In Nijmegen. Oratie van Ronald Kroeze over de waarde van parlementaire geschiedenis. Leek me interessant voor mijzelf en ook voor u! #draad #erbij #live 
Dit is een campus. Altijd even zoeken.
Gevonden. De aula van de RU. Kijken of er koffie is. Er lopen hier al mensen in rokkostuum.
Ik heb het idee dat Paul Rosenmöller er ook is maar dat kan ook voor iets anders zijn.
Volgens mij is Jozias van Aartsen hier ook, maar ik kan me wederom vergissen.
Zo ziet de nieuwe hoogleraar er trouwens uit. Ook een link naar de livestream. ru.nl/over-ons/agend…
De koffie is drie euro, hier in Nijmegen. Ik doe wel water.
We wachten want het begint om 15.45 uur.
Thom de Graaf en Ingrid van Engelshoven indahouse. Toch wel benieuwd nu of we meer bekende mensen gaan zien. Ah daar is Ruud Koole al!
Er komt nu iemand binnen uit de parlementaire geschiedenis maar ik weet niet hoe deze oude meneer heet. Thom de Graaf weet het wel.
Oh we mogen naar de zaal. Aan de wandel dan maar.
Kathalijne Buitenweg en Kees van der Staaij hier.
Titel oratie: de herontdekking van de enquête: meer dan een bron van verval. Of de waarde van parlementaire geschiedenis.
Zo ziet de zaal eruit.
Er zit hier nog iemand met een notitieblokje maar ik weet niet wie dit is.
Hoogleraren komen binnen. Kroeze wordt hoogleraar parlementaire geschiedenis aan de faculteit Letteren. Kroeze komt uit Oldebroek! Hij werkte aan meerdere universiteiten.
Titel: de waarde van parlementaire geschiedenis. Het gaat over parlementaire enquêtes. Ze gaan over schandalen, vroeger was dat wetgeving. De eerste moderne enquête ging over RSV, een concern dat failliet ging na heel veel staatssteun. 1983.
De schandaalenquete is vooral een verandering, denkt Kroeze. Schandalen zijn eigen aan de liberale democratie. Daar kunnen schandalen aan het licht komen.
Er is meer te zeggen over enquêtes over crisis en verval, denkt Kroeze. De vraag is wat de waarde van deze enquêtes is. We gaan kijken naar de herontdekking van de enquête. Dit recht is er sinds 1848. Er zijn er bijna 100 jaar geen geweest.
Een enquête vergaart informatie, controleert de regering, onderzoekt handelen van politici en roept hen ter verantwoording. De enquête werd in de jaren zeventig herontdekt. Dat gaat samen met de groei van de overheidsuitgaven.
De groei van taken en uitgaven leiden tot een nieuw idee over de controletaken van het parlement. Ook werd de Tweede Kamer zelfverzekerder. Lachje in de zaal. De Tweede Kamer is zichzelf belangrijker gaan vinden, de kern van de democratie.
Vermeende vormen van belangenverstrengeling speelden ook een rol. Bv het Lockheedschandaal. Dat was een schok, dat corruptie in Nederland kon voorkomen. Ook ontzuiling speelde een rol. Men werd onafhankelijker en kritischer, wilde schandalen onthullen.
De context veranderde en zo kwam er meer interesse in de parlementaire enquête. Deze zou meer greep opleveren op maatschappelijke processen.
In 1982 waren enorme economische problemen. Dat kwam door een te grote verzorgingsstaat, dat was het idee. De overheid was te groot. RSV had heel veel steun gegeven. Dat was een cyclus. Minister van Aerdenne stopte ermee en RSV ging failliet. Er was een schok.
Er was heel veel geld ingestoken. Er kwam een enquête. Deze zou zich richten op het beleid ten aanzien van RSV. Hoe was dat verlopen? Na vooronderzoek begonnen de verhoren in maart 1984. We zien foto’s met o.a. Marcel van Dam.
Het was de tijd van Watergate, wat ging over een schandaal en over corruptie. In Nederland werd dat nauwlettend gevolgd. De enquêtewet werd vernieuwd en verhoren werden openbaar, uitgezonden op tv.
Het was spannender dan Watergate, schreef de Telegraaf. Er was nog geen mediatraining en zo kwam er sensatie: onthullingen. Gouden handdrukken kwamen in het nieuws, ook decadent gedrag en oneigenlijke beïnvloeding.
De enquête had inzage in de boekhouding gekregen. Er bleek veel buiten de boeken om te gaan. De politici in de commissie werden bekende Nederlanders. Omkoping kreeg meer aandacht dan ooit.
Nu wat citaten uit de enquête die leiden tot gelach in de zaal, toen en nu. RSV was een slecht geleide onderneming, stond in de conclusie. Er waren drie debatten over. Er was discussie of de Kamer goed was geïnformeerd. RSV had een blanco cheque van Van Aerdenne gekregen.
Van Aardenne vertrok snel na de enquête uit de politiek. Hij trad niet af maar was beschadigd. RSV was een aanjager van een ander beleid. RSV bestond pas in 1971 na fusie. De markt voor olietankers stortte in, alternatieven mislukten.
RSV was het product van eigenwijze Nederlandse politici? Elders ging het ook zo. Men steunde ondernemingen die op sterven lagen. Staatssteun werd door Brussel steeds meer gezien als marktverstorend. Zo veranderde de ideologische context.
RSV is een voorbeeld van verplaatsing van de macht. De EU werd belangrijker en de nationale politiek verloor aan controle en macht. RSV werd een referentiepunt. Sinds RSV is er verschil van mening deze geschiedenis te interpreteren.
Soms kwam er toch steun, bij KLM tijdens Corona. Fokker liet men vallen. Vaak werd dan verwezen naar RSV, op hele verschillende manieren. Ondertussen werd de enquête versterkt. In 1986 naar bouwsubsidies.
De controle van het parlement werd versterkt. Er kwam een commissie voor de rijksuitgaven en de positie van de Algemene Rekenkamer werd versterkt. Dat creëerde weer meer schandalen. Dat leverde weer een negatief beeld op. Daar kwam dan weer kritiek op.
De herontdekking van de enquête moet je ook zien in het licht van verandering en de transformatie van de democratie. Er is een media-democratie of een toeschouwersdemocratie. Het is een verantwoordingsdemocratie.
Dit gaat over wantrouwen: je kunt politici niet zonder meer vertrouwen. Enquêtes zijn een reactie op het relatieve tegengaan van de positie van de Kamer. Ook is er een relatie met meer aandacht voor transparantie.
De enquête geeft een nieuwe richting aan de scheiding van publiek en privaat. Het gaat misbruik van publieke middelen voor privaat gewin tegen.
Deze controle leidt tot een roep om nog meer controle. Nu is er een NGO Transparency International. Transparantie is een middel voor beter bestuur en middel voor hervorming. Ze laten zien dat corruptie helemaal niet tegenvalt.
De eisen aan de politiek zijn hoger dan ooit. Transparant, integer etc. Je moet steeds hogere normen stellen, en als men daar niet aan voldoet, heb je er nog meer nodig.
Onderzoek naar wanbestuur blijft desondanks belangrijk. Kroeze wil met de herontdekking van de enquête laten zien wat de waarde van de geschiedenis is.
De vele enquêtes over schandalen brengen veranderingen in beeld, ze zijn meer dan een evaluatie van bestuur op zich. Ze tonen maatschappelijke en politieke verandering. Parlementaire geschiedenis is meer dan die van een departement.
Moderne politiek tolereert afwijkingen van normen steeds minder. Dat is een constatering op zich. We moeten niet nostalgisch doen alsof schandalen er vroeger nooit waren. Dat is niet zo. Dus cynisme is niet nodig, alsof we iets anders nodig hebben dan de parlementaire democratie.
Kroeze kijkt uit naar meer onderzoek naar recente parlementaire geschiedenis sinds 1945. Ook wil hij vergelijkende onderzoeken gaan doen. Hij noemt nu wat projecten.
Kroeze zegt dat de geschiedenis van de parlementaire geschiedenis meer is dan een bron van verval. Dat laatste levert alleen maar cynisme op.
Nu procedurele plichtplegingen. Interessant verhaal. Ik hoop dat u er wat aan heeft gehad. Ik wel.
U leest morgen meer op dit account want dan komt de ChristenUnie bijeen. Dat wordt ook heel interessant, zo niet interessanter.
De rector grapt dat mensen van 55 en ouder zich weer even in konden leven in vervlogen tijden. Ondertussen werkt uw verslaggever op donatiebasis. chrisaalberts.nl/twitter/
Mijn werk volgt u op de volgende socials. linktr.ee/chrisaalberts
Morgen dus meer. Nu: een fijne avond. #eind
@threadreaderapp unroll
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
