Thread by @serpees_dixit

1/50 🧵Dziś z mojej serii #serpees_niemcy mąż stanu Republiki Weimarskiej, laureat pokojowej nagrody Nobla, kanclerz i wieloletni minister spraw zagranicznych.
We współczesnych Niemczech postrzegany jako jeden z ojców niemieckiej demokracji, jeden z ojców idei paneuropejskich.

2/50 Przed Państwem Gustav Stresemann, człowiek który według anegdoty przekonał Francuzów, że Niemcy się będą zbroić... z zamiłowania do sportu.
Zapraszam na nitkę o nim, jego życiorys, jego perypetie polityczne i czego może nas nauczyć w polityce zagranicznej po 100 latach?

3/50 Gustav Stresemann przychodzi na świat w Berlinie w roku 1878 w Cesarstwie Niemieckim. Jest synem handlarza piwem i jego żony.
Chodził do gimnazjum w berlińskiej dzielnicy Friedrichshain.
W szkole przyszły kanclerz i minister spraw zagranicznych interesował się historią,

4/50 i polityką. I już w szkole stawiał pierwsze kroki przyszłej kariery publikując artykuły pod tytułem "Listy berlińskie".
Młody Gustav był chorowitym dzieckiem i to nie zmieni się aż do jego śmierci.
Po zdaniu matury został zwolniony ze służby wojskowej.
Studia rozpoczął na

5/50 kierunkach literatury i historii, ale zmienił na ekonomię.
Stresemann od początku angażował się życie polityczne i społeczne w różnych bractwach i związkach.
Potępiał z całą stanowczością popularny wtedy w Niemczech i całej Europie antysemityzm.
Bliskie były mu idee

6/50 liberalnej, republikańskiej rewolucji niemieckiej (rewolucji marcowej), jednak jego poglądy trudno tak naprawdę zdefiniować, gdyż w polityce wewnętrznej zdarzało mu się zgadzać z jedną opcją, w zagranicznej z inną.
Na początku wieku XX Stresemann zostaje doradcą prawnym

7/50 drezdeńskich producentów czekolady, sprawdza się jako lobbysta. Na tym stanowisku dochodzi do głosu umiejętność, która w przyszłym życiu politycznym będzie jego największą bronią - umiejętność negocjacji i godzenia ze sobą sprzecznych interesów różnych podmiotów - firm w

8/50 związkach i żądań pracowników wobec nich.
W 1903 roku Stresemann poślubia Käte Kleefeld - przyszła bywalczynię berlińskich salonów. Para doczeka się dwóch synów - Wolfganga i Joachima.
Żydowskie pochodzenie żony już w Republice Weimarskiej nie pomoże Gustavowi zdobyć wielu

9/50 przyjaciół.
W 1902 roku w Dreźnie przyszły polityk zakłada Saksońskie Stowarzyszenie Przemysłowców i zostaje w nim radcą prawnym.
W dniu założenie Stowarzyszenie zrzesza 160 firm. Po 10 latach 5000 zatrudniając pół miliona pracowników.
Na tym stanowisku Stresemann jest do

10/50 roku 1919.
Jednak w międzyczasie przyszły minister angażuje się też politycznie.
A swoją karierę rozpoczyna u boku... Friedricha Naumanna (tak, tak - tego od Mitteleuropy, nitka o tej postaci również pod moim hasztagiem - spis treści w przypiętym poście).
Na początku XX

11/50 wieku działa lokalnie w strukturach drezdeńskich, jest w radzie miasta. W tym okresie Stresemann z Naumannem różnią się sporo. Naumann głosi, że Niemcy po wygranej wojnie nie na ucisku i germanizacji, ale dominacji gospodarczej nad "wyzwolonymi" spod carskiej Rosji narodami

12/50 zbudują swoją potęgę. Stresemann skupia się na kontaktach na linii polityka - biznes i pracownik. Jeszcze nie widzi aż takiej siły w samej gospodarce (przyjdzie to później), popiera wilhelmińską politykę zbrojeń, budowy floty, w Wielkiej Brytanii widzi głównego wroga Rzeszy

13/50 Już w pierwszych latach działalności przyszłego kanclerza widać umiejętność zbierania poparcia i głosów o różnych środowisk... i niechęć do zarówno lewego jak i prawego radykalizmu.
W 1907 roku zostaje on najmłodszym posłem Reichstagu II Rzeszy Niemieckiej.
W parlamencie

14/50 niemieckim angażuje się w walkę o prawa pracowników umysłowych - w nich widząc przyszłość.
Między nacjonalistami, monarchistami a czerwonymi jest głosem klasy średniej i przemysłu.
W polityce zagranicznej - i tu dokona się jego główna przemiana w latach późniejszych

15/50 jego sukcesów w Republice Weimarskiej - młody wciąż Gustav reprezentuje bardzo agresywną postawę typową dla epoki wilhelmińskiej.
W przededniu I wojny światowej Stresemann odbywa podróże służbowe za ocen do Kanady i USA.
Reprezentował Niemcy na Światowych Targach, miał w

16/50 planach założenie Niemieckiego Towarzystwa Handlu Światowego - bez powodzenia. Z powodzeniem za to założył Niemiecko-Amerykańskie Stowarzyszenie Gospodarcze, w którym to nasz bohater piastował wysokie stanowisko aż do objęcia funkcji kanclerza w Republice Weimarskiej.

17/50 I tak zastaje nas I wojna światowej, w której to Stresemann popiera w pełni politykę agresywną II Rzeszy, aneksję zdobytych terytoriów.
Niemcy wojnę jednak przegrywają, a Stresemann rok po kapitulacji przyzna, że choć porażka była nieuchronna, to armia niemiecka

18/50 powinna dłużej walczyć, aby wywalczyć sobie lepsze warunki.
W Reichstagu przyszły kanclerz wysuwał krytykę systemu politycznego w Niemczech, mówił że urzędnicy powinni być mianowani wyłącznie za zasługi, że cesarz miał mieć zbyt wielki wpływ na życie polityczne. Był za

19/50 zrobieniem z Niemiec monarchii parlamentarnej po dogłębnej reformie systemu, jednak jak wiadomo Hohenzollernowie abdykowali.
Stresemann - w przeciwieństwie do wielu polityków niemieckich wciąż postulujący mocny rewizjonizm - szybko odnajduje się w nowych realiach.
Gustav

20/50 w traktacie wersalskim widział hańbę Niemiec. Jednak podczas gdy wieli skupiło się na "hańbie", on skupił się na konsekwencjach gospodarczych, izolacji Niemiec na arenie międzynarodowej, a także na tym, że należy zrewidować przedwojenne plany, ponieważ świat był już po

21/50 prostu inny.
Odtąd celem polityki Stresemanna stanie się normalizacja stosunków Niemiec z mocarstwami zwycięskimi (głównie Francją, ale też Wielką Brytanią, USA i ZSRR) przy jednoczesnym odkręcaniu konsekwencji traktatu wersalskiego.
To, co odróżniło Stresemanna od wielu

22/50 z jego epoki było to, że zdał sobie sprawę że status quo się zmienił i Niemcy nie będą mogły realizować planów jakby wojny nie było, mieć pretensji o wojny konsekwencje.
Stresemann w Reichstagu swoją koncepcję prowadzenia polityki nazwał... "Realpolitik".
Twierdził, że

23/50 od teraz niemiecki interes nie ma być realizować "na przekór" traktatowi wersalskiemu, gdyż byłoby to bezowocne, ale w oparciu o niego, w oparciu o nowy porządek.
Poparł również samą, nowopowstałą republikę. Zapewne widział w nowej republice nawiązania do wspomnianej już

24/50 rewolucji marcowej 1848, ale oficjalnie powiedział, że republikę popiera z powodów... pragmatycznych.
Stresemann jeszcze mocniej zbliżył się do Naumanna w gospodarce dostrzegając siłę Niemiec - po zrujnowanej w wojnie reputacji, osłabionej armii - być może jedyną jaką

25/50 Rzesza miała.
W 1920 roku dochodzi do monarchistycznego przewrotu w Niemczech, po którym to Stresemann jest mediatorem obu stron.
Pierwszymi jego stanowiskami w nowej republice jest przewodnictwo partii i przewodnictwo komisji spraw zagranicznych w Reichstagu.
W 1923

26/50 Stresemann jest już kandydatem na kanclerza, którym ostatecznie zostaje. Jego koalicja składa się z pięciu partii, których to mocno skrajne stanowiska nowy szef rządu swoimi metodami łączy w całości w bardzo szybkim tempie.
W międzyczasie wstępuje on do loży masońskiej,

27/50 poznaje francuskiego polityka i myśliciela Édouarda Herriota. Panowie znajdują wspólny język w kwestii idei paneuropejskiej.
Republika Weimarska wrzała. Protesty, ruchy separatystyczne, radykałowie z lewa i prawa, a także hiperinflacja.
Z urzędowania na stanowisku

28/50 kanclerza Stresemann przejdzie do historii właśnie jako ten, który wprowadził reformę walutową przeciwdziałającą hiperinflacji.
Jednocześnie pełni on funkcję MSZ, którą zachowa do końca życia, ale o tym za chwilkę.
Podczas swojego urzędowania prócz reformy marki kanclerz

29/50 musiał zmagać się z prawicowymi próbami przejęcia władzy w Bawarii (jeszcze nie pucz Hitlera i Ludendorffa), jak i również lewicowymi w Saksonii, gdzie Komunistyczna Partia Niemiec weszła do władz lokalnych.
Kasus saksoński był o tyle gorszy, że prawica chciała przewrotu

30/50 w sposób nielegalny, który wystarczyło stłumić. Komuniści do władz lokalnych weszli w sposób legalny, jednak kanclerz Stresemann wiedział, że na tym się nie skończy. Lokalne związki i struktury zostały natychmiast zdelegalizowane, zaś siły policyjne podporządkowane

31/50 Reichswehre - wojsku niemieckiemu celem utrzymania porządku.
Stresemann próbuje jednocześnie wziąć się za okupację Zagłębia Ruhry - w niej dostrzegając też źródło wewnętrznych problemów republiki. Podejmuje negocjacje z mocarstwami zachodnimi, ale te nie chcą negocjować.

32/50 Nie widząc pola do manewru temat odpuścił, zarazem uspokajał też nastroje i opór mieszkańców regionu, do którego sam rząd wcześniej zachęcał.
Jakby mało było okupacji, powstań z lewa i prawa Stresemann gasił też pożary w koalicji.
Po jednym z nieudanych kompromisów szef

33/50 rządu podaje się do dymisji.
Na krótko staje jeszcze na czele drugiego rządu - tym razem mniejszościowego i przyjdzie mu się zmierzyć z drugim puczem w Monachium Hitlera i Ludendorffa.
W 1923 roku były już kanclerz obejmuje ponownie stanowisko szefa MSZ i może w pełni

34/50 skupić się na zadaniach zagranicznych i realizować swoje pomysły. Rok 1923 jest już bardziej sprzyjający niż 1919, w którym formował swoje tezy normalizacji polityki względem aliantów, wykorzystania niemieckiej gospodarki i powrotu Niemiec na równych prawach do grona państw

35/50 Europy. W 1923 podpisany zostaje traktat handlowy z USA i mocarstwo zza oceny odegra również swoją rolę w zbliżeniu Niemiec z kontynentem.
Stresemann stwierdza wtedy, że najgorsze co może przytrafić się teraz Niemcom to... wojna.
Niemiecki interes należy realizować przy

36/50 akceptacji obecnego porządku, wykorzystując gospodarkę i powiązania międzynarodowe.
Ciekawostka jest taka, że sporne do dziś pozostaje czy chciał on uczynić Niemcy równym partnerem dla państw europejskich, zmazać hańbę I wojny światowej, czy też odległym celem była Niemiec

37/50 dominacja, ale innymi metodami niż próbowały kajzerowskie Niemcy.
W 1925 roku podpisane zostają Traktaty lokarneńskie gwarantujące Niemcom nienaruszalność ich zachodniej granicy. W następstwie likwidacji ulegają też strefy okupacyjne.
Polska dyplomacja starała się, aby

38/50 traktaty gwarantowały też granicę polsko-niemiecką, ale bezskutecznie na czym zależało Niemcom, które drogę na wschód pozostawiły sobie otwartą. Uzgodnione z Polską i Czechosłowacją zostało jedynie, że granice będą "ustalane pokojowo".
Francja dawała Polsce gwarancje

39/50 ale po wejściu Niemiec do Ligi Narodów miała już związane ręce.
W 1926 roku Niemcy uzyskują w Lidze Narodów stałe miejsce w radzie, zostaje również podpisany traktat Niemiec ze Związkiem Radzieckim regulujący roszczenia i normalizujący stosunki.
W tym samy roku wraz ze

40/50 swoim francuskim kolegą Stresemann otrzymuje pokojową nagrodę Nobla.
W 1927 roku Zachód usuwa sojuszniczą radę kontroli kontrolującą niemieckie zbrojenia.
Niespełna 10 lat po zakończeniu wielkiej wojny Stresemann triumfuje.
Kompletne odwrotne działania niemiecki minister

41/50 stosuje wobec Polski. Jego celem nie była konkretna granica, ale likwidacja słynnego korytarza między Rzeszą a Prusami Wschodnimi. Stosuje na Polskę różne naciski, wykorzystuje mniejszość niemiecką, wybucha również znana w Polsce wojna celna.
Stresemannowi zarzucano brak

42/50 elokwencji, ale jego siłą były prywatne kontakty z zachodnimi politykami, dyplomatami - głównie z Francji, USA i Wielkiej Brytanii. Zdawał sobie sprawę, jak wiele można przez to załatwić.
Do historii przeszły jego negocjacje w sprawie miejsca w Lidze Narodów, gdzie żadne

43/50 państwo nie chciało Niemcom ustąpić miejsca i kanclerz miał wściekły wyjść z obrad. Nie zrobił tego, gdyż uspokoił go Stresemann. Niemcy ostatecznie wyszyly bez swojego miejsca, minister spraw zagranicznych przyjął na siebie gromy Reichstagu, ale ostatecznie dało to dobre

44/50 podwaliny pod przyszłe negocjacje. Kiedy postanowiono zwiększyć liczbę miejsc w radzie Stresemann od razu udaje się do Genewy, aby wywalczyć to miejsce dla Niemiec.
Cały Reichstrag świętował również podpisane wspomnianego wyżej traktatu z ZSRR. Również dla ZSRR chciał

45/50 niemiecki dyplomata miejsca w radzie. Bezskutecznie.
Pomimo licznych sukcesów za swego życia polityk berliński nie doczekał się samych pochwał w Niemczech. Przez wielu uznawany był za zbyt ugodowego, "przytuleniem" się do Zachodu wzbudzał nienawiść rosnących w siłę

46/50 nazistów.
Swoją rolę odgrywa też nasz bohater w Pakcie Brianda-Kellogga w 1928 roku między Francją a USA.
3 października roku 1929 Stresemann umiera w swoim gabinecie na udar mózgu.
Przed śmiercią miał wyrazić żal, że ustępstwa które przyszły, przyszły za wolno, że można

47/50 było zrobić więcej dla wspólnej Europy.
Młodzież niemiecką, jaką można było pozyskać dla pokoju uznał Stresemann za straconą.
Biograf Stresemanna napisze po latach, że Republika Weimarska straciła największego męża stanu.
Niemiecki dyplomata w Paryżu, że gazety opisują

48/50 jakby to zmarł francuski mąż stanu. Jedna określi niemieckiego polityka jako "europejskiego Bismarcka".
Urządzono wielki państwowy pogrzeb, tłumy towarzyszyły Stresemannowi w ostatniej podróży.
Pogrzeb określa się największym od śmierci cesarza Wilhelma I w 1888 roku.

49/50 Stresemann doczekał się pomnika w Republice Weimarskiej – zburzonego po dojściu nazistów do władzy.
Grób istnieje do dziś.
Parę miesięcy po jego śmierci rząd podaje się do dymisji, rozpoczyna się era chaosu, tworzenia się krótkotrwałych gabinetów, niezdolnych do rządów.

50/50 Jej zwieńczeniem będzie nominacja Adolfa Hitlera na kanclerza.
Dziś w Niemczech istnieje towarzystwo polityki zagranicznej imienia Stresemanna, zaś w 2019 roku sąd w Berlinie na wniosek jego wnuków zakazał AfD nadania jego imienia założonej przez partię fundacji.