Thread by @mkarabasoglu

bediüzzaman said nursi'nin
"euzu billahi mine'ş-şeytâni ve's-siyaseti"
(şeytandan ve siyasetten allah'a sığınırım"
sözünün bir tarihi, hikâyesi ve dayandığı gerekçeleri var.

bir twit dizisi içinde adım adım görelim...++

bediüzzaman, bu sözünü ilk defa eylül 1919'da açıkça beyan eder.
ilan-ı meşrutiyet öncesi ve sonrasından (1907-1909) onu tanıyan dostları, 1918'de kostroma'daki esir kampından kaçıp istanbul'a geldikten sonra siyasi hadiselerle hiç meşgul olmamasının sebebini sorarlar.

bediüzzaman, onlara cevaben, en başta zikrettiğimiz o meşhur cümlesini söyler.
sonra da mevcut şartlarda yapılan siyasetin 'fikri hezeyanlaştıran' bir mahiyet taşıdığını
ve siyaset meydanında olanların 'bağımsız hareket' kabiliyetinden mahrum olduklarını detaylıca açıklar...

dostları, "dinsizlik meydan alıyor, din namına meydana çıkmak lazım" diyerek onun yaklaşımına itiraz ederler...
o ise, bu gerekçeyle meydana çıkanların gerçekten ne için meydana çıktıklarına bakmak gerektiğini söyler.
söylem yeterli değildir...

onları meydana çeken muharrik nedir, buna bakmak gerekir:
aşk-ı islâmiyet ve hamiyet-i diniye mi?
siyasetçilik veya taraf­girlik mi?
birinci durumdaki kişi, hata da etse belki affedilir.
ama ikinci durumdakiler, isabet de et­se mes'uldür.

peki muharrikin ilk iki mi, ikinci iki mi olduğu nasıl anlaşılacak?
muharrikin, yani harekete getirici saikin 'siyasetçilik' olduğunun kriteri şudur?
"kim fâsık siyasetdaşını mütedeyyin muhalifine sû-i zan bahanele­riyle tercih etse, muharriki siyasetçiliktir."

burada, iki farklı kategorinin iç içe geçtiği görülür:
fâsık-mütedeyyin,
siyasetdaş-muhalif...
muharriki 'aşk-ı islâmiyet ve hamiyet-i diniye' olan, din açısından olayı değerlendirir, siyaset açısından değil...
muhalif bir mütedeyyini, siyasetdaşını bir fâsıka tercih eder...

ama bir insan, isterse kendisi dindar biri olsun,
mütedeyyin de olsa bir muhalifi kendine uzak, hatta düşman; fâsık da olsa bir siyasetdaşı kendine yakın ve dost biliyorsa, ekseni kaymış demektir.
din değil de siyaset, onun zihniyet, ahlâk ve eylemini belirliyor demektir...

muharrikin tarafgirlik olup olmadığı ise şuradan anlaşılır:
"hem umumun mâl-ı mukaddesi olan dini, inhisar zihniyetiyle kendi meslektaşlarına daha ziyade has göstermekle, ka­vî bir ekseriyette dine aleyhdarlık meyli uyandırmakla nazardan düşürmek ise, muharriki tarafgirliktir."

din, herkesedir ve herkesindir. dinin muhatap kitlesi herkestir. onun daveti toplumun tamamını kapsar.
durum buyken birileri dini kendi partilerinin tekeline almaya çalışıyorsa, kendilerini dinin ve dindarlığın temsilcisi olarak göstermeye çalışıyorsa, muharriki tarafgirliktir.

çünkü bu durum dini siyasi gerilimin 'nesnesi' ve 'âleti' haline getirecek;
bu gerilim içerisinde birileri sonuç almak için dini kendine mal etmeye çalışırken,
başkalarında âlet ettiği için dine karşı uzaklaşma eğilimi uyandıracaktır.
gerçekten dini seven bunu yapmaz, yapamaz.

bediüzzaman, kur'an üzerinden bir örnek verir.
çamurlu bir zeminde kavgaya tutuşmuş iki adam... ve birinin elinde kur'an var.
ona yakışan, elde kur'an'la kavgaya devam ederse kur'an da çamura bulanacağı için,
kur'an'ı çamura düşürmeyecek bir ele teslim etmektir.

yok eğer o kişi kur'an'ı kendi kavgası için bir kalkan gibi kullanmaya çalışıyorsa,
kavgada kendisine yapılan hamleyi ise kur'an'a yapılmış hamle gibi sunmaya yelteniyorsa,
neticede kur'an'ı da çamura düşürüyorsa, o kişi kur'an'ı değil, kendini seviyor demektir!

dini, kur'an'ı, dinin değerlerini kendi siyaseti için kullanmaya çalışan kişinin durumu da buna benzer.
bu durum, o kişinin 'aşk-ı islamiyet'le ve din gayretiyle meydanda olduğunun değil,
bilakis siyasetine dini âlet ettiğinin resmidir...
dini seven, onu siyaset çamuruna çekmez.

“evet, dine imale etmek ve iltizama teşvik etmek ve vazife-i diniyelerini ihtar et­mekle dine hizmet olur.
yoksa 'dinsizsiniz' dese, onları tecavüze sevk et­mek­tir.
din dahilde menfi tarzda istimal edilmez."

yani, dindar bir siyasetçinin 'dine hizmet' diye bir endişesi olup olmadığının sağlaması, başkalarını da dine meylettirme ve dinin gereklerini uygulamaya onları da teşvik etme çabası ile anlaşılır.
"onlar dinsiz-ben dindar" söylemi üretmek, dini kötüye kullanmaktır.

çünkü bu söylem, dini siyaset tartışmalarının üstünde, herkesin saygı duyduğu bir ortak değer haline getirmek yerine, siyaset tartışmalarının ortasına çekmekte ve başkalarını vurmak için kullanılan bir silaha dönüştürmektedir.
bu, dine teşvik etmez, bilakis dine düşman eder...

o yüzdendir ki, "din dahilde menfi tarzda istimal edilmez."
dini siyasetin âleti haline getirmek, siyaseten sonuç almak için dini kullanmak, en büyük zararı dine verir.
abdulhamid döneminde dinin istibdat siyaseti için araçsallaştırılmasının feci sonuçları bunun delilidir...

"otuz sene halife olan bir zât, menfi siyaset namına istifade edildi zannıyla şeriata gelen tecavüzü gördünüz."
dinin baskıcı bir siyaset için âlet edilmesi, özgürlük ve adalet taleplerinin dinde lâkayt, hatta dine muhalif bir tonda dile getirilir hale gelmesine yol açmıştır.

abdülhamid döneminin özgürlük isteyen gençleri bir kısmı dinde lâkayt ittihatçılara dönüşmüş;
çocukluk ve gençliklerini otuz yıllık istibdat döneminde geçirenlerin bir kısmı ise, kemalist projenin din-karşıtı uygulamalarının mimarı ve taşıyıcıları olmuşlardır...

bu da göstermektedir ki, dinin siyaset için, hele ki baskıcı bir siyaset için kullanılması, hayatına anlam arayışı içinde olan, toplumsal alanda ise özgürlük ve adalet talep eden insanların, bu arayışlarını din-dışı, hatta din-karşıtı bir alana yönlendirmelerine yol açmaktadır...

diğer bir deyişle, otuz yıllık istibdat döneminde 'dinin siyasete âlet edilmesi'nin gelip dayandığı yer, çeyrek asır 'siyaseti dinsizliğe âlet eden' bir projenin devlet eliyle uygulamaya konulmasıdır.
ve ikisi de kabul edilebilir seçenekler değildir!

o yüzden b.zaman,
'siyaseti dinsizliğe âlet eden' anlayışla birlikte,
'dini siyasete âlet eden' anlayışı da
'azamü'ş-şer' (büyük kötülük) olarak görür.
ikisinden allah'a sığınılmalıdır...
ve dini gerçekten sevenler, onu herkesi kuşatan, siyaset üstü bir konumda tutmalıdır.