Thread by @Khaqan1796

در جنگ امپراطوری قاجار و امپراطوری روس چه کسی پیروز شد؟

این رشتوی بسیار مهمی است و اگر دوست دارید که واقعیت ها رو بدونید این رشتو رو حتما بخونید.

توی این رشتو (۱۲۰ توییت) تلاش کردم همه عوامل تاثیر گذار بر این جنگ و شرایط حاکم بر ایران رو بررسی کنم.

۱

#رشتو #قاجار

ابتدا کمی منطقه و تاریخ قفقاز رو بررسی میکنیم

قفقاز شامل شهرها و مناطق مختلفی است که امروز در کشور های مختلف مثل روسیه، ترکیه، ایران، جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان می باشد.

شهرها و مناطق مختلف قفقاز زیاد است اما فقط مناطق مهم که به این موضوع ربط داره بررسی میکنیم

۲

تفلیس:

تفلیس شهر بسیار مهمی است که قبل از به قدرت رسیدن قاجار، پایتخت چهار پادشاهی بوده است.

۱- پ ایبریا (۳۰۲ قبل از میلاد تا ۵۸۰ میلادی)
۲- پ متحد گرجستان (۱۰۰۸ تا ۱۴۶۶ م)
۳- پ کارتلی (۱۴۶۶ تا ۱۷۶۲ م)
۴- پ کارتلی-کاختی (۱۷۶۲ تا جنگ های قاجار و روس)

به تاریخ ها خوب دقت کنید

۳

حکومت هایی که پایتخت آنها تفلیس بوده را بررسی میکنیم

۱- پادشاهی ایبری:

این پادشاهی در سال ۳۰۲ قبل از میلاد توسط "پارناواز" ایجاد شد که این حدود ۹۰۰ سال طول کشید و در قدرت بود، این پادشاهی کاملا مستقل بود.

نقشه پادشاهی ایبری را ببینید

۴

۲- پادشاهی متحد گرجستان:

قبل از این پادشاهی، مناطق مختلف قفقاز و به خصوص گرجستان دارای پادشاهان مختلفی بود که در نهایت در سال ۱۰۰۸ "بگرات سوم" اون مناطق رو متحد کرد و پادشاهی متحد گرجستان رو ایجاد نمود که تا سال ۱۴۶۶ ادامه داشت.

نقشه پادشاهی متحد گرجستان رو ببینید

۵

۳- پادشاهی کارتلی:

در پایان پادشاهی متحد گرجستان یعنی سال ۱۴۶۶ این پادشاهی به سه پادشاهی کارتلی، کاختی و ایمرتی تجزیه شد که پایتخت پادشاهی کارتلی تفلیس و این پادشاهی تا سال ۱۷۶۲ ادامه داشت و مستقل بود.

نقشه این مناطق رو ببینید

۶

۴- پادشاهی کارتلی-کاختی:

دو پادشاهی کارتلی و کاختی که از تجزیه پادشاهی متحد گرجستان ایجاد شدن، این بار در سال ۱۷۶۲ این دو پاشاهی متحد شدن و یک کشور و یک حکومت واحد به نام پادشاهی کارتلی-کاختی تشکیل دادن که تا زمان جنگ قاجار و روس ادامه داشت.

نقشه کارتلی-کاختی رو ببینید

۷

تا اینجای کار ما فقط ۴ پادشاهی رو بررسی کردیم که اگر به نقشه ها دقت کرده باشید، با وجود مرکزیت تفلیس، اونا تقریبا همه قفقاز تحت حکومتشون بوده، اونم تا چه زمان؟ تا قبل از جنگ قاجار و روس! برای یک انسان منصف تا همین جای رشتو هم خیلی چیزها روشن شده، اما ادامه میدیم...

۸

ایروان:

به بررسی شهر ایروان میرسیم

آرگیشتی یکم ششمین شاه اورارتو که از سال ۷۸۵ تا ۷۶۳ میلادی حکومت کرد، شهر اربونی را ساخت و پایتخت خود کرد که امروز به اون ایروان میگیم.

نقشه اورارتو را ببینید

۹

پس از آن در پادشاهی ارمنستان ایروان هم بخشی از پادشاهی ارمنستان بود اما پایتخت نبود، این پادشاهی از سال ۳۳۱ پیش از میلاد تا سال ۴۲۸ پس از میلاد ادامه داشت.

نقشه پادشاهی ارمنستان رو ببینید.

۱۰

پس از پادشاهی ارمنستان یعنی پس از سال ۴۲۸ میلادی، ایروان و ارمنستان ده ها بار بین قدرت های مختلف دست به دست شد، گاهی هم خود ارمنی ها حکومت مستقلی ایجاد می کردن اما به طور کلی وضع ارمنستان در طول صدها سال بی ثبات بود.

نقشه ارمنستان در سال ۱۷۵۱ پس از مرگ نادرشاه و تجزیه ایران

۱۱

باکو:

به یکی از شهرهای مهم و البته پر سر و صدای قفقاز میرسیم!

از عصر برنز حکاکی های صخره ای و مجسمه برنزی از یک ماهی در این منطقه کشف شده و حتی در نزدیکی نارداران رصدخانه ای ماقبل تاریخ کشف شده که روی صخره تصاویر خورشید و صورت های فلکی حک شده است.

۱۲

در قرن اول میلادی امپراطوری روم طی دو قشون کشی به قفقاز به باکو رسیده و آنجا را فتح کردند.
وضع باکو هم مانند ایروان بی ثبات بود و بین قدرت های مختلف دست به دست میشد و البته اطلاعات خیلی دقیقی هم در دست نیست تا زمان خلاف عربی که این منطقه رو فتح کردند.

۱۳

دودمان شروانشاهان از قرن ۲ تا قرن ۱۵ میلادی یک طرف درگیر برای قدرت در این منطقه بودند، گاه مستقل بودند و گاه وابسته به حکومت های دیگر و گاه قدرت رو از دست می دادند. باکو در قرن ۱۴ و ۱۵ پایتخت شروانشاهان (حکومت مستقل) بود.

نقشه شروان را ببینید

۱۴

در سال ۱۵۰۱ شاه اسماعیل صفوی به باکو قشون کشید، محاصره کرد و در نهایت اونجا رو فتح کرد و بسیاری رو کُشت.

پس از آن صفویان باز باکو رو از دست دادن و در سال ۱۵۳۸ شاه طهماسب صفوی باکو رو فتح کرد و اینبار شروانشاهان به کلی نابود شد.

۱۵

وضع باکو به همین شکل باقی نموند و این بار نوبت به عثمانی رسید، عثمانی ها در سال ۱۵۷۸ به باکو قشون کشیدن و باکو رو فتح کردند.

از آن به بعد امپراطوری های صفوی و عثمانی دائم در حال جنگ با هم بودند و در نتیجه باکو هم دائم بین این دو قدرت دست به دست می شد.

۱۶

پس از سقوط امپراطوری صفوی در زمان شاه سلطان حسین صفوی در سال ۱۷۲۲، روس ها تمام قفقاز رو فتح کردن، نادرشاه افشار ۱۴ سال بعد یعنی در سال ۱۷۳۶ تاج بر سر گذاشت و در تلاش برای گسترده کردن امپراطوری خود، باکو و ایروان را فتح کرد.

۱۷

پس از قتل نادرشاه افشار در سال ۱۷۴۷، میرزا محمد خان افشار در باکو حکومتی مستقل تشکیل داد.

این همون آغاز جنگ های داخلی و تجزیه ایران است که در ادامه توضیح خواهم داد.

۱۸

تا اینجا ما خلاصه ای از تاریخ سه شهر مهم قفقاز یعنی تفلیس، ایروان و باکو رو گفتیم و دیدیم که وضع این مناطق به خصوص ایروان و باکو چقدر بی ثبات بوده و دائم این مناطق به قدرت های مختلف دست به دست میشد. در ادامه خلاصه ای از وضع روس، عثمانی و ایران بین سال های ۱۷۰۰تا ۱۸۰۰رو میگم.

۱۹

روس:

اقدامات روس ها در قفقاز و جنگ با قاجار ها ریشه در تفکرات پتر کبیر امپراطور روس از دودمان رومانوف داره، پتر کبیر که هدفی جز گسترش امپراطوری خود و رسیدن به دریای آزاد نداشت، قشون قدرتمندی ایجاد کرد و به رقابت و جنگ با دولت های اروپایی و عثمانی پرداخت.

۲۰

در بین سال های ۱۶۸۶ تا ۱۷۰۰ میلادی جنگی بین روس و عثمانی اتفاق افتاد که در نهایت به پیمان کنستانتینوپل ختم شد که طبق این پیمان عثمانی مجبور شد شهرهای آزوف و تاگانروگ رو به روس ها واگذار کند.

تصویری از فتح آزوف توسط روس ها رو ببینید.

۲۱

پس از جنگ با عثمانی، روس ها در همون سال ۱۷۰۰ به سوئد قشون کشیدن و با سوئدی ها درگیر شدن، جنگ روس و سوئد از ۱۷۰۰ تا ۱۷۲۱ طول کشید و در نتیجه آن روس ها با قدرت پیروز شدن و استونی، لیوونی، اینگری، پریوزرسک و ویبورگ رو فتح کردن و امپراطوری سوئد نیز سقوط کرد.

۲۲

پس از پتر کبیر، دیگر حاکمان روس سیاست های او رو کم و بیش ادامه دادن، کاترین دوم (کاترین کبیر) سیاست های پتر کبیر رو با قدرت بیشتری ادامه داد، او که از سال ۱۷۶۲ تا ۱۷۹۶ میلادی حکومت کرد، اون بخش های بزرگی از لهستان، اوکراین، عثمانی، نروز، سوئد و تمام آلاسکا رو فتح کرد.

۲۳

عثمانی:

گفتیم که روس ها جنگ های طولانی با عثمانی داشتن، پس از جنگ ۱۶۸۶ تا ۱۷۰۰ و شکست عثمانی، از اون به بعد یعنی از ۱۷۰۰ به بعد عثمانی وارد مرحله ضعف و رکود شد.

۲۴

سلطان احمد سوم عثمانی که بین سال ها ۱۷۰۳ تا ۱۷۳۰ میلادی حکومت کرد، در سال ۱۷۱۶ عهدنامه پاساروفچه رو با جمهوری ونیز و امپراطوری هابسبورگ اتریش امضا کرد که بخش زیادی از مناطق تحت حکومتش رو از دست داد.

۲۵

سلطان احمد سوم عثمانی پس از سقوط صفویه توسط شاه محمود افغان، در سال ۱۷۲۳ به ایران قشون کشید و تقریبا همه مناطق غرب و شمال غرب ایران از جمله ایالت آذربایجان، قفقاز جنوبی، همدان، کرمانشاه، لرستان و... رو فتح کرد.

۲۶

پس از سلطان احمد سوم عثمانی، سلاطین عثمانی از جمله محمود یکم، عثمان سوم، مصطفی سوم، عبدالحمید یکم و سلیم سوم حکومت کردن و در طول این زمان جنگ های بسیاری با اتریش، روس و ایران انجام شد که گاه عثمانی و گاه بقیه پیروز می شدند.

۲۷

ایران:

سال های ۱۷۰۰ تا ۱۸۳۴ میلادی یعنی تا پایان حکومت فتحعلی شاه به نظر من مهمترین سال های تاریخ ایران بود، چراکه اتفاقات سیاسی و نظامی و تاثیرگذاری در ایران افتاد که متاسفانه با وجود اینکه بسیار مهم بوده اما یا اطلاعات دقیقی از اون وجود نداره یا به شدت تحریف شده.

۲۸

قبل از حکومت شاه سلطان حسین، پدرش شاه سلیمان صفوی از ۱۶۶۶ تا ۱۶۹۶ حکومت کرد، او شاهی نالایق بود و دو بار تاجگذاری کرد و ارتش و قدرت صفویان رو بسیار ضعیف کرد و خود او یکی از علت های اصلی سقوط صفوی بود.

۲۹

پس از مرگ شاه سلیمان صفوی، در سال ۱۶۹۴ شاه سلطان حسین با نام کامل "السلطان العادل الکامل الهادی الوالی ابوالمظفر شاه سلطان حسین الحسینی الموسوی الصفوی بهادرخان" به حکومت رسید.

۳۰

شاه سلطان حسین صفوی، شخصی زیبا مهربان و ساده دل بود اما بخاطر اینکه پدرش اون رو در حرمسرا نگه داشته بود نه آگاهی از وضع کشور داشت و نه توان اداره آن، او از واقعیت های دنیا به دور بود و بسیار خرافاتی بود و به همین دلیل در زمان حکومت او کشور در هرج و مرج بود.

۳۱

پادشاهی شاه سلطان حسین همزمان بود با پادشاهی پتر کبیر در روس.
تصور کنید زمانی که روس با فرماندهی پتر کبیر در حال قدرت گرفتن و گسترش امپراطوری خود است و در جنگ های مختلف در برابر عثمانی و اروپایی ها پیروز میشه، شاه ما تو کشور خودش هیچ کاره هست و درگیر خرافاته!

۳۲

شاه سلطان حسین به دلیل گرفتن مالیات های سنگین از مردم و ولخرجی های بسیار زیاد و از طرفی نپرداختن حقوق قشون، باعث شدت گرفتن هرج و مرج در کشور شد، بخشی از سربازان به آذربایجان رفته و دست به قتل و غارت زدند، در مناطق دیگه هم وضع بهتر از این نبود.

۳۳

کم کم شورش ها علیه شاه سلطان حسین آغاز شد و ادامه پیدا کرد و شدت گرفت به طوری که تقریبا در هر نقطه از ایران عده ای شورشی وجود داشت، هرج و مرج به پایتخت هم رسیده بود، شاه که خود مسئول این هرج و مرج بود طبیعتا توان کنترل اون وضع رو هم نداشت.

۳۴

جدی ترین شورشی از طرف محمود افغان از طایفه غلجائی بود، غلجائی ها گروهی افغان از قبایل پشتون بودن که در حدود قندهار ساکن بودن، قندهار یکی از ولایت های جنوب افغانستان امروزی است و محمد اشرف غنی و عمران خان از افراد معروف این طایفه هستن.

۳۵

با این حال محمود افغان شاه سلطان حسین و درباریان بی لیاقتش رو فریب داد طوری که صفویان محمود افغان رو حاکم قندهار کردن😐

تصویری از شاه محمود افغان رو ببینید

۳۶

این اتفاق باعث شد که محمود افغان در قندهار قدرت خود را افزایش بده و خودش رو آماده فتح پایتخت کنه، او قشونی رو آماده کرد که تشکیل شده بود از افغان ها، بلوچ ها و زرتشتی ها و اول وارد سیستان شد و بعد از آن به بم رفت و آماده رفتن به کرمان و فتح اونجا شد.

۳۷

محمود افغان دو بار به کرمان حمله کرد، لطفعلی خان داغستانی که برادرزاده وزیر اعظم یعنی فتحعلی خان داغستانی بود، مامور جنگ با افغان ها شد، قشون محمود افغان و قشون لطفعلی خان داغستانی در روستای باغین به هم رسیدن و جنگیدن و محمود افغان پیروز شد و لطفعلی خان داغستانی عقب نشست.

۳۸

محمود افغان پس از پیروزی چند ماهی در کرمان بود که با خبر شد در قندهار شورش شده و لازم است که حتما به قندهار برگردد و برگشت و به قندهار رفت، لطفعلی خان داغستانی از فرصت استفاده کرد و وارد کرمان شد و به بهانه همکاری با افغان ها دست به کشتار مردم کرمان زد😐

۳۹

محمود افغان پس از رسیدگی به وضع قندهار با قشونی ۱۸ هزار نفری در سال ۱۷۲۱ میلادی به طرف کرمان رفت و کرمان رو محاصره کرد، در این زمان رستم محمد خان سعدلو حاکم کرمان بود که شخص لایقی بود و در طول دو ماه با وجود محاصره موفق شد ۲ هزار نفر از قشون ۱۸ هزار نفری محمود افغان رو بکشه!

۴۰

اما پس از دو ماه محاصره کرمان، رستم محمد خان سعدلو که از معدود حاکمان لایق شاه سلطان حسین بود میمیرد، علت مرگ او بعضی ها گفتن بیماری بوده و بعضی هم گفتن خیانت افراد خودی بوده که اون رو کشتن، اما به هر حال او دیگه زنده نبود و کار برای محمود افغان راحت شد.

۴۱

پس از مرگ رستم محمد خان سعدلو، مردم با بزرگان کرمان صحبت کردن که با محمود افغان مذاکره کنن که اگر محمود دست به کشتار و غارت مردم کرمان نزنه، اونا اجازه بدن محمود افغان وارد کرمان بشه، بزرگان کرمان و محمود افغان به توافق رسیدن و محمود وارد کرمان شد.

۴۲

محمود افغان پس از وارد شدن به کرمان طبق توافق، کاری به مردم نداشت و تلاش کرد با مردم خوب رفتار کنه تا بتونه دل اونا رو به دست بیاره و از همون مردم برای خودش سرباز استخدام کنه، این اتفاق افتاد و او سربازان زیادی رو از کرمان به خدمت خود در آورد و به طرف اصفهان به راه افتاد.

۴۳

محمود افغان با قشونی ۲۰ هزار نفری در راه اصفهان بود، شاه سلطان حسین صفوی در اندک زمانی موفق شد قشونی ۵۰ هزار نفری تشکیل بده و به فرماندهی محمد قلی خان اعتماد الدوله به جنگ با محمود افغان بفرسته.

۴۴

تشکیل قشونی ۵۰ هزار نفری در زمانی کوتاه کار بسیار سختی است، این کار برای بهترین و لایق ترین شاهان و فرماندهان هم سخت بوده اما چه چیز باعث شد شاه سلطان حسین صفوی با وجود نا توانی در ادامه کشور و فرماندهی جنگ موفق به این کار بشه؟ زور؟ یا مقبولیت؟

۴۵

به هر حال قشون محمود افغان و قشون محمد قلی خان اعتماد الدوله در گلون آباد به فاصله ۳۰ کیلومتری اصفهان به هم رسیدن و جنگیدن، نا هماهنگی در بین فرماندهان قشون صفوی از یک طرف و ایستادگی و جنگجویی قشون افغان از طرف دیگه باعث پیروزی محمود افغان و شکست محمد قلی خان شد.

۴۶

اکنون همه چیز آماده محاصره اصفهان توسط محمود افغان بود، محمود افغان که در گلون آباد سربازان کمی از دست داده بود، با همون قشون حدودا ۲۰ هزار نفری به اصفهان رفت و شهر رو محاصره کرد.

۴۷

حالا شهری رو تصور کنید با شاهی ناتوان در اداره امور، درباریانی به شدت ناتوانتر، خائنینی بسیار زیاد در بین درباریان و مردمی که در جنگ اخیر بسیاری از دوست و نزدیکانشون رو از دست دادن و روحیه ضعیفی دارن و حالا باید محاصره ای سخت و طولانی و به دنبال اون قحطی رو تحمل کنن.

۴۸

به هر حال محاصره ادامه پیدا کرد، علیمردان خان والی لرستان به نزدیک اصفهان آمد و هرطور بود به شاه پیام داد که به نفع برادرش عباس که شخصی بسیار لایق بود کنار بره تا بتونن محمود افغان رو شکست بدن که شاه این درخواست رو رد کرد.

۴۹

در زمان محاصره اصفهان به دست محمود افغان، فتحعلی خان قاجار پدربزرگ آقا محمد خان قاجار که حاکم گرگان بود قشونی آماده کرد و برای کمک به شاه به اصفهان رفت تا با محمود افغان بجنگد اما شاه به فتحعلی خان دستور داد که با محمود افغان وارد درگیر نشود!

۵۰

پس از اینکه شاه سلطان حسین صفوی چنین پیامی به فتحعلی خان قاجار داد، فتحعلی خان قاجار هم طبق دستور شاه با محمود افغان درگیر نشد و به گرگان برگشت.

۵۱

اما علت این کار شاه چه بود؟ میگن خانواده شاه توسط محمود افغان اسیر شده بود،  چطور؟ دقیقا نمیدونیم، حتی اگر این درست باشه، فقط نشون از بی اخلاقی و نالایقی شاه هست چون درحالی که هزاران نفر در اصفهان بخاطر قحطی کشته میشدن، او بخاطر خانواده خودش کمک فتحعلی خان قاجار رو رد کرد!

۵۲

سرانجام پس از ۶ ماه محاصره اصفهان و کشته شدن حدود ۸۰ تا ۱۰۰ هزار نفر از مردم اصفهان بخاطر قحطی، شاه سلطان حسین صفوی تسلیم محمود افغان شد و تاج از سر خود برداشت و بر سر محمود افغان گذاشت.

۵۳

محمود افغان حدود ۳ سال در اصفهان حکومت کرد تا اینکه در سال ۱۷۲۵ پسر عموی او اشرف افغان سر او رو برید و خود تاجگذاری کرد و شاه شد، او چهار سال بعد یعنی در سال ۱۷۲۹ در جنگ با نادرشاه شکست خورد و در نهایت کشته شد.

تصویری از اشرف افغان ببینید.
۵۴

در همین رشتو گفتم که پس از سقوط اصفهان و امپراطوری صفوی، عثمانی ها تقریبا تمام غرب ایران رو فتح کرده بود و قشون روس هم به شمال ایران رسیده بود.

۵۵

نادرشاه پس از پیروزی بر اشرف افغان، تهماسب فرزند نالایق شاه سلطان حسین رو در اصفهان گذاشت و خود قشونی تشکیل داد و به جنگ با عثمانی رفت و عثمانی رو شکست داد و تقریبا تمام مناطقی که عثمانی پس از سقوط اصفهان فتح کرده بود رو پس گرفت.

تصویری از نادرشاه قبل از پادشاهی ببینید.

۵۶

نادرشاه پس از پیروزی هایش در برابر عثمانی، در سال ۱۷۳۶ خود تاج بر سر گذاشت و از آن به بعد تا سال ۱۷۴۷ که به قتل رسید دائم در جنگ بود و امپراطوری خود رو گسترش میداد.

تصویری از نادرشاه بعد از پادشاهی ببینید

۵۷

پس از قتل نادرشاه بلافاصله احمدخان ابدالی که یکی از فرماندهان نادرشاه بود با قشون خود که همه افعان بودن به افغانستان رفت و با نام احمدشاه درانی تاجگذاری کرد و امپراطوری خود رو تشکیل داد.

نقشه امپراطوری درانی را ببینید.

۵۸

به این ترتیب تمام زحماتی که نادرشاه در طی سال ها برای گسترش امپراطوری خود کشید و جنگ های بی شمار که پیروز شده بود، بلافاصله پس از مرگش از بین رفت.

تصویری از احمدشاه درانی ببینید

۵۹

همونطور که نقشه امپراطوری درانی در افغانستان رو دیدید، افغانستان در سال ۱۷۴۷ کاملا از ایران جدا شد و امپراطوری مستقل خودش رو داشت و حتی بخش هایی از ایران امروزی رو هم داشت، این امپراطوری ۹۰ سال طول کشید، پس داستان تجزیه افغانستان در زمان قاجار فقط یک بی اخلاقی و تحریف تاریخه.

۶۰

پس از قتل نادرشاه ایران وارد یک جنگ داخلی خونین و طولانی شد و نتیجه اون تجزیه تمام ایران بود و عملا کشوری به نام ایران دیگه وجود نداشت و بدون اغراق در هر نقطه از ایران امروزی شخصی ادعای پادشاهی میکرد.

۶۱

میگن کریم خان زند ایران رو یکپارچه کرد! و جنگ داخلی رو پایان داد!😳

به این نقشه در سال ۱۷۵۶ دقت کنید

۶۲

از این گذشته کریم خان زند فردی معتاد بود و توان فرماندهی جنگ رو نداشت و به همین دلیل تقریبا در تمام جنگ هایی که خودش شخصا فرمانده بود شکست خورد و اگر پیروزی هایی هم کسب کرد به فرماندهی اشخاص دیگر بود.

تصویری از کریم خان زند رو ببینید

۶۳

پس از مرگ نادرشاه، کریم خان زند قشونی ۴۰ هزار نفری به فرماندهی شجاع الدین خان زند به شمال ایران برای جنگ با محمد حسن خان قاجار پدر آقا محمد خان قاجار فرستاد، در این زمان محمد حسن خان قاجار بر شهر های شمال ایران حکومت میکرد.

۶۴

در این جنگ قشون خان زند به سختی شکست خورد و بسیاری از قشون آن از بین رفت و‌ شجاع الدین خان زند فرمانده قشون هم کشته شد.

تصویر محمد حسن خان قاجار رو ببینید

۶۵

در این زمان احمدشاه درانی که امپراطوری خود رو در افغانستان ایجاد کرده بود قشونی به فرماندهی شاه پسند خان افغان به مشهد فرستاد و اونجا رو فتح کرد، سپس شاه پسند خان افغان به گرگان رفت تا شما ایران هم فتح کنه اما به سختی از محمد حسن خان قاجار شکست خورد و به مشهد عقب نشست.

۶۶

پس از آن محمد حسن خان قاجار در چندین جنگ دیگر هم کریم خان زند رو شکست داد و به اصفهان رسید اما با قیام آزادخان افغان در آذربایجان، او به آذربایجان رفت و آزاد خان افغان رو شکست داد و بعد به ساری رفت.

۶۷

سرانجام محمد حسن خان قاجار این مرد بزرگ و لایق در ساری نه در جنگ روبرو بلکه در عملیاتی تروریستی توسط نیروهای کریم خان زند ترور شد.

۶۸

این پایان جنگ های داخلی در ایران نبود و جنگ بین حاکمان مختلف در ایران ادامه داشت، زمانی که کریم خان زند مُرد، قشون او در چندین جبهه در حال جنگ بود و این به خوبی نشون میده که کریم خان زند صرفا حاکمی محلی بود و نتوانسته بود بر تمام ایران حکومت کنه.

۶۹

پس از مرگ کریم خان زند در سال ۱۷۷۹ آقا محمد خان قاجار که در شیراز بود به سرعت به طرف طهران حرکت کرد، زندیان بلافاصله بعد از مرگ کریم خان زند وارد جنگ و درگیری های خونین بر سر قدرت شدن.

۷۰

قصد ندارم جزئیات زندگی آقا محمد خان قاجار رو بگم چون طولانی است و از هدف اصلی رشتو که جنگ امپراطوری قاجار و امپراطوری روس هست فاصله میگیریم.

۷۱

به طور کلی آقا محمد خان قاجار از سال ۱۷۷۹ که از شیراز به تهران رفت و تا سال ۱۷۹۷ که توسط خائنین وابسته به روس ترور شد و به شهادت رسید تماما در جنگ بود تا بتونه کشوری که سال ها درگیر جنگ داخلی و تجزیه شده بود رو یکپارچه کنه.

۷۲

همونطور که گفتیم پس از قتل نادرشاه در هر نقطه از کشور مدعی پادشاهی پیدا شد و کشور عملا تجزیه شده بود به همین دلیل آقا محمد خان قاجار مجبور بود به اکثر مناطق کشور قشون کشی کند و مدعیان پادشاهی رو شکست بده و این کار در توان هیچ کس جز آقا محمد خان قاجار نبود.

۷۳

بسیاری از شاهان تاریخ زمانی که به پادشاهی میرسیدن کشوری یکپارچه و آماده برای حکومت به آنها میرسید، مثلا نادرشاه وقتی که اشرف افغان رو شکست داد، کشور تماما تحت امر او بود و فقط با دشمن خارجی طرف بود تا اونا رو از کشور خارج کرده و امپراطوری خود رو گسترش بده.

۷۴

این اتفاق در زمان آقا محمد خان قاجار نیفتاد چون از زمان شاه سلطان حسین صفوی و بعد افغان ها و نادرشاه و زندیان آنقدر به مردم ظلم شده بود و مالیات های سنگین برای جنگ های طولانی و بیشمار کمر مردم رو شکونده بود و دیگه مردم قبول نمیکردن تحت حکومت کسی غیر از قوم خود باشن.

۷۵

به همین دلیل اگر قدرت و اقتدار و دانش آقا محمد خان قاجار نبود، مرگ نادرشاه پایانی بر عمر و تاریخ کشوری به نام ایران بود.

تصویری زیبا از خاقان آقا محمد خان قاجار ببینید.

۷۶

گفتیم که وضع روس و عثمانی و افغانستان چطور بود، روس با استارت پتر کبیر و ادامه سیاست های او توسط کاترین کبیر تبدیل به یک ابرقدرت شده بود، عثمانی ضعیف شده بود اما پس از سقوط صفویان برای جبران شکست هایش در برابر اروپایی ها، بارها به ایران که وضع خیلی بدتری داشت قشون کشید.

۷۷

افغانستان هم که توسط احمد شاه درانی مستقل شده بود بارها به ایران قشون کشید، اما پس از قدرت گرفتن آقا محمد خان قاجار، روس و عثمانی و افغانستان هیچ کدام جرات قشون کشی به ایران رو نداشتن.

۷۸

اما بخاطر جنگ های داخلی بسیار زیادی که پس از قتل نادرشاه اتفاق افتاد، ایران از نظر مدرن شدن در همه امور به خصوص مدرن شدن قشون متناسب با روس و عثمانی عقب افتاده بود.

۷۹

تمام این رشتو تا اینجا برای این بود که شما کمی با فضا و شرایط جنگ امپراطوری قاجار و امپراطوری روس آشنا بشید، به سال ۱۷۹۵ میرسیم، اکنون آقا محمد خان قاجار ممالک محروسه ایران رو یکپارچه کرده، نقشه عجیب و غریبی رو تصور نکنید، بلکه تقریبا همین نقشه ایران امروزی یکپارچه شده بود.

۸۰

کاترین کبیر امپراتریس روس که به پیروزی های بزرگی رسیده بود در همین ایام قشونی رو آماده کرد و برای فتح قفقاز فرستاد.

۸۱

در این زمان آنچه از قفقاز که بالاتر از اردبیل و تبریز و ارومیه بود، به طور مستقل توسط حکام محلی اداره میشد! همانطور که در تاریخ قفقاز گفتیم، تفلیس و ایروان و باکو عموما مستقل بوده یا بر سر آن درگیری های طولانی وجود داشت و دائم دست به دست میشد.

۸۲

هیچ کس سند این مناطق رو به نام ایران نزده بود، به نام روم و عثمانی و روس هم نبود، بلکه این مناطق یا موقتا توسط این قدرت ها فتح می‌شد و یا اینکه خود مستقل عمل میکردند.

۸۳

زمانی که قشون کاترین کبیر به قفقاز رسید، به آقا محمد خان قاجار خبر دادن که قشون روس وارد مرزهای ممالک محروسه ایران رسیده، در اینجا آنچه به آقا محمد خان قاجار گفتن مرزهای ممالک محروسه ایران، اردبیل و تبریز و ارومیه بود، نه تفلیس و ایروان و باکو!

۸۴

بلافاصله پس از اینکه این خبر به آقا محمد خان قاجار رسید، او قشونی ۶۰ هزار نفری آماده کرد و به طرف آذربایجان حرکت کرد.

۸۵

زمانی که آقا محمد خان قاجار به آذربایجان رسید، خبری از قشون روس نبود، چرا؟ چند احتمال وجود داره، یک اینکه قشون کاترین کبیر انتطار نداشت آقا محمد خان قاجار به سرعت چنین واکنشی نشون بده و به همین دلیل آمادگی جنگ نداشتن و عقب نشستن.

۸۶

احتمال دیگر اینکه قشون روس اصلا وارد مرزهای ممالک محروسه ایران نشده بود و فقط مناطق بالای مرزهای ممالک محروسه ایران در قفقاز رو فتح کرده و حکام اون مناطق رو مطیع خود کردن و عقب نشستن، و یا اصلا اطلاعات غلط به آقا محمد خان قاجار دادن.

۸۷

خیلی ها شروع جنگ قاجار و روس رو زمان فتحعلی شاه میدونن اما این اتفاق زمان آقا محمد خان قاجار شروع شد، آقا محمد خان قاجار که دید روس ها به خود حق میدن که مناطق مستقل رو مطیع خود کنن، شاید با خود گفت وقتی روس ها به خود این حق رو میدن، او چرا چنین حقی نداشته باشه؟

۸۸

او در آذربایجان تصمیم گرفت که با استفاده از قشون ۶۰ هزار نفری خود، ایروان، شوشی، باکو و تفلیس که اکنون مطیع روس بودن رو فتح کنه.

۸۹

از جزئیات جنگ ها که بگذریم، آقا محمد خان قاجار موفق شد تمام آن مناطقی که تصمیم به فتح آنها گرفته بود یعنی شوشی و ایروان و باکو و تفلیس رو فتح کنه.

تصویری از جنگ های آقا محمد خان قاجار در قفقاز.

۹۰

گفتیم که جنگ قاجار و روس از سال ۱۷۹۵ آغاز شد، مقصر کدوم طرف بود؟ قطعا روس ها آغاز کننده جنگ بودند، اونا که سیاست های پتر کبیر رو دنبال میکردن، هدفشون رسیدن به آب های جنوب ایران بود، گام اول اونا فتح قفقاز و در گام بعد فتح تمام ایران بود.

۹۱

با این حال آقا محمد خان قاجار پس از پیروزی هایش در قفقاز، به طهران برگشت و با اینکه سال ها بود که بر ممالک محروسه ایران حکومت میکرد، در سال ۱۷۹۶ در طهران شمشیر شاه اسماعیل صفوی رو بر کمر بست، تاج بر سر گذاشت و خودش رو شاهنشاه ممالک محروسه ایران نامید.

۹۲

پس از اینکه اخبار فتح قفقاز توسط آقا محمد خان قاجار به کاترین کبیر رسید، او که حاکمان قفقاز رو مطیع خود میدانست، این عمل آقا محمد خان قاجار رو مشابه حمله او به روس دانست و والریان زوبوف رو با قشونی ۳۰ هزار نفری به قفقاز فرستاد تا قفقاز رو تمام ایران رو فتح کنه😐

۹۳

هم کاترین کبیر و هم والریان زوبوف فرمانده قشون او، مثل همه دشمنان آقا محمد خان قاجار، اون رو دست کم گرفته بودن، به حدی که زوبوف تصور میکرد فقط در چند ماه تمام ایران رو فتح خواهد کرد!

۹۴

قشون کاترین کبیر به فرماندهی زوبوف به قفقاز رسید او نتایج خوبی گرفت و دوبار قفقاز رو فتح کرد (اتفاقی که صدها بار در طول تاریخ در این منطقه رخ داده) اما قشون ۳۰ هزار نفری او قوی نبود و خطرات زیادی اون رو تهدید میکرد.

۹۵

اما آقا محمد خان قاجار قشون قدرتمندی آماده کرد و مثل همیشه که برخلاف انتظار دشمنانش عمل میکرد، به سرعت به طرف قفقاز حرکت کرد و خودش رو به قفقاز رسوند.

۹۶

آقا محمد خان قاجار زمانی که به قفقاز رسید مشاهده کرد که باز هم روس ها قبل از رسیدن او، عقب نشینی (یا فرار) کردن، علت اون رو مرگ کاترین اعلام کردن اما اگر عقب نشینی نمیکردن به دلیل ضعف قشون روس و دست کم گرفتن آقا محمد خان قاجار احتمالا شکست سختی می‌خوردن.

۹۷

سرانجام آقا محمد خان قاجار در شوشی به شکلی ناجوانمردانه توسط خائنین وابسته به روس ترور و به شهادت رسید، روس ها با این کار قصد داشتن که خطر آقا محمد خان قاجار در قفقاز برای روس ها رو از بین ببرن.

۹۸

پس از شهادت آقامحمدخان قاجار در شوشی، ولیعهد او خانبابا جهانبانی که برادرزاده آقا محمد خان قاجار و حاکم شیراز بود، قشونی قدرتمند آماده کرد و به سرعت خودش رو به پایتخت امپراطوری قاجار یعنی طهران رسوند و با نام فتحعلی شاه قاجار تاجگذاری کرد.

تصویری از فتحعلی شاه قاجار ببینید.

۹۹

پس از مرگ آقا محمد خان قاجار، باز هم مدعیان قدرت در ایران پیدا شدن، تعداد اونا کم نبود اما فتحعلی شاه قاجار همونطور که از آقا محمد خان قاجار یاد گرفته بود به سرعت و قدرت اونا رو سرکوب میکرد.

۱۰۰

آن کشور یکپارچه که بعد از آقا محمد خان قاجار به فتحعلی شاه قاجار رسید، تقریبا همین ایران امروزی بود یا دقیق تر همان کشور که آقا محمد خان قاجار تا سال ۱۷۹۵ و قبل از قشون کشی به قفقاز ایجاد کرده بود.

۱۰۱

همونطور که گفتیم آقا محمد خان قاجار در شوشی به شهادت رسید و فرصت نداشت بقیه مناطق قفقاز رو فتح کنه خود شوشی هم پس آقا محمد خان قاجار بخاطر شورش هایی که علیه فتحعلی شاه اتفاق افتاد مستقل و از ممالک محروسه ایران جدا شد.

۱۰۲

عرض کردیم که فتح قفقاز توسط آقا محمد خان قاجار موقتی بود، نه فقط او، همه قدرت های دیگه غیر از او تا اون زمان صرفا میتونستن موقتا اونجا رو فتح کنن چون منطقه ای بسیار حساس و غیر قابل کنترل است.

۱۰۳

آنچه از منطقه قفقاز برای فتحعلی شاه قاجار باقی مونده بود فقط ادعای مالکیت اون منطقه از طرف فتحعلی شاه قاجار بود و جنگ با روس که از سال ۱۷۹۵ شروع شده بود.

۱۰۴

بنابراین فتحعلی شاه قاجار در عمل مالکیتی بر قفقاز نداشت، صرفا ادعای مالکیت داشت که البته برای رسیدن به اون باید روس ابرقدرت رو شکست میداد، اونم روسی که بخاطر جنگ های داخلی ایران، سال ها از ایران جلوتر بود.

۱۰۵

روس ها نه تنها قفقاز، بلکه قصد داشتن به دنبال سیاست های پتر کبیر، به آب های جنوب ایران برسند!
در مقابل فتحعلی شاه قاجار ادعای مالکیت بر قفقاز داشت، این یعنی دو سیاست در تضاد با هم و اونم در شرایطی بسیار نابرابر.

۱۰۶

حالا میخوام از هوش بالای فتحعلی شاه قاجار حرف بزنم، ممکنه تصور شما از فتحعلی شاه قاجار غیر از این باشه، من به نظر شما احترام میذارم اما بد نیست حرفای منو هم بشنوید.

۱۰۷

فتحعلی شاه قاجار ممکنه علوم سیاسی مدرن رو نخونده باشه و ممکنه اصول مذاکره هم نخونده باشه، اما یا در طول زندگی تجربیاتی به دست آورده بود و یا اینکه بسیار باهوش بود و تا پایان جنگ با روس یک چیز رو فراموش نکرد و آن هم ادعای مالکیت خودش بر قفقاز بود.

۱۰۸

گفتیم که آقا محمد خان قاجار صرفا تونست موقتا قفقاز رو فتح کنه و بخشی از قفقاز در زمان خود او به توسط روس ها از دست رفت و بخشی هم بعد از مرگ او اعلام استقلال کردن، هیچ کس هم سند اون مناطق رو به نام ایران تزده بود.

۱۰۹

با این حال فتحعلی شاه قاجار به شدت بر مالکیت خود بر قفقاز تاکید کرد، با اینکه در عمل اون منطقه رو نداشت، چرا؟ اجازه بدید به پایان جنگ برسیم تا کاربرد این تاکید بر ادعای مالکیت قفقاز از طرف فتحعلی شاه رو بگم.

۱۱۰

سرانجام در سال ۱۸۰۳ به فتحعلی شاه قاجار اطلاع دادن که قشون روس به مرزهای ممالک محروسه ایران حمله کرده، لازمه باز تاکید کنم که منظور از اون مرزها تقریبا همین مرزهای امروزی است که اردبیل و تبریز و ارومیه رو از قفقاز جدا میکنه.

۱۱۱

بلافاصله پس از اینکه این خبر به فتحعلی شاه قاجار رسید، او به شاهنشاهزاده عباس میرزا قاجار دستور داد که از آذربایجان در برابر حمله روس دفاع کند، همچنین به دیگر مقامات امپراطوری قاجار دستور داد که حداکثر کمک رو به عباس میرزا قاجار بکنن.

۱۱۲

از این به بعد من اگر بخوام در مورد جزییات جنگ های ایران و روس بگم دیگه انقدر رشتو طولانی میشه که ارزش خودش رو از دست میده، بنابراین جزئیات جنگ رو بعدا در رشتوی دیگری خواهم گفت، اما حالا به پایان جنگ قاجار و روس میریم.

۱۱۳

سرانجام پس از بیش از ۲۵ سال دفاع قهرمانانه‌ی فتحعلی شاه قاجار و شاهنشاهزاده عباس میرزا قاجار در برابر روس، در سال ۱۸۲۸ میلادی قشون امپراطوری قاجار مجبور به عقب نشینی شد و روس ها اردبیل و تبریز و ارومیه رو فتح کرده و در زنجان اردو زدن.

۱۱۴

در این شرایط شاهنشاهزاده عباس میرزا قاجار رفت و با روس ها مذاکره کرد.
شاید هر شاه و شاهزاده دیگری به جز فتحعلی شاه قاجار و عباس میرزا قاجار بودن، در بهترین شرایط میتونستن با روس توافق کنن که بیشتر از اون، جلوتر نرن.

۱۱۵

اما وقتی حرف از هوش فتحعلی شاه میزنم اینجا معلوم میشه، او با تاکید بیش از حد روی مالکیت بر قفقاز، نه تنها روس ها رو فریب داد بلکه تا چندین قرن بعد از خودش و حتی امروز هم خیلی ها فریب او رو خوردن و هنوز در خواب هستن.

۱۱۶

فتحعلی شاه قاجار گفت که قفقاز رو به شما (یعنی روس ها) میدیم (چیزی که اصلا نداشت و در دست روس بود) و در مقابل اردبیل و تبریز و ارومیه رو پس میگیریم (چیزی که باز هم نداشت و در دست قشون روس بود) از میزان هوش فتحعلی شاه قاجار لذت بردید😊

۱۱۷

با وجود جنگ های داخلی بسیار در ایران و عقب ماندگی ایران از روس اما باز هم بیش از ۲۵ سال مقاومت یک شاهکار تاریخی است و اونجا که زورمون به روس ابرقدرت نرسید، با سیاست و هوش و مذاکراتی فوق العاده فتحعلی شاه قاجار روس ها رو فریب داد و از وطن دفاع کرد و هیچ خاکی به روس نداد.

۱۱۸

گاه بی انصافی هایی که در حق فتحعلی شاه قاجار میشه قلب من رو آتش میزنه چرا که این دفاع قهرمانانه توسط هرکس دیگه و در هر کشور دیگری بود، اون شاه رو مثل می پرستیدن، اما در کشور ما پاداش بزرگان و قهرمانان ما چیزی جز توهین و تحقیر نیست...

۱۱۹

خداوند بزرگان ما رو از جمله خاقان آقا محمد خان و خاقان فتحعلی شاه و شاهنشاهزاده عباس میرزا قاجار را رحمت کند❤

اگر رشتو رو دوست داشتید حتما ریتوییت کنید، حتی به نام خودتون منتشر کنید، فقط منتشر کنید تا مردم از واقعیت های تاریخ آشنا بشن، ممنونم که مطالعه کردید❤

پایان

۱۲۰

دوستان عزیز در توییت شماره ۵۹ تصویر احمد شاه درانی با متن توییت نشده، این تصویر احمدشاه درانی است.

نکنه دیگه که باید اصلاح کنم اسم شوشی هست که درستش شوشا میشه.

از دوستان ممنونم که اشتباهات رو میگن🌹

دوستان سوال پرسیدن که چطور ممکنه روس مناطقی که فتح کرده رو به خاقان فتحعلی شاه قاجار بده؟
پاسخ اینه که از سال ۱۷۹۵ تا سال ۱۸۲۸ که جنگ به پایان رسید، با وجود اینکه روس ابرقدرت دنیا بود اما بارها بسیاری از مناطق قفقاز رو موقتا از دست میداد.

و مجبور می‌شد که در برابر حمله قشون امپراطوری قاجار عقب بنشیند، روس ها هم بعد از سال ها جنگ میخواستن بالاخره به نتیجه رسیده و جنگ تمام شود، اما از اونجایی که همچنان ادعای فتحعلی شاه قاجار بر مالکیت قفقاز وجود داشت...

اگر قشون روس به پایتخت خودشون برمیگشت، قشون امپراطوری قاجار میتونست حمله کنه و بسیاری از مناطق از دست رفته رو پس گرفته و حتی تمام قفقاز رو فتح کنه...

بنابراین برای رسیدن به توافق و صلحی دائمی، روس ها مجبور شدن به مرزهای دو امپراطوری در سال ۱۷۹۵، یعنی قبل از حمله خاقان آقا محمد خان قاجار به قفقاز راضی بشن و قشون خودشون رو از امپراطوری قاجار خارج کرده و به مرزهای خود برگردند.

قسمت اول اتفاقات جنگ امپراطوری قاجار و امپراطوری روس

https://twitter.com/b_raisii/status/1660983301367115776?t=r99zvuBnhMPLql36QV5QIA&s=19

قسمت دوم اتفاقات جنگ امپراطوری قاجار و امپراطوری روس

https://twitter.com/b_raisii/status/1663374804156555267?t=9xD2ipScrnBe9zwiNJi_5g&s=19