این موجود میکروسکوپی کیسه‌مانند که فسیل ۵۴۰میلیون‌ساله‌ای ازش تو چین کشف شده معروفه به Saccorhytus coronarius.
حالا کار نداریم به اینکه اسمش «کرونا» داره. نکته‌ش اینه که طبق این مقاله‌ی نیچر، این موجود از قدیمی‌ترین اجداد شناخته‌شده‌ی انسان‌هاست:
nature.com/articles/natur…
۱ از n
یه نکته دیگه هم البته داره. گویا اجداد اولیه مهره‌داران امروزی، یه سوراخ داشتن که هم باهاش غذا می‌خوردن و هم می‌ریدن.
البته امروزه هم بعضی موجودات برای صرفه‌جویی در مصرف سوراخ همین کارو می‌کنن؛ مثل این خیار دریایی:
۲
یه نوع غاز هست که هرساله از جنوب آسیا به اروپا مهاجرت می‌کنه.
این غاز با نام علمی Anser indicus تو مسیرش از بالای هیمالیا رد میشه. حتی دیده شده که اینا روی قله اورست هم پرواز می‌کنن. یعنی جایی که یه آدم عادی نمی‌تونه درست نفس بکشه اینا راحت می‌چرخن واسه خودشون.
در آزمایشی که پارسال انجام شد این غازها رو بردن تونل باد
sciencemag.org/news/2019/09/b…
بعد غلظت اکسیژن داخل تونل رو تا ۷ درصد پایین آوردن (تقریبا به اندازه‌ی نوک اورست) و دیدن که بله، اینا به تخمشونم نیست. ضربان قلب و تعداد بال‌زدناشون ثابت موند. ولی متابولیسم خون اومد پایین و دمای بدنشون کاهش پیدا کرد.
به‌هرحال، دستگاه تنفسی پرندگان خیلی پیشرفته‌تر از پستاندارانه
این دستگاه تنفسی خفن ازکجا میاد؟
تکامل دستگاه گوارش مستلزم این بود که سوراخ جذب و دفع مجزا باشه، به این دلیل که جدا بودن مجرای جذب و دفع، کارآیی دستگاه رو افزایش می‌داد.
اما علی‌رغم پیشرفت دستگاه گوارش، هنوز دستگاه تنفسی ما تک‌سوراخه باقی مونده و دم و بازدم از یک مجرا انجام میشه
اینجاست که پرندگان به ریش ما می‌خندن. یکی از دلایل خفن بودن ریه‌هاشون اینه که مجرای دم و بازدم در اونها مجزاست. دلیل دیگه‌ش اینه که تو بدنشون کیسه‌های ذخیره هوا و حتی فضاهای خالی داخل استخوانی دارن که موقع دم، نیمی از هوای اکسیژن‌دار میره تو این فضاهای خالی و بقیه میره تو شش‌ها.
موقع بازدم، هوای خوب (اکسیژن‌دار) که تو این فضاها ذخیره شده بود برمی‌گرده داخل ریه و هوای بد (کربن‌دار) از مجرای پشتی ریه خارج میشه. به عبارتی، درحالت دم و بازدم همواره ریه‌های این موجودات درحال جذب اکسیژنه.
خب چی شد که پرندگان صاحب چنین دم‌ودستگاهی شدن؟
asknature.org/strategy/respi…
حتما اینو بارها شنیدیدن که پرندگان دایناسورهای زنده‌ی معاصرند. بله، این ویژگی ریه‌ها یادگاری‌ست از زمان دایناسورها.
در جانورشناسی پرندگان تو کلاسی به‌نام Aves طبقه‌بندی میشن که زیرگروهی‌ست از گونه‌ی Dinosauria.
دایناسورها با این سیستم تنفسی فوق‌العاده، از ۲۵۰ تا ۶۵میلیون سال پیش/
حاکمان بلامنازع زمین بودن. اما واقعا چه نیازی به این همه امکانات داشتن؟
دلیلش برمی‌گرده به تاریخچه اکسیژن در زمین (که باید تو یه فرصت دیگه در موردش بنویسم). خلاصه‌ش اینه که در اواخر دوران پرمین که میشه ۲۵۰میلیون سال پیش، غلظت اکسیژن در جو به‌شدت اومد پایین و به حدود ۱۲ درصد رسید.
این کاهش شدید منجر به انقراض ۹۵ درصد گونه‌های زنده‌ی اون زمان شد. اون تعدادی که باقی موندن باید هرجور شده خودشون رو با این کمبود اکسیژن تطبیق می‌دادن.
لذا حدود ۵ملیون سالی طول کشید تا کم‌کم این سیستم تنفسی تکامل پیدا کنه و دایناسورهای اولیه به‌وجود بیان؛ مثل این Eropator نیم متری
پس از چند ده میلیون سال، سطح اکسیژن جو کم‌کم برگشت به همون حدود ۲۰درصد. بعد دایناسورها با اون ریه‌هاشون مونده بودن که با این افزایش اکسیژن چیکار کنن.
مصرف اکسیژن نسبت مستقیمی با هیکل موجودات داره. لذا تصمیم گرفتن که هیکل گنده کنن و به‌مرور دایناسورهای عظیم‌الجثه به‌وجود اومدن
n/n
یه اصلاحیه باید اضافه کنم. اسم اون دایناسور کوچیکه Eoraptor هست که به اشتباه اونجوری نوشته شده 🤦♂️
خب هنوز جا واسه زر زدن هست. واسه اینکه حداکثر استفاده رو از یه توییت ضمیمه بکنم این توصیه رو هم اضافه کنم که کلیپ موجود در توییت دوم رو با صدا ببینید. توضیحاتش بد نیست ؛)
Share this Scrolly Tale with your friends.
A Scrolly Tale is a new way to read Twitter threads with a more visually immersive experience.
Discover more beautiful Scrolly Tales like this.