل است؟ عبارتهایی مثل «بدیهی است که…» و «واضح و مبرهن است که…» ما را دعوت می‌کنند که ادعایی را که به دنبال آن‌ها می‌آید، بی هیچ اندیشه‌ای بپذیریم.

اندیشۀ انتقادی به ما می‌آموزد که در اینجا باید درست رفتار معکوسی داشته باشیم، یعنی دقت ورزیم که آیا ادعا به راستی پذیرفتنی است یا نه.
.
مدل آموزشی Reflection, Reasons, Alternatives (RRA) کمک میکنه به کاربرد نوع تفکر رو یاد بگیریم👇🏼

۱. از قضاوت های سریع بپرهیزید، اولین ایده ای که به ذهنتان می رسد یا آنچه در رسانه ها ارائه می شود را نپذیرید. اول بهش فکر کن.

۲.سوال کنید : از کجا می دانید؟ دلیلش چیست؟ منبع اطلاعات شما چیست؟

۳.به طور خاص فرضیه ها، توضیحات و علل، طرح و راه‌حل‌های جایگزین را جستجو کنید.

پس فراموش نکنیم که ما از تفکر انتقادی برای حل مشکلات استفاده نمی‌کنیم بلکه ما از تفکر انتقادی برای بهبود فرآیند تفکر خود استفاده میکنیم.
تفکر انتقادی نوعی الگوی تفکر است که از افراد می‌خواهد "تامل‌کننده" باشند و به تصمیم‌ هایی که باورها و اعمال آنها را هدایت میکند توجه کنند.

تفکر انتقادی به افراد این امکان را می دهد که با منطق بیشتری استنتاج کنند، اطلاعات پیچیده را پردازش کنند و به جنبه های مختلف یک موضوع نگاه کنند تا بتوانند نتایج محکم تری تولید کنند.

سردرد گرفتید؟ اشکالی نداره از سردرد تفکر کردن نترسید. بعد از یه مدت بهش عادت میکنید.
ولی اگر سردرد نگرفتید نکاتی رو که گفتم ادغام کنید با نکات رشتوی زیر وقتی بدونید ورودی های ذهنتون ممکنه اطلاعات غلطی بهتون بده یکم ترسناک میشه همه چی 😁

https://twitter.com/DoktorMn/status/1627365791313141766?t=_MGGabE2OHTEew3FN8Fw5A&s=19