Thread by @Tacettinbelli

Muazzez İlmiye Çığ hanımefendinin Sümerler`de tapınak fahişeliği vardı ve sadece fahişeler başını örterdi gibi dayanaksız ve doğru olmayan söylemlerine detaylı bir cevap verilmesi gerektiğini düşünüyorum.

Tapınak fahişeliği söyleminin neden yalan olduğunu göstermek istiyorum.

Meselenin daha iyi anlaşılması için öncelikle Muazzez İlmiye Çığ`nın yaptığı çalışmalarda bu konu hakkında ne gibi söylemlerde bulunduğunu aktararak başlıyorum.

Çığ, Bereket kültü ve Mabet Fahişeliği, Uygarlığın Kökeni Sumerliler, Ortadoğu Uygarlık Mirası ve

Kuran, İncil ve Tevrat`ın Sumerler`deki kökeni adlı çalışmalarında şu cümleleri ifade etmiştir.

Sumer kadınlarının en önemli görevlerinden biri mabetlerde rahibe olmaktı. 20’ye yakın görevleri vardı. Bunların başında şarkıcılık, oyunculuk, fahişelik geliyordu. Mabetlerde seks

kutsal sayılmış, hatta eşcinsellikte doğal görülmüştü. Bunlar aynı zamanda mabetlere gelir getiriyordu. Mabet fahişelerinin başlarını örtmeleri zorunluydu.

Başörtüsünün başlangıcı da Sumerlilere dayanıyor. Çoktanrılı olan Sumer dininde özellikle büyük tanrıların ve şehrin

tanrısının evleri, daha doğrusu mabetleri var. Bu mabetlere isteyen kadınlar, tanrının gelini olarak giriyor. Bunların çok çeşitli görevi var.

Bu görevlerden biri de kutsal bir görev olarak genel kadınlık yapmak. Bunların diğer rahibelerden ayrılması için başlarını örtmeleri

gerek. Böylece bu kadınlar da yasal seks yapan mabet fahişeleri gibi kabul edilmiş oluyor. Bu gelenek önce Yahudi kadınlarına geçmiş, daha sonra da İslam kadınlarına uygulanmış.

Muazzez İlmiye Çığ`nın yukarıda ifade ettiği iddialara göre Sümerler`de tapınak fahişeliği vardı,

tapınakta bulunan kadın görevliler tanrı adına ilişkiye girerek hem tapınağa katkı sağlıyor hem de kutsal bir nitelik kazanıyorlardı. Ayrıca Sümerler`de tapınak fahişeleri başını örtebilirdi ve bu durum sadece onlara özeldi.

Muazzez İlmiye Çığ`nın çalışmaları incelendiğinde bu

iddiaları ortaya atarken çalışmalarında herhangi bir kaynak göstermediği ve ifadeleri kendi özelinde kurduğu görülmektedir.

Tapınak fahişeliği konusunda ne bir tablet numarası nede başka bir çalışmaya atıf bulunmaktadır. Muazzez İlmiye Çığ`nın bu iddialarının doğruluğunu

kontrol etmek için görsel ve yazılı kanıtlar incelendiği zaman başka bir tablo ile karşılaşılmaktadır.

İlk olarak Sümer diyarındaki örtünmeyi ifade eden kelimelere bakalım (Kaynak için görselde yer alan sözlüğe ve makaleye bakılabilir). Sümer yazılı belgeleri içerisinde

örtünme nesnelerini ifade ettiği düşünülen beş kelime bulunmaktadır. Bu beş ifade sırasıyla túgsagšu (kubšu), (túg)bar-si(g) (paršīgu), (túg)šugura, balla, sukud kelimelerinden oluşmaktadır. Bu kelimelerin genel olarak araştırmacılar tarafından bir baş giysisi, türban, şal gibi

anlamlara geldiği ifade edilmektedir. Bu kelimelerin tabletlerde fahişelere özel bir durum olduğunu ifade eden bir norm ile karşılaşılmamakla birlikte kanun metinlerinde de yine örtünmenin fahişlere özel bir durum olduğunu gösteren örnek bulunmamaktadır.

Çığ her ne kadar kaynak göstererek bir iddia da bulunmasa da Sümer toplumunda fahişelik konusunun ihtimalini düşündürtebilecek iki örnek vardır (Bu konunun detayları için görselde yer alan makaleye bakabilirsiniz).

Bunlardan bir tanesi Gılgamış destanında ormana Enkidu`yu

eğitmek için giden rahibenin fahişe olarak isimlendirilmesi ve her yıl bahar bayramında bereketin ve bolluğun temsili olarak gerçekleştirilen Hieros Gamos yani kutsal evlilik ritüelidir.

Gılgamış destanının bazı versiyonlarında Enkidu`nun yanına giden rahibe Samhat`ın fahişe

olarak adlandırıldığı çeviriler bulunmaktadır. Fakat araştırmacılar tarafından bu kelime güzellik, boy pos, endam şeklinde de çevrilmiştir. Yani bu konu hakkında ortak bir karar bulunmamaktadır. Ayrıca bu örnekten başka da rahibeler ile ilişkili fahişe ibaresinin bulunmaması

fahişe iddiasını oldukça zayıf bir konumda bırakmaktadır. Eğer gerçekten yaygın bir durum olsaydı hem Gılgamış destanının diğer versiyonlarında hem de diğer yazılı vesikalarda karşımıza çıkmasını beklerdik fakat böyle bir durum ile karşılaşmamaktayız.

Bir diğer konu ise

kutsal evlilik ritüelidir. Her yıl nisan ayının başlangıcında yapılan ve on iki gün süren Akitu festivalinde bu ritüel yerine getirilmektedir. Bu ritüel esas itibariyle çoban tanrı Dumuzi ile aşk ve savaş tanrıçası İnanna`nın birleşmesini ifade etmektedir.

Bu kutsal evlilik

sahnesi ise festival zamanlarında kral ve başrahibe veya tapınaktan seçilen bir cariye gerçekleştirilmektedir. Fakat ritüelin simgesel bir şekilde mi ya da gerçekten cinsel bir birliktelik yaşanarak mı yapıldığı kesin değildir.

Bundan dolayı araştırmacılar kesin bir sonuca

varamamaktadırlar. Kutsal evlilik konusunda kralın eşi görevi gören rahibenin fahişe olabileceği herhangi bir yazılı ifade sunulmadan iddia edilmiştir. Fakat tabletlerde bunu kanıtlayacak bir bilgi geçmemektedir. Ayrıca böyle bir fahişelik olsa bile bu kurumsal bir şey değildir.

Sadece tek bir kişidir ve örtünme gibi ayrıcalığa sahip olduğu görülmemektedir. Fakat kanıtlar zaten fahişelik gibi bir durum olduğunu göstermemektedir.

Özetle söylenecek olursak fahişeliğin iddia edilebileceği bu iki örnekte tapınak fahişeliğinin varlığını iddia edecek

herhangi bir kanıt bulunmamaktadır. Ayrıca başörtüsü ve fahişelik arasında da bir ilişki olduğu görülmemektedir.

Tüm bu ifadelerin yanında

Mezopotamya coğrafyasında ele geçen tabletler rahibelik unvanına sahip tapınak görevlilerinden bahsetmektedir (Bu konunun detayları için görselde yer alan makaleye bakabilirsiniz).

Sümerce NİN.DİNGİR.RA, Akadca Entum olarak ifade edilen undan yüksek rahibe anlamına gelmektedir

ve erkek tanrılara hizmet etmektedirler. Ayrıca aralarında büyük entum ve küçük entum olarak ayrıldıkları görülmektedir. Hammurabi kanunlarında asil aile kızlarından seçildiği anlaşılan bu görevli grubunun evlenmelerine de müsaade edilmektedir.

Bir diğer tapınak görevlileri

Sümerce LUKUR, Akadca Naditum unvanına sahip olan kadın rahibelerdir. Güneş tanrısı Şamaş ve Fırtına tanrısı Marduk`un hizmetkârlığını yaptıkları kayıtlar bulunmaktadır. Manastırlarda kalan bu kadınlar soylu sınıfına mensup ailelerin içinden seçilmekteydiler.

Sippar ve Babil

şehirlerinde var oldukları tespit edilen bu rahibe grubunun mülkiyet sahibi olduğu ve ekonomik işlerde aktif olarak yer edindikleri yazılı vesikalardan anlaşılmaktadır.

Evlenme hakkına sahip olan rahibelerin çocuk yapmaları yasaktır. Muhtemelen evlendikten sonra manastırda

kalmayı bıraksalar da günlük bağlantıları ve görevleri devam etmekteydi.

Bir diğer rahibe sınıfı SAL.ZİKRUM`dur. Rahibe sınıfı içinde isimleri geçmese de tapınaklarda görevli oldukları görülmektedir. Bundan dolayı sarayda çalışan fakat tapınak işleriyle de ilgilenen bir sınıf

oldukları düşünülmektedir. Qadištum unvanına sahip rahibelerin ise statü ve konumlarının zaman ve mekâna göre değiştiği görülmektedir. Qadistumlar mal-mülk sahibi olabilir, evlenebilir, çocuk sahibi olabilir veya başkalarının çocuklarına dadılık yapabilirdi. Bu unvana sahip

kişilerin görevlerinin tam olarak ne olduğu anlaşılmasa da tapınaklarda su serpmek ile görevli olduklarına dair bir kayır bulunmaktadır. Ayrıca aralarında hiyerarşi bulunduğu da bilinmektedir. Bir diğer görevli Kulmašitum unvanlı rahiblerin tapınak ile ilişkileri bilinse de ne

görev yaptıkları açık değildir. Tabletlerde karşımıza çıkan son görevli gruba ise Šuge/itumlar`dır. Sivil bir yaşama sahip olup fakat tapınakta günlük çalışan bir işçi konumuna sahiplerdir. Görevleri tam olarak tespit edilememektedir.

Yazılı vesikalarda yer alan din kadınları

hakkındaki bilgiler fahişelik konusunda herhangi bir bilgi sunmadığı gibi buna özel bir çalışma alanı veya bu işle görevlendirilmiş bir rahibe grubunun bulunmadığını göstermektedir.

Belgelerden anlaşıldığı kadarıyla Muazzez İlmiye Çığ`ın iddialarını destekleyecek herhangi bir

bilgi kırıntısı dahi bulunmamaktadır. Ayrıca arkeolojik kazılarda ele geçen heykel ve kabartma buluntuları ise örtünmeyi fahişelik ile ilişkilendirecek bir örnekte sunmamaktadır.

Ek olarak Sümer dünyasında örtünme nesneleri üzerinde kadın, erkek, evli ve dul gibi ayrımlar yapılmamakta, herhangi bir cinsiyete veya sosyal statü durumuna indirgenmemektedir ( Kanun metinleri ve yasaklar için görseldeki esere bakılabilir).

Eldeki verilerden anlaşılacağı üzere

Sümerler`de bir tapınak fahişeliği bulunmamakta, başı örtmek ise fahişelik eylemin nesnesi olmaktan uzak durumdadır. Çığ`nın ifadeleri gerçeği yansıtmamakta ve kendi ideolojik yansımalarını kötü bir niyetle herhangi bir dayanak göstermeden bilimsel bir bilgi gibi sunmaktadır.

Kanıtlar üzerinden Sümer toplumunda örtünmenin bir süs olarak, bedeni muhafaza etme, koruma biçiminde tezahür ettiği ve örtünme koşullu bir durumunun olmadığı fakat toplum içinde böyle bir eylemin yeri bulunduğunu söylemek makul görünmektedir.

Bunun yanında tapınakta bulunan

kadın heykellerinin başlarının sürekli kapalı olduğu dikkat çekmektedir.

Buradan tanrı ve tanrıçaların karşısına çıplak çıkılmasının doğru olmadığının Sümer toplumunda yer edinmiş bir düşünce olduğunu iddia etmek mümkündür.

Yani başörtüsü yazılı ve görsel örneklerde

fahişelik veya çıplaklık ile bir ilişki değil daha çok edep üzerine bir izlenim sunmaktadır.

Tüm kanıtlar tapınak fahişeliği ve örtünme imtiyazına sahip fahişelik yapan rahibe grubunun olmadığını göstermektedir.

Örtünme Sümer diyarında bir gruba ait bir simge değildir.

++