Thread by @RasouliYa

سرنوشت این دو نخست‌وزیری که در حال امضای مهم‌ترین موافقتنامه تاریخی #معاهده_آب میان #ایران و #افغانستان در #کابل، عجیب شبیه هم‌ شد. پس از امضای منتقدان هر دو نخست‌وزیر را متهم به خیانت می‌کردند. هر دو چند سال بعد پس از تغییر نظام سیاسی در کشورشان، اعدام شدند. اما حالا که نیم قرن… twitter.com/i/web/status/1…

در واقع این دو از بهترین نخست‌وزیران تاریخ معاصر کشورشان بودند و هر دو در سال ۱۹۷۹ شفیق پس از انقلاب چپی و هویدا پس از انقلاب اسلامی اعدام شدند.

#موسی_شفیق، شاعر، روشنفکر و سیاستمداری که آخرین صدراعظم در دهه #دموکراسی در افغانستان (۱۹۶۳-۱۹۷۳) به مدت کوتاه ۷ ماه شد. او در دانشگاه… twitter.com/i/web/status/1…

✅ معاهده بین ایران و افغانستان راجع به آب رود هیرمند (‌هلمند) دولتین ایران و افغانستان با آرزومندی رفع دایمی کلیه اسباب اختلاف در مورد آب رود هیرمند (‌هلمند) و به منظور (‌بسایقه) حفظ روابط حسنه‌بین‌المللی و احساسات ناشی از برادری و همسایگی تصمیم گرفتند که معاهده‌ای را به این… twitter.com/i/web/status/1…

و هر دو نماینده اعتبارنامه‌های خویش را به یکدیگر ارائه نموده و آن را صحیح و معتبر شناختند و به مواد آتی موافقت نمودند.
‌ماده اول - الف - 11 دی (11 دمرغومی) - 11 جدی مطابق اول جنوری - 12 بهمن (12 دسلواغی) 12 دلو مطابق اول فبروری 10 اسفند (10 دکب)- 10 حوت مطابق اول مارچ 12 فروردین… twitter.com/i/web/status/1…

ج - یک "‌سال نورمال آب" عبارت از سالی است که مجموع جریان آب از اول اکتبر تا ختم سپتامبر سال مابعد در موضع دستگاه آب‌شناسی دهراود بر‌رود هیرمند (‌هلمند) بالاتر از مدخل بندکجکی چهار میلیون و پانصد (‌پنج‌صد) و نود هزار ایکرفیت (4590000 ایکرفیت) (5661.715 میلیون متر‌مکعب) اندازه‌گیری… twitter.com/i/web/status/1…

ماده دوم - مجموع مقدار آبی که از رود هیرمند (‌هلمند) در سال نرمال آب و یا سال مافوق نرمال از طرف افغانستان به ایران تحویل داده می‌شود‌منحصر است به متوسط
(‌اوسط) جریان 22 متر مکعب در ثانیه طبق جدول شماره ده "‌راپور کمیسیون دلتای هلمند" مورخ 28 فوریه 1951 مطابق‌ تقسیمات ماهانه‌ای… twitter.com/i/web/status/1…

ماده سوم - الف - در ظرف ماه‌های سال نورمال آب یا سال مافوق نورمال مقادیر معینه آب از رود هیرمند (‌ هلمند) که در ماده سوم این معاهده تشریح‌گردیده طبق ستون 4 جدول آتی در بستر رود هیرمند (‌هلمند) در مواضع ذیل از طرف افغانستان به ایران تحویل داده می‌شود.

>‌جدول: دوره 23 - جلد 9 -… twitter.com/i/web/status/1…

‌
ب - طرفین در مواضعی که در فقره الف این ماده تذکار یافته تأسیسات مشترک و مناسب که شرایط آن مورد قبول طرفین باشد احداث (‌اعمار) و آلات‌لازمه در آن نصب
می‌نمایند تا مقادیر معینه آب مندرج مواد ین معاهده به صورت مؤثر و دقیق مطابق با احکام این معاهده اندازه‌گیری و تحویل شود.
‌
ماده… twitter.com/i/web/status/1…

هرگاه در ظرف یکی از ماههای آینده بعد از ماه مورد بحث دستگاه آب‌شناسی دهراود مقدار آبی برابر بر آب ماه مشابه سال نرمال را نشان دهد آب مورد‌بحث طبق ستون 4
جدول ماده سوم تحویل می‌شوند.
‌ماده پنجم - افغانستان موافقت دارد اقدامی نکند که ایران را از حقابه آن از آب رود هیرمند (‌هلمند)… twitter.com/i/web/status/1…

ایران هیچ گونه ادعایی بر آب هیرمند (‌هلمند) بیشتر از مقادیری که طبق این معاهده تثبیت شده است ندارد - حتی اگر مقادیر آب بیشتر در دلتا سفلای‌هیرمند (‌هلمند) میسر هم باشد و مورد استفاده ایران بتواند قرار گیرد.

ماده ششم - افغانستان اقدامی نخواهد کرد که حقابه ایران برای زراعت به طور کلی نامناسب شود یا به مواد شیمیایی حاصله از فاضلاب صنایع به‌حدی آلوده شود که با
آخرین روشهای فنی و معمول قابل تصفیه نبوده و استعمال آب برای ضروریات معدنی ناممکن و مضر گردد.

ماده هفتم - هر نوع ابنیه فنی مشترک که احداث (‌اعمار) آن به منظور استحکام بستر رود در مواضعی که خط سرحد در بستر رود هیرمند (‌هلمند) واقع‌گردیده لازم دیده شود بعد از موافقت طرفین بر شرایط و مشخصات آن می‌تواند احداث گردد.

ماده هشتم - هر یک از طرفین یک نفر کمیسار و یک نفر معاون کمیسار از بین اتباع خود تعیین خواهد نمود تا در اجرای احکام این معاهده از جانب‌دولت خود نمایندگی کند. حوزه صلاحیت و وظایف این کمیسارها در پروتکل شماره یک ضمیمه این معاهده گردیده است.

ماده نهم - در صورت بروز اختلاف در تعبیر یا اجرای (‌تطبیق) مواد این معاهده طرفین اولاً از طریق مذاکرات دیپلماتیک - ثانیاً از طریق صرف مساعی‌جمیله مرجع ثالث
برای حل اختلاف سعی خواهند کرد و در حالی که این دو مرتبه به نتیجه نرسد اختلاف مذکور بر اساس مورد مندرج در پروتکل‌شماره 2 ضمیمه… twitter.com/i/web/status/1…

ماده دهم - ایران و افغانستان قبول دارند که این معاهده بیانگر (‌ممثل) موافقت کامل و دایمی دولتین می‌باشد و احکام این معاهده صرفاً (‌محض) در‌داخل حدود محتویات آن اعتبار دارد و تابع هیچ (‌یک) اصل (‌پرنسیب) یا سابقه (‌پرسندنت) موجود یا آینده نمی‌باشد.

ماده یازدهم - هر گاه خشکسال مدهش یا بروز فورس‌ماژور (‌حالات مجبره) رسیدن آب را به دلتای هیرمند (‌ هلمند) موقتاً ناممکن سازد کمیساران‌طرفین فوراً به مشورت پرداخته طرح (‌پلان) عاجل لازمه را به منظور رفع مشکلات وارده یا تخفیف آن تهیه و به دولتین (‌حکومتین) مربوطه خویش‌پیشنهاد می… twitter.com/i/web/status/1…

ماده دوازدهم - این معاهده از تاریخی نافذ می‌گردد که اسناد مصدقه پس از طی مراحل قانونی آن بین دولتین مبادله شود.
‌
این معاهده به زبانهای فارسی (‌دری) - پشتو (‌پستو) و انگلیسی هر یک در دو نسخه تنظیم گردیده و دارای اعتبار مساوی می‌باشند در موقع صرف‌مساعی جمیله مرجع ثالث و
رجوع به… twitter.com/i/web/status/1…

در شهر کابل به تاریخ بیست و دوم اسفند (‌حوت) 1351 هجری شمسی مطابق سیزدهم مارس
1973 میلادی امضاء و منعقد گردید.
‌از جانب ایران
‌امیرعباس هویدا

از جانب افغانستان
محمد موسی شفیق
‌نخست‌وزیر ایران صدراعظم افغانستان
⬇️

پروتکل شماره یک
‌
درباره صلاحیت و وظایف کمیساران ضمیمه معاهده ایران و افغانستان راجع به آب رود هیرمند (‌هلمند)

ماده اول - مقصد از معاهده در این پروتکل معاهده ایران و افغانستان راجع به آب رود هیرمند(‌هلمند) که به تاریخ 22 اسفند بین دولتین به امضاء رسیده‌می‌باشد.

ماده دوم - هر یک از طرفین معاهده از اتباع خود یک نفر کمیسار و یک نفر معاون کمیسار تعیین می‌نماید. کمیسار و معاون وی در اجرای (‌تطبیق)‌احکام معاهده راجع به
تحویل آن مقدار از آب هیرمند (‌هلمند) به ایران که در معاهده تعیین گردیده از دولت (‌حکومت) خود نمایندگی می‌کند.

ماده سوم - الف - کمیسارها از بین مأمورین عالیرتبه منصوب می‌شوند.

ب - هر یک از کمیساران می‌تواند در اجرای وظایف خویش از خدمات دو نفر مشاور که از تبعه مملکت خودش باشد استفاده نماید.

ج - تأمین هزینه (‌مصارف)کمیساران - معاونین و مشاورین به عهده دولتهای (‌حکومات) متبوعه‌شان می‌باشد.

ماده چهارم - کمیساران در کلیه مسایل ناشی از اجرای این پروتکل نماینده دولت خود می‌باشند و در امور مربوط به این پروتکل بین دولتین به عنوان(‌بحیث مأمورین ارتباط اجرای وظیفه می‌نمایند).

ماده پنجم - در سالهایی که بر حسب شرح ماده چهارم معاهده مقدار جریان آب کمتر از سال نرمال باشد و کمیسار جانب ایرانی راجع به جریان آب‌بالاتر از مدخل بند کجکی بر هیرمند (‌هلمند) در دستگاه آب‌شناسی دهراود طالب معلومات گردد جانب افغانی ارقام مربوطه را که توسط آن دستگاه‌ثبت شده است به… twitter.com/i/web/status/1…

ماده ششم - کمیساران ایرانی و افغانی در مواضع تحویلدهی مندرج ماده سوم معاهده در مورد اندازه‌گیری و تحویلدهی آب مطابق احکام معاهده و‌مواد این پروتکل مشترکاً اقدام می‌نمایند.

ماده هفتم - کمیساران ایرانی و افغانی "‌کمیته مشترک کمیساران" را تشکیل می‌دهند که من‌بعد به نام "‌کمیته مشترک" یاد می‌شود - این کمیته به منظور‌حل و فصل سریع مسائل ناشی از اجرای وظایفی که به موجب این پروتکل به عهده آنها محول گردیده است سعی خود را به کار خواهد برد و تصامیم آن‌در… twitter.com/i/web/status/1…

ماده هشتم - کمیته مشترک جلسات عادی خویش را در اوقات معینه که توسط آن کمیته تعیین می‌گردد دایر می‌نماید. در حالات عاجل هر یک از‌کمیساران می‌تواند دایر شدن جلسه مخصوص کمیته مشترک را تقاضا نماید. کمیته مشترک جلسات عادی خود را در کابل یا زرنج افغانستان یا تهران یا‌زابل ایران هر یک که… twitter.com/i/web/status/1…

ماده نهم - کمیساران گزارش فعالیتهای سال آب ماقبل کمیته مشترک به دولتهای (‌حکومتهای) مربوطه خویش قبل از اول نوامبر هر سال تسلیم‌می‌نمایند.
‌
کمیساران می‌توانند در هر موقع دیگری که مناسب بدانند گزارشهای دیگری در داخل حدود وظایفشان که در این پروتکل تعیین شده به دولت‌های(‌حکومتهای)… twitter.com/i/web/status/1…

ماده دهم - الف - هر یک از طرفین هیأتی را تحت ریاست وزیر مسئول (‌متکفل) امور استفاده از آب تعیین می‌نماید. مجموع هیأتین دو طرف "‌کمیته‌وزراء" را تشکیل می‌دهد.

ب - کمیته وزراء در اثر تقاضای یکی از دولتین (‌حکومتین) جلسه خود را دایر می‌کند.

کمیته وزراء صلاحیت دارد تا به حل مشکلاتی… twitter.com/i/web/status/1…

کمیته مشترک به اجرای تصمیمهای (‌تطبیق فیصله‌های) کمیته وزراء مکلف می‌باشد.

ج - در حالات عاجل یا حینی که اعضای کمیته مشترک نتوانند به موافقت برسند هر یک از کمیساران می‌تواند از دولت (‌حکومت) خود بخواهد تا دایر‌شدن جلسه کمیته وزراء را تقاضا نماید.

‌د - کمیته مشترک و کمیته وزراء… twitter.com/i/web/status/1…

ماده یازدهم - در صورت عدم موافقت کمیته وزراء طرفین کمیته به دولتهای (‌به حکومتهای) متبوعه‌شان راپور ارائه خواهند نمود تا از مجرای‌دیپلماسی بین دولتین (‌حکومتین) راه حلی جستجو شود.

‌تصمیم که (‌فیصله‌ای که) از طرف کمیته‌ها و یا از مجرای دیپلماسی صورت می‌گیرد باید در داخل حدود این… twitter.com/i/web/status/1…

ماده دوازدهم - هر گونه تعدیل، تغییر یا تجدیدنظری که با موافقت طرفین معاهده در‌این پروتکل وارد شود به هیچ وجه بر معاهده یا پروتکل شماره 2‌ منضمه تأثیری ندارد.
‌
ماده سیزدهم - این پروتکل جزء لایتجزای معاهده بین ایران و افغانستان راجع به آب هیرمند (‌هلمند) که در شهر کابل 22 اسفند… twitter.com/i/web/status/1…

این پروتکل به زبانهای فارسی (‌دری) - پشتو (‌پستو) و انگلیسی هر یک در دو نسخه تنظیم گردید و دارای اعتبار مساوی می‌باشند.
‌
در موقع صرف مساعی جمیله مرجع ثالث و رجوع به حکمیت به متن انگلیسی مراجعه می‌شود.
‌
در شهر کابل به تاریخ بیست و دوم اسفند (‌حوت) 1351 هجری شمسی مطابق با سیزدهم… twitter.com/i/web/status/1…

پروتکل شماره 2
‌درباره حکمیت
‌ضمیمه معاهده ایران و افغانستان راجع به آب رودخانه هیرمند (‌هلمند)
‌
ماده اول - مقصد از معاهده در این پروتکل معاهده ایران و افغانستان راجع به آب رود هیرمند(‌هلمند) که به تاریخ 22 اسفند 1351 بین دولتین به امضاء ‌رسیده است می‌باشد.

ماده دوم - در صورت بروز اختلاف در تعبیر یا اجراء (‌تطبیق) مواد معاهده در حالی که به موجب ماده نهم آن مذاکرات دیپلماتیک یا بعداً صرف‌مساعی جمیله مرجع ثالث به
حل اختلاف انجام نیابد اختلاف به حکمیت محول خواهد گردید.

ماده سوم - در صورتی که یکی از طرفین معاهده بعد از طی مراحل دوگانه مندرج ماده دوم این پروتکل ارجاع اختلاف را به حکمیت لازم بیند - طرف‌مذکور با توضیح نقطه یا نقاط معینه مورد اختلاف اولاً درخواست تشکیل هیأت حکمیت (‌دریافت حقایق) را طبق محتویات ماده چهارم این پروتکل و‌ثانیاً در صورت… twitter.com/i/web/status/1…

ماده چهارم - نماینده‌های طرفین در ظرف سه ماه بعد از وصول یادداشت دیپلماتیک که در ماده سوم این پروتکل تذکار یافته جلسه دایر و برای حصول‌موافقت راجع به ترکیب هیأت حکمیت (‌دریافت حقایق) و طرزالعملی که هیأت مذکور از آن پیروی نماید سعی می‌ورزند. در صورتی که چنین هیأتی به‌وجود آید و… twitter.com/i/web/status/1…

ماده پنجم - در صورتی که طرفین به اساس ماده چهارم این پروتکل درباره نتیجه‌گیری و توصیه‌های هیأت حکمیت (‌دریافت حقایق) به موافقت نرسند‌نقطه یا نقاط اختلاف به دیوان حکمیتی که از سه عضو ترکیب یافته و تشکیل آن قرار آتی صورت می‌گیرد تقدیم
خواهد شد:

‌الف - هر یک از طرفین یک نفر از… twitter.com/i/web/status/1…

ب - حکم سوم که رییس دیوان حکمیت می‌باشد در ظرف سه ماه بعد از تعیین اعضایی که به اساس فقره الف این ماده صورت می‌گیرد به موافقت‌طرفین تعیین می‌شود. در صورتی که حکم سوم در ظرف سه ماه انتخاب نگردد طرفین یا یکی از طرفین از دبیر کل (‌سرمنشی) سازمان ملل متحد تقاضا‌می‌نماید تا حکم سوم را… twitter.com/i/web/status/1…

ج - دیوان حکمیت به اتفاق نظر طرفین برای اجرای امور خویش طرزالعمل لازم و مؤثر که
با احکام معاهده و پروتکل شماره یک و این پروتکل موافق‌باشد وضع می‌کند و در اجرای
امور محوله مطابق به معاهده و در داخل حدود آن سعی می‌ورزد.

د - دیوان حکمیت یک نسخه رأی (‌فیصله‌نامه) صادره خویش را که به دلایل کتبی تأیید شده باشد به دسترس طرفین می‌گذارد.

ه - رأی (‌فیصله) صادره دیوان حکمیت قطعی و لازم‌الاجرا است.

ماده ششم - هر گاه عضوی از اعضای هیأت حکمیت (‌دریافت حقایق) مندرج ماده چهارم یا دیوان حکمیت مندرج ماده پنجم این پروتکل نظر به دلیلی‌از وظیفه بازماند به ترتیبی که وی قبلاً تعیین یا انتخاب شده بود تعویض می‌گردد. در آن صورت جلسات بعدی زمانی دوباره دایر می‌گردد که عضو‌جدیدالانتصاب یا… twitter.com/i/web/status/1…

ماده هفتم - هزینه‌های (‌مصارف) هر حکم از جانب دولتی که حکم تعیین نموده پرداخته می‌شود و هزینه‌های (‌مصارف) حکم سوم را طرفین مساویانه‌می‌پردازند.
‌
ماده هشتم - هر گونه تعدیل، تغییر یا تجدید نظری که در این پروتکل (‌با موافقت طرفین معاهده) وارد شود به هیچ وجه بر معاهده یا پروتکل… twitter.com/i/web/status/1…

ماده نهم - این پروتکل جزء لایتجزای معاهده بین ایران و افغانستان راجع به آب هیرمند (‌هلمند) که در شهر کابل 22 اسفند (‌حوت) 1351 امضاء‌گردیده می‌باشد و از تاریخ انفاذ معاهده مرعی‌الاجراء است.
‌
این پروتکل به زبانهای فارسی (‌دری) - پشتو (‌پستو) و انگلیسی هر یک در دو نسخه تنظیم… twitter.com/i/web/status/1…

در شهر کابل به تاریخ بیست و دوم اسفند (‌حوت) 1351 هجری شمسی مطابق با سیزدهم مارس 1973 میلادی امضاء گردید.

‌از جانب ایران
‌امیرعباس هویدا
نخست‌وزیر ایران

از جانب افغانستان
محمد موسی شفیق
‌ صدراعظم افغانستان