Bij boekpresentatie het Weimar-experiment. In de Duitse ambassade in Den Haag. #draad #erbij #live 
Dit is een boek van wijlen Frits Boterman, een hoogleraar die vorig jaar overleed. Het boek is postuum uitgegeven. Volle zaal en dat is niet zo gek, want de Weimar-republiek is actueler dan ooit.
We gaan luisteren naar Hanco Jurgens van het Duitsland Instituut van de UvA, die Jochen Hung interviewt. Hung werkt aan de Universiteit Utrecht. uu.nl/medewerkers/JB…
Het gaat om dit boek. Ik lees het zelf ook, ontzettend interessant. walburgpers.nl/nl/book/978946…
In onze podcast gaan @kemalrijken en ik komende week het over dit boek hebben (naast allerlei andere zaken rond de Duitse verkiezingen). chrisaalberts.nl/2025/01/08/pod…
Dit is georganiseerd door het Genootschap Nederland-Duitsland. Jurgens meldt dat het altijd een verrassing is hoeveel mensen er zijn. De zaal zit vandaag ontzettend vol.
Er worden nu herinneringen opgehaald aan de overleden auteur, aan wie velen mooie herinneringen hebben.
De vraag is hoe Duitsland zo kon veranderen ten tijde van de Weimarrepubliek. Hoe kon een land dat cultureel zo hoogstaand is, in barbarij ontaarden? Die vraag stond in het werk van Boterman centraal.
Het gaat in het werk van Boterman over de wisselwerking tussen cultuur en politiek. Het boek verscheen drie weken na zijn dood en is al eens bij een andere bijeenkomst besproken.
Hanco Jurgens vertelt over de inhoud van het Weimar-experiment. Boterman gaat ervan uit dat utopieën gevaarlijk kunnen zijn. In de Weimar-republiek waren er zeven en die staan in dit boek centraal.
Die utopieën botsten met elkaar. Een voorbeeld is de utopie van de conservatieve revolutie. Dit is de stroming van Oswald Sprengler, die tegenwoordig weer populair is geworden in bepaalde kringen.
Een ander voorbeeld is dat Amerika zowel een droombeeld als een schrikbeeld was. Aan de ene kant een land wat aantrekt, maar aan de andere kant een land wat afstoot.
Een belangrijke utopie was de racistische utopie van de NSDAP, een andere de eugenetica. De giftige menging is die van deze ideeën.
Hung bespreekt het boek nu. Hij heeft Boterman niet zelf gekend, maar had wel mailcontacten. Boterman was een ontzettend aardige man, in tegenstelling tot hoogleraren in Duitsland, die meer op afstand staan.
Hung vindt het interessant dat de interesse in de Duitse geschiedenis is toegenomen. Dat was tien jaar geleden niet zo. Hij denkt dat dat komt door de crisis in de democratie.
De laatste tien jaar is het idee ontstaan dat de democratie misschien niet voor eeuwig is, terwijl we dat lang hebben gedacht. Daar haakt de Weimar-republiek bij aan.
We zijn nu bij de vraag waarom het mis is gegaan. Dat is volgens Hung sowieso altijd de vraag bij de Weimar-republiek. De vraag is waarom mensen op een anti-democratische partij stemden. De Nazi's waren daar duidelijk over. Trump zegt toch ook wel iets in die richting.
Dus: waarom stemmen burgers in een democratisch systeem op een niet-democratische partij? Dat geldt ook voor een stem op de communisten. Het gaat om het gevoel dat je dingen kunt veranderen of realiseren. Je kunt dingen doen, dat is het achterliggende idee.
Hung denkt dat dat bij de nazi's het idee was, maar ook bij de communisten. Het idee was dat je geen compromis nodig had, dat je de wereld kunt vormen.
Een meneer uit de zaal gaat nu vertellen waarom hij denkt dat het mis is gegaan met de Weimar-republiek. Het was crisis. Zijn vraag is of er parallellen zijn tussen de crisis in Duitsland toen en die nu. Er is enorme recessie.
Jurgens denkt dat er twee jaar recessie is in Duitsland: twee jaar krimp van 0.2%. Er is zeker een probleem, er is geen snelle tech industrie, dat is niet Duitslands core business. Maar aantal werkuren neemt toe, dus dat beeld van werkloosheid is onvergelijkbaar met destijds.
De beurskoersen gaan nog steeds door het dak. De energieprijzen zijn te hoog, de Chinese markt doet het niet goed, export heeft daar last van, etc. De huidige situatie is onvergelijkbaar met toen.
De grote depressie was in de hele wereld, destijds, dus waarom waren er niet overal Hitlers als het alleen om de depressie ging? Het was niet alleen de economie.
De Duitse automobielindustrie gaat niet goed, maar is nog nooit zo winstgevend gehaald. Miljardenwinsten, volgens Jurgens. Ze zijn nog lang niet failliet.
Nu gaat het over propaganda. Trump en Brexit worden nu geweten aan sociale media, maar dat ligt complexer, denkt Hung. Nazi's waren wel goed in het gebruik van nieuwe technologie, maar onderzoek ziet geen directe invloed van de media.
Hung denkt dat Weimar nu een soort nostalgie oproept. Het was een aantrekkelijke cultuur, maar het was ook dansen op de vulkaan, het kon ook misgaan.
Boterman denkt dat het ook anders had kunnen gaan met de Weimar-republiek. Het had ook goed kunnen komen in plaats van dat het verwerd tot een dictatuur.
Vraag uit publiek: hoe belangrijk zijn nostalgie en verlies? Antwoord: er zijn te veel utopieën geweest, dan kun je ze sowieso niet allemaal realiseren. Dan heb je dit al snel.
Nu wil Soumaya Sahla - ook in de zaal - weten of we nog wel op tijd zijn. Is het al te laat? Jurgens ziet een crisis van gewone partijen, er zijn weinig ideeën.
We doen niet aan 'what if'-vragen, hoor ik nu. Een meneer in de zaal denkt dat nostalgie tot onzekerheid leidt. Het gaat nu over de AfD.
Vrouw ziet een parallel tussen de regering nu, waar men allemaal een eigen utopie heeft, maar geen gezamenlijke. Dat lijkt op Weimar. Jurgens denkt van niet: ze zijn het vaak oneens maar ze overleggen wel en de crisis nu is onvergelijkbaar met toen.
Dat is een mooi einde. Alles is goedgekomen, concludeer ik nu. Applaus.
Ik denk eigenlijk dat het niet heel informatief voor u was, maar als je er een paar berichten uithaalt, heb je de kern wel. Die ga ik voor u opschrijven maar wel morgen. Eerst naar de borrel.
Mijn werk volgt u via de volgende socials. linktr.ee/chrisaalberts
Fijne avond. #eind
@threadreaderapp unroll
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
