Thread by @Babertii

İslamiyet'in Çin'deki serüveni bir aralar ciddi dikkatimi çekmişti. Ming, Minshu ve Tang kadim Çin tarihi kayıtları olmak üzere üç farklı rivayetle karşılaşmıştım. Ming kayıtları 581-604, Minshu 614-628, Tang kayıtları ise Hz.Osman'ın hilafeti döneminde Çin'e elçilerin**

https://twitter.com/mustafamedhi/status/1692538442637299730

geldiğini rivayet ediyor. Diğer kaynaklarla mukayese edildiğinde Allahualem en isabetlisi Minshu kayıtlarıdır. Tang hanedanlığı döneminde Efendimiz(sav), sahabeden Vehb b. Ebi Kebşe(ra)'yi Çin'e tebliğ için gönderiyor. Hazreti Vehb efendimiz, Tang hükümdarı Taizong'la ++

iyi ilişkiler kuruyor ve İslâm'ı tebliğ etmeye başlıyor. Hatta orada öncü olarak bir camii yaptırmış ve cami tarihsel süreç içerisinde restorasyonlarla günümüze kadar ulaşmıştır. Guangzhou Şehrinde Bulunan Çin’in İlk Camisi “Huaisheng Cami” muhtemelen bu camidir. ++

Huaiseng, "İslam'ın kurucusu Muhammed'i anmak", "İslam'ın Peygamberi Muhammed Anıtı" manasında bir kelime olarak kullanılıyor ve "hui" kelimesinin geçmişinin buraya kadar dayandığı kuvvetli ihtimal ama kelime tarih içerisinde çok ciddi değişikliklere uğramış++

Ming tarihi kayıtlarında "Medine huihuilerin vatanıdır, Kabe'ye yakındır" gibi kayıtlar var ama Ming kayıtları az öncede söylediğim gibi İslam'ın Çin'e gelişiyle alakalı pek tutarlı bilgiler vermiyor. Tang hanedanlığı(618-907) döneminde de müslümanlardan "Dashi jiao" diye++

bahsediliyor. Müslümanlarda ilkkez Yuan(1280-1368) ve Ming(1368-1644) hanedanlıkları döneminde "huihui jiao" diye bahsedilse de "hui" kavramına Song hanedanlığı(960-1279) kayıtlarında da rastlamak mümkün. Her ne kadar bunlar bir kısım tarihsel bilgiler olsa da bugün++

huiler diye bildiğimiz müslüman sufi cemiyeti oluşturan kişi doğumu net bilinmemekle beraber ölümü 1658 olan ve "Huilerin gerçek imamı" diye anılan İmam Wang Daiyu(rh.a)'dur. Kendisi aynı zamanda dört din(İslam, Konfüçyüsçuluk, taoizm ve Budizm) bilgini diye de anılır. ++

İmam Wang hazretleri Konfüçyüsçuluk ile İslam'ı cem etmeye çalışmış ve bu gayreti muhtemelen ciddi etki yaratarak Hui-Ra diye bilinen Çin'e özgü Konfüçyüsçü müslümanlık akımını başlatmıştır. Hui İslam'ı, Ra ise Konfüçyüsçülüğü temsil eden iki farklı kavram olarak bir araya++

gelmiş ve bu terkibi oluşturmuştur. İmam Wang hazretleri, etkileniş keyfiyetinin tespiti pek mümkün olmasa da Hanefi ve Ekberi gelenekten çok ciddi şekilde etkilenmiştir. Gerek Ekberi gelenekten etkilenişi gerekse Konfüçyüsçülüğün tasavvufa elverişli bir zeminin bulunması++

bölgede mutasavvıf müslüman bir cemaatin ortaya çıkmasına ciddi şekilde etki etmiştir. İmam Wang, Hak Dinin Açıklaması (正教真诠), İslam Hikmeti (清真大学) ve Hakikatin Doğru Cevapları (希真正 答) olmak üzere 3 eser telif etmiştir. Eserlerinde hemen hemen her fasıla ++

bir hadisi şerifle yada ayetle başlaması onun hadis ilminde de behre sahibi olduğuna delalet etmektedir. Onun varlığa dair tasavvurunu incelediğimizde İbnül Arabi'den ciddi şekilde etkilendiği hemen farkediliyor. ++

Alttaki tabloda İmam Wang hazretlerinin varlığa dair kuşatıcı tasnifini görüyorsunuz. "Gerçek bir" kısmı Allah'ın varlığına ve buna müteallik mesaile, "Sayısal bir" kısmı Nübüvvet ve Nebi(as)'ye müteallik mesaile, "Cismani Bir" ise insana ait mesaile hasredilmiş.

Her birinin bir hayli ayrıntısı olmakla beraber Allah'a ve zatına müteallik mesaile tahsis edilen "Gerçek Bir" kısmının üçlü taksiminden ilki olan "Varlığın Özü" Zatı sıfatları, "Tahsisatın Kaynağı" Subuti sıfatları ve "Tecelli" de Allah'ın nurunu konu edinen başlıklardır.

İkinci bir konu olarak İmam Wang hazretleri Allah'ın zatına ve sıfatlarına ait meseleleri anlatırken birebir Ebu Hanife(ra)'nin eserlerinden iktibaslar yapıyor. Eserlerinden haberinin olup olmadığına dair bir bilgi yok ama eserlerin çok kısa olması, ciddi şekilde yaygınlık++

kazanması, ezberlenilmesi o bölgelere de ulaşmıs olmasını pekâlâ mümkün kılıyor. Örnek olsun diye burada bir iki tanesini zikretmeyi uygun gördüm; İmam Wang İslam'ın hikmeti isimli eserinde " İslam eserlerinde şöyle deniyor" diyerek "Allah vardı onunla beraber ++

hiçbir şey yoktu" diye bir iktibas yapmıştır. Bu Ebu Hanife'nin Vasiyye isimli eserinde ki وكان الله ولا شيء ibaresinin birebir aynısıdır. İkinci olarak yine aynı eserde "Allah birdir ama sayı cihetinden değil Onun haddi, zıttı, ortağı, misli yoktur demektedir. Bu da ++

yine Ebu Hanife'nin Fıkhul Ekber'inde geçen والله تعالي واحد لا من طريق العدد، ولا حد له، ولا ضد له، ولاند له، ولا مثل له ibaresinin aynısıdır. Bu gibi örnekleri çoğaltmak mümkün olsa da maksaddan sapmamak için iki örnek yeterli olacaktır. İmam Wang'ın tekvin ve kudreti ++

birbirinden ayrı iki ezeli sıfat olarak zikretmesi de Hanefi gelenekten etkilendiğine delalet eden bir başka işarettir. Wikipedia da kendisini Hanefi/Mâtûrîdî geleneğe bağlı birisi olarak tanıtıyor. ++en.m.wikipedia.org/wiki/Wang_Daiyu

İmam Wang, kendisinden sonra yaşayan İmam Ma Zhu'yi ve yine onunla aynı dönemde yaşamış İmam Liu Zhu'yi çok ciddi şekilde etkilemiştir. Bu iki isim Hui Müslümanlığının kurulmasında ciddi roller üstlenmiştir. İmam Liu Zhu'nun kelam eseri ise kısmen Çinceden Arapçaya++

tercüme edilmiştir. Aşağıda İmam Liu Zhu'nin eserindeki tekvin bahsini görüyorsunuz. Eserde görüldüğü üzere o da İmam Wang gibi Hanefî/Mâtûrîdî gelenekten ciddi şekilde etkilenmiştir. Velhasıl bu flood uzayıp gidebilir ama İmam Wang'ın eserlerinden bir iki İktibasla++

bu floodu sonlandırmak en güzeli:

İmam Wang şöyle buyuruyor:

"Şu bilinmeli ki, Allah ezelî ve ebedîdir.Eşi ve benzeri olmayan Allah’ın yaratılanlarla hiçbir benzerliği yoktur. Allah kendisinin bilinmesini istediği için yarattı
böylece sanatı, eseri üzerinde görüldü.++

Bunun çeşit çeşit kanıtları vardır. Her yaratılan bir nizam ve intizam ile yaratılmıştır.Elbette bu Allah’ın yaratma hikmetinin bir
sonucudur."

Yine İmam Wang şöyle buyurur:

"Bu dünyanın en mükemmel insanı Muhammed(sav) Allah tarafından dünyaya nizam ve intizam vermesi için++

elçi olarak gönderildi. O(sav)'nun yaratılışı ile her şey mana buluyor ve her şey onun varlığını takip ediyor. Bu yüzden biz ona “elçi ”
diyoruz. O(sav), insanlar
arasında en üstünü ve İslamiyet’in şartlarının en mühimidir."

Yine İmam Wang şöyle buyurur:

++

"Eğer bir insan Allah’ın emirlerini yerine getirmezse, nasıl kendi benliğinden sıyrılabilir? Allah’ın emirlerine uymak doğanın tabiatına uymak ve her şeyin rayına(yerli yerine) oturması demektir. Böylece doğa ve insan arasındaki uyum gerçekleşir
ve her şey kaynağını bulur." ++

Rab Teâlâ hazretlerinin bilip duymadığımız, dini mubin için büyük gayretler göstermiş nice alim ve arif kulları var. Başta onlardan birisi olan büyük İmam Wang Daiyu hazretleri olmak üzere cemi cümlesine rahmet eylesin ve dahi bize şefaatçi kılsın.

@DrAnakinSkywalk @AbdurRafi66 Çin'de başka şekilde dini tebliği kitlesel boyuta taşımak mümkün değil zaten. İnsanlara hiç karşılaşmadıkları bir öğretiyi hiç karşılamadıkları dil üzerinden nasıl anlatıcan? Mecburen bilip aşina oldukları kavramlar ve kültürel kabulleri üzerinden asıllara uygun bir yorum gerekir