In Amsterdam redt Europarlementariër Tineke Strik de rechtsstaat. #groenlinkspvda #erbij #draad #live 
Thema: de ondermijning van de rechtsstaat in de VS, Hongarije en hier. groenlinkspvda.nl/agenda/red-de-…
In de immer gezellige Tolhuistuin. Geen enkele partij organiseert hier iets behalve GroenLinks.
We krijgen twee gratis drankjes maar het moet wel op voor tienen opgedronken worden.
Het eten ruikt goed trouwens. Maar de rij voor het bier schiet niet erg op.
Hier gaat het gebeuren.
Alarm. Publieksparticipatie.
Voor we beginnen een commerciële mededeling. Deze verslaggeving is afhankelijk van donaties. Ook die van u. Mijn dank is groot. chrisaalberts.nl/twitter/
Daar is Tineke Strik. We gaan beginnen. Strik hoopt dat we het gevoel krijgen dat we dat gaan doen. Strik is rapporteur over de rechtsstaat in Hongarije in het Europees Parlement. De rechtsstaat holt wereldwijd achteruit.
Het aantal autoritaire staten neemt toe. Media, rechters e.d. zijn verzwakt. Zes miljard mensen wonen mensen in een land dat sinds 2016 qua rechtsstaat achteruit is gegaan. Nederland daalde van plek 2 naar 8.
Er is bij ons ook werk aan de winkel. In het laatste regeerprogramma zaten maatregelen die de rechtsstaat aantasten. We kijken vanavond naar andere landen en daarna naar Nederland.
We luisteren eerst naar Kirsten Verdel, die kijkt naar de ontwikkelingen in de VS. Daarna vertelt Strik over Hongarije. Daarna is er een panel over Nederland met drie experts.
Het publiek is het eens dat de VS een autoritaire staat is. Iets minder mensen vinden dat Hongarije zijn stemrecht in de EU kwijt moet raken, maar wel een meerderheid. Verdeeldheid of Nederland Hongarije en de VS achterna gaat.
Verdel vertelt nu over Trump. Het gaat op alle fronten in de VS mis met de rechtsstaat.
Trump ziet zijn verkiezing als een absoluut mandaat. De rechterlijke macht staat onder druk. Trump krijgt veel rechtszaken tegen zich. Op lagere niveau's verliest hij bijna altijd, maar bij het Hooggerechtshof is het eerder andersom. Trump wint.
Trump krijgt heel veel ruimte om te doen wat hij wil. Hij regeert per decreet. Daar staan vaak dingen in die volgens de wet niet mogen, terwijl de staat zich aan de wet zou moeten houden. Het schuift steeds verder op, nu wordt het leger ingezet zonder juridische basis.
Trump stelt zich steeds vaker op als aanklager en rechter. Er zijn ook steeds meer politieke benoemingen. Vrijheden van burgers, bedrijven, universiteiten e.d. worden ingeperkt. En dit allemaal in minder dan een jaar. De VS is inmiddels een autocratie.
Strik nu over Hongarije. De afbraak onder Orban heeft vijftien jaar geduurd. Trump doet het dus veel sneller. Orban regeert per decreet en dat kan omdat de noodtoestand is uitgeroepen in 2016.
Er zijn steeds andere redenen voor de noodtoestand. Strik legt nu allemaal gedetailleerde problemen in Hongarije uit. Orban is al vroeg begonnen met het laten opkopen van media. Er zijn ook haatcampagnes ter intimidatie van politieke tegenstanders.
Onafhankelijke media worden tegengewerkt.
Er is ook een LHBTI-wet aangenomen waardoor LHBTI'ers hun identiteit niet meer publiekelijk mogen laten zien. Bv. prides zijn verboden. Hongarije gebruikt asielzoekers tevens als zondebok.
Nu een soort gesprek tussen Verdel en Strik. Verdel is vooral erg verwonderd dat er apathie is. Universiteiten gaan meteen in op eisen, bedrijven ook.
Verdel zegt dat de peilingen van Trump heel slecht zijn. De economische cijfers vallen ook tegen. Dus de wal kan het schip keren. Strik zegt dat de VS altijd sterke instituties leek te hebben. Juist dat heeft tot problemen geleid, dat idee, aldus Verdel.
Verdel merkt dat mensen er wat aan willen doen, hier in Nederland. Hoe maak je de democratie sterk en weerbaar? Er is gepraat met verkiezingsprogrammacommissies. Soms zijn door partijen voorstelen overgenomen.
Voorbeeld: de begroting van de rechtspraak wordt door het ministerie van justitie bepaald. Dan ben je afhankelijk van wie minister is. Joop van den Ende pleit nu voor een onafhankelijke publieke omroep. Tjeenk Willink zegt op de radio dat je journalistiek moet steunen.
Je kunt doneren aan media, of organisaties steunen die voor minderheden opkomen, denkt Verdel.
Strik denkt dat het heel lang heeft geduurd voordat er vanuit de EU iets gebeurde tegen Hongarije. Het idee was toch dat dit binnen de EU niet mogelijk was. Er was geen wetgeving. Nu is die er wel maar mist de politieke wil om Orban aan te spreken.
Stellingen in de zaal. Men heeft vertrouwen in de rechtsstaat in deze zaal. Men denkt ook dat NGOs in Nederland onder druk staan. Nu een panel. Ybo Buruma, voormalige raadsheer bij de Hoge Raad, Lieneke Slingenberg en Kido Koenig.
Slingenberg is hoogleraar asiel en rechtsstaat en Koenig is van de Nederlandse Democratie Coalitie. Buruma vindt de rechtsspraak onafhankelijk maar het staat slecht op papier.
Buruma vindt dat dat beter moet. Begint nu een betoog over de relatie tussen politiek en rechtspraak. De politiek verkleint soms de ruimte van de rechtspraak. Daar brokkelt rechtsbescherming af.
Buruma denkt dat er beloften door de politiek niet worden nagekomen en dat dat mensen naar rechts trekt. Je moet wetten maken die ergens toe leiden, niet dat mensen gaan denken 'dat het niet uitmaakt'. Dat laatste mag niet zo zijn.
Slingenberg maakt zich geen zorgen over de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. We hebben geen regeren per decreet zoals bij Trump, maar wel veel wetgevende bevoegdheid aan de regering gegeven. Dat zie je veel bij asielzoekers.
De minister moet de regels bij de opvang maken, verder regelt de wet niks. Dan kunnen de regels snel veranderen. Dat zijn lege wetten. Dit is al sinds de jaren tachtig zo en het parlement stelt daar geen vragen over.
Bij de asielnoodmaatregelenwet was de reactietermijn heel kort bij de consultatie en de minister zei eigenlijk meteen: ik ga bijna niks aanpassen. Het parlement stelt hier te weinig vragen over.
Koenig vindt dat we in onze handen mogen knijpen met de rechterlijke macht in Nederland. Deze wordt vooral door de politiek aangevallen. Dat valt wel binnen het Orban-playbook. Je moet je afvragen welke waarden daarachter zitten. Waarom wil je de waarheid niet?
Koenig herinnert ons dat Rutte is veroordeeld voor discriminatie en vervolgens toch elf jaar premier werd. Geeft dat een gevoel van veiligheid? Je zou de mensen die de spelregels schenden buiten het spel moeten houden.
Slingenberg ziet voorstellen om andere bronnen van recht op te zeggen buiten de Nederlandse wet. Bv. het EVRM opzeggen. Die bronnen van recht heb je volgens Slingenberg echter echt nodig.
Asielzoekers zijn in bijzonder mate afhankelijk van de rechtsstaat en de overheid, meldt Slingenberg. Dat is het fundament van hun leven, bv. of ze hier mogen zijn. Daarom moet de overheidsmacht voldoende begrensd worden.
Juist in het migratierecht wordt gemorreld aan de rechtsstaat, bv. het idee van asielnoodrecht door Faber. Dan mocht de regering regels maken die volledig afwijken van de wetgeving.
Slingenberg zegt dat asielzoekers zes maanden langer moesten wachten op gezinshereniging. Iedereen zei: dat kan niet, dat is onrechtmatig. De regering voerde het toch in.
Slingenberg vindt dat de instroom fluctueert, er gaat overdrijving vanuit. Het woord 'instroom' schetst al iets wat je eigenlijk niet wilt. Dat helpt het debat hierover niet. Er is te veel nadruk op instroom.
Je moet investeren in robuuste wetgeving, denkt Slingenberg. De media hebben hier een verantwoordelijkheid in, in hoe ze hierover schrijven. Ze zouden moeten schrijven 'dit beleid is onrechtmatig' i.p.v. 'de rechter gaat ervoor liggen'.
Nu gaat het over de bezuiniging op Vluchtelingenwerk, door minister Faber. De rechter oordeelde dat het onbehoorlijk bestuur was, zegt Koenig. De rechter is dan de boeman, omdat de media niet zegt 'de rechter straft onbehoorlijk bestuur af'.
Koenig praat nu over SLAPP-rechtszaken, waarbij rijke mensen/bedrijven rechtszaken voeren om anderen te intimideren en zo publieke belangen te schaden. Daarom is er nu een Democratie Coalitie. Die wil de rechtsstaat verbeteren.
De Nederlandse Democratie Monitor laat zien dat allerlei indicatoren in het rood staan. Het maatschappelijk middenveld staat onder druk. Een belangrijk punt is het afknijpen van middelen, bv. op internationale organisaties of bv. Vluchtelingenwerk.
Koenig denkt dat de rechtsstaat verdedigd moet worden door het maatschappelijk middenveld. Koenig is ook wat cynisch - mijn verwoording - over de politiek. NSC wilde de rechtsstaat verdedigen maar dat gebeurde juist niet.
Koenig ziet een relatie met de PVV-deelname aan het kabinet. Dit soort partijen drijven op chaos. Nu vragen uit de zaal. Hoe zit het met ambtenaren. Is die positie niet ook heel erg wankel?
Buruma denkt dat rijksambtenaren steeds meer de rol hebben de minister uit de wind te houden. Hun rol staat wel onder druk. Ze worden volgens Strik afgeschrikt om te adviseren vanuit kennis.
Misschien nuttig: de Democratie Monitor Nederland staat hier. democratiemonitor.nl
De ambtenaren moeten meer ruimte krijgen om te adviseren, horen we nu ook van een oud-ambtenaar. Dit is een breder probleem dan alleen de ambtenaren van Faber.
Koenig zegt dat ambtenaren nog steeds wekelijks demonstreren en zich willen houden aan de Grondwet. Dat is een positief punt.
Daarmee sluit ik deze draad af. Dit was een discussie over heel veel aspecten, misschien wat chaotisch te lezen. Ik probeer er nog wat over te schrijven dit weekend. Doneren? Dat vind ik fijn, want dat is de enige financiering van deze verslaggeving. chrisaalberts.nl/twitter/
Volg mijn werk via de volgende socials. Meer verslaggeving: maandag in Rotjeknor. Tot dan. #eind linktr.ee/chrisaalberts
@threadreaderapp unroll
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
