Hoe verlopen partijfusies? Hoe pak je dat aan? GroenLinks-PvdA doet vanavond inspiratie op bij fusiepartijen GroenLinks, CDA en ChristenUnie. #erbij #live #draad 
We zijn in de Stadsschouwburg in Utrecht waar het gesprek om half acht gaat beginnen. Programma hier: groenlinkspvda.nl/agenda/lessen-…
Vanavond drie gasten. Ten eerste Andree van Es, ooit Kamerlid van de PSP, later wethouder van GroenLinks in Amsterdam. nl.m.wikipedia.org/wiki/Andrée_va…
Ten tweede Roel Kuijper, ooit directeur van het wetenschappelijk bureau van de RPF, later meer dan tien jaar senator van de ChristenUnie. nl.m.wikipedia.org/wiki/Roel_Kuip…
Ten derde PG Kroeger, CDA-watcher en CDA-biograaf, u allen wel bekend van Twitters. Laatste boek: uitgeverijprometheus.nl/boeken/tand-de…
U begrijpt: het wordt een prachtige avond. Snel naar de koffie.
Ik heb een bon voor de borrel. Onbekend of de koffie een apart systeem is of dat ik daarmee mijn bon kwijt ben.
Ik ben een criticaster tegengekomen van de fusie. Iemand denkt dat GroenLinks hierdoor verdwijnt. Dat klopt. chrisaalberts.nl/2025/04/13/pvd…
PG Kroeger schudt mij de hand en ik zeg dat ik naar hem kom luisteren. Hij zegt dat het me geraden is.
Koffie 3,10 euro. Volgens de dames van de koffie komen er zeventig mensen.
Het wordt wel wat drukker maar nog geen zeventig mensen hier. Bloedgroepen? Geen idee al is Utrecht natuurlijk een GroenLinks-stad. GroenLinks-partijvoorzitter Eikelenboom en GroenLinks-Statenlid Matser van de partij.
Wat een kneuterige schouwburg is dit eigenlijk in de vierde stad van het land.
De meneer met de namenlijst rekent op zestig mensen. Oordeel zelf.
Ze hebben hier ook een opblaasbaarmoeder.
We gaan beginnen. Katinka Eikelenboom en Peter Kennis voeren het gesprek. Kennis is partijbestuurder van PvdA, Eikelenboom voorzitter van GroenLinks. We doen nu een rondje oude partijen-mensen in de zaal. Er zijn CPN'ers en PPR'ers hier.
Eikelenboom kondigt aan dat ik er ben. Heel leuk.
Alles aspecten van fusies gaan aan bod komen, horen we. Van proces, tot bloedgroepen als de totstandkoming. Er gaan ook adviezen gevraagd worden aan de experts. Eikelenboom hoopt op relativering en geruststelling deze avond.
Nu de gasten: Kroeger, Van Es en Kuiper. Applaus.
We gaan nu praten over de historische context van de fusies van deze partijen. In een keer: CHU, ARP en KVP > CDA; EVP, CPN, PPR en PSP > GroenLinks; RPF en GPV > ChristenUnie/CU.
Kroeger legt uit dat er een culturele ontwikkeling was die mensen bij elkaar bracht, de oecumene en ontwikkelingen in Europa. Er zit dus een historische trend onder het CDA, mensen gingen over nieuwe vormen van geloofsbeleving nadenken.
Van Es vertelt dat toen ze in de politiek begon CPN en PSP niet met elkaar spraken. Ze vonden elkaar maar moeizaam. Dat gold ook voor de PPR. Er was veel ideologische scherpslijperij: als je dingen anders zag, zag je het verkeerd.
Ze groeiden langzaam naar elkaar toe, ook omdat de partijen krompen. Ze stemden ook vaak hetzelfde in de Kamer, dat kwam uit onderzoekjes. Die had je toen al. Na 1977 ging de CPN met de anderen praten.
Van Es kon in de Kamer geen voorloper van fusie zijn toen ze de enige PSP'er was. Ze moest herkenbaar zijn. In 1989 verdween de CPN uit de Kamer. De angst was dat anderen elkaar ook zouden verdwijnen. Daarom kon de fusie GroenLinks ontstaan.
Van Es vertelt dat mensen die binnen de CPN kapot waren gemaakt naar de PSP gingen. Dat zorgde voor onderling wantrouwen en dat werkte de samenwerking natuurlijk tegen.
Kuiper legt uit dat de CU nu 25 jaar bestaat. Er is jarenlang dialoog tussen GPV en RPF geweest. De GPV wilde nooit samengaan, de RPF wel. Paars, kabinetten zonder confessionelen, speelde een rol. Er was ook ideologische herbezinning.
Kuiper denkt dat de CU-fusie een reactie was op grote ontwikkelingen. Dat is nu weer zo met GroenLinks-PvdA, denkt hij.
Een man uit de zaal herinnert zich dat in de jaren tachtig al door PPR, PSP en CPN samen werd gedemonstreerd tegen bv. de Junta in Griekenland. Een vrouw wijst op de rol van de vrouwenbeweging bij de totstandkoming van GroenLinks.
Eikelenboom wil het nu hebben over cultuurverschillen tussen de partijen die samenkomen. Dat speelt nu bij GroenLinks-PvdA erg. Hoe speelde dat bij eerdere fusies?
Van Es vertelt dat de PSP-geschiedenis ging over 'alleen tegen de rest', niet over de machtsvraag. De CPN had daarin een hele andere geschiedenis. De partij was heel erg bepaald door de Tweede Wereldoorlog. Die partij was veel geslotener.
De PPR is moeilijker te duiden, denkt Van Es. Ze waren niet opgewassen tegen het ideologische geweld van PSP en CPN. De identiteit van de PSP - onrecht aankaarten, al doe je het in je eentje - draagt Van Es nog steeds mee. Maar je moet ook meeveranderen.
Kroeger vertelt dat de partijen die het CDA gingen vormen vooral oud waren. Ze waren cultureel verschillend, soms ook intern. De grotere trends - Europa, oecomene - leidden ertoe dat ze elkaar wel moesten ontdekken.
Kuiper zegt dat de verschillen bij CU kleiner waren dan bij het CDA. Net als wat Van Es zei over de PSP: de kleine christelijke partijen vonden ook een zetel al heel mooi, dan konden ze zeggen wat ze vonden. Dat was lang het gevoel.
Kuiper zegt dat de partijen uit dezelfde traditie kwamen en ervoor moesten kiezen elkaar te vertrouwen. Dat was ook de sleutel tot de samenwerking. Tegelijk was er rouw in het proces. De rouw zat bij de GPV, die het geforceerd vond voelen.
Een krant schreef: 'de GPV is opgelost in de RPF'. Sommige mensen waren hun thuis kwijt, vooral aan GPV-zijde. Ze hielden zich een tijdlang stil. Rouw ebt ook weer weg, denkt Kuiper.
Man in de zaal denkt dat klimaatverandering nu de stip op de horizon is die de fusie nodig maakt van GroenLinks-PvdA. Er moeten wel meer partijen bij vanwege het klimaat.
Kroeger ziet een trend destijds naar grotere blokken: CDA en GroenLinks. Na Paars is er alleen maar versplintering gekomen, daarom is GroenLinks-PvdA heel goed. Iedereen maakt nu zijn eigen splinter 'Bruin Achteruit enzo'.
Van Es denkt dat de rouw om een partij verkort wordt als je elkaar vindt in het maken van iets nieuws. Door samenwerking zien anderen je niet meer als PSP'er. Er ontstaat gezamenlijkheid en nieuw perspectief. Je ontdekt dat je veel gelijkenissen hebt.
De fusie moet geen verhaal van het kader zijn waarbij de rest moet volgen, denkt Kuiper. Dat is niet gemakkelijk. Als je te veel een kaderpartij bent, krijg je mensen niet mee.
Nu gaat het over het proces. Kuiper vertelt dat je altijd terug moet naar de leden. Dat is echt een strijd. Er is bij RPF/GPV een visiedocument geschreven en daar hebben alle kiesverenigingen (die had je toen nog) over gepraat.
Het gaat om ziel en vuur, denkt Kuiper. Van Es denkt dat je met een fusie niet opeens een klapper bent, de new kid on the block. Zo gaat het niet. GroenLinks was de eerste verkiezing ook niet groter dan voorheen.
Kroeger denkt dat het heel goed was dat het CDA eerst een federatie was. Men kon daar lid van worden. Zo maakte je langzaam de partijen en hun bestuurders overbodig. De federatie was al snel groter dan de CHU. Dat zou een mooi model voor GroenLinks-PvdA zijn geweest.
Afdelingen begonnen te zeggen: wij zijn eigenlijk het CDA al. Zo ontstond een geleidelijk proces waarin alle bestuurders ook gevraagd werd enthousiast te worden, terwijl ze dat aanvankelijk niet altijd waren.
Het gaat er nu over dat niet alleen de leden aangesproken moeten worden, maar ook het volk. Kuiper denkt dat je drie problemen moet inventariseren waar je een concrete oplossing bij hebt.
Vrouw uit de zaal begint over de Europese families (GroenLinks en PvdA zitten in aparte families). Hoe ging dat in het verleden? Van Es zegt dat het niet speelde want er was ook in Europa een groene beweging in opkomst.
Kroeger vindt deze Europese families gezeur. GroenLinks-PvdA moet gewoon naar de sociaaldemocraten in Europa, want dan zit je in een grote familie met macht.
Kroeger meldt dat GroenLinks-PvdA niet ervoor kan zorgen dat twee fracties in het Europees Parlement gaan fuseren. Kroeger denkt dus dat je moet kiezen. Meteen discussie in de zaal.
Dan stelt nu Eikelenboom de kernvraag: is de fusie geslaagd? Waarop baseer je dat? Van Es denkt dat GroenLinks wel gelukt is, maar dat de fusie het nog een stap verder kan brengen. De nieuwe fusiebeweging is een teken van sterkte, niet van zwakte.
Kuiper wijst erop dat een fusie niet meteen een succes is, kiezers herkennen je niet meteen. De CU deed het in 2003 slecht bij de verkiezingen. De CU is wel gelukt: twee keer regeringsdeelname, er is invloed, er is echt een denkrichting neergezet.
In de marge signaleert Kroeger nu wat reactionairen bij NSC.
Man uit het publiek herinnert ons eraan dat ook de PvdA een fusie was van drie partijen. Niemand weet dat nog. Kroeger lijkt het wel te weten.
Man denkt dat GroenLinks-PvdA een proces van onderop is, fracties in het land gaan vaak samen, er is versnelling door leden. Is dat niet bijzonder? [je kunt dit ook anders zien maar goed]
Nu begint Erik Meijer een historische reflectie te geven. Hij was ooit Europarlementariër van de SP, werd daar weggestuurd (of liep zelf weg) en is nu geland bij GroenLinks-PvdA. De zaal luistert geboeid.
Kuiper sluit af. Je hebt ook mensen die blij zijn dat de nieuwe partij er is en direct daar lid van worden. Leden van CU dus die zeggen: ik ben nooit lid van GPV of RPF geweest, dat heb ik overgeslagen, het is goed zoals het nu is.
Dat was het dan. We gaan naar de borrel. We hebben allemaal een bon gekregen, dat is wel fijn. Even de kneuterige foyer van de Utrechtse Stadsschouwburg in.
Ik vond het heel interessant, vooral het idee van rouw. Daar zal men wel last van houden. Als u nou ook iets geleerd heeft, overweeg dan een donatie, dan blijft deze verslaggeving in de lucht. Mijn dank is groot. chrisaalberts.nl/twitter/
Mijn werk volg je via de volgende socials. Morgen meer verslaggeving, sterker nog: twee keer op een dag (toeval). linktr.ee/chrisaalberts
Tot morgen. #eind.
@threadreaderapp unroll
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
