Thread by @mitolojikdunya

-TÜRK ALTAY MİTOLOJİSİNDE GEYİK-

(1)
Geyik Türkler için kutsal bir hayvandır. Bozkurt'un siyasi bir sembol olarak öne çıkması, geyiğin önemini bir nebze gölgelemiştir. Ama mitler, metinler dikkate alındığında geyiğin de kurt kadar önemli olduğu görülecektir.
#MitFlood

(2)

Köken mitlerinde de geçen bu kutsal hayvanlardan kurdun mavi (gök), geyiğin boz (ya da ala) olarak tanımlanması ile Türk yaratılış mitinde "Mavi gök (kök tengri), kara toprak (yağız yer)" tanımlamaları bağlantılıdır. Biri göğü, diğeri yeri temsil eder.

(3)

-Hun Miti-

Hun avcıları av peşindeydiler. İlk kez bir avları kendilerini bu denli yoruyordu. Hareketsiz bekliyor, avcıların oklarını fırlatacakları an hissediyor ve kaçmaya başlıyordu. Avcılar bu geyikte bir tuhaflık olduğunu anlamışlardı ama peşini de bırakmadılar.

(4)
Hun avcılar geyiği takip ederek dünyanın sonu olarak niteledikleri Maeotis bataklığına vardılar. Geyiğin burada bataklığa saplanacağını, bu sayede de kolaylıkla avlayacaklarını düşündüler. Ama geyik bataklıkta ilerledi, Hun avcılar da onun bastığı yerlere basarak ilerlediler

(5)
Bu sayede bataklığın ucunda yeni bir yurt olduğunu keşfettiler. Bu yurt İskitlerin yurduydu. Avcılar geri döndüler. Tüm Hun milletine haber verdiler. Hunlar geyiğin çizdiği rotayla bataklığı geçip İskit yurduna ulaştılar. İskitleri mağlup ederek o toprakları yurt edindiler.

(6)

-Göktürk Miti-

Göktürklerde, soylu bir prens uzun süren avlara çıkar, sonunda yüklü ganimetle geri dönerdi. Böyle bir av yolculuğunda bir Ak geyiğin peşinden bir mağaraya girdi. Geyik mağaranın derinliklerinde gözden kayboldu. Bu sırada mağaradaki göl dikkatini çekti.

(7)
Gölde bir su perisi vardı. Göz kamaştırıcı güzelliği, prensin aklını başından aldı. Birbirlerine âşık oldular, o mağarada birleştiler. Göktürk prensi sık sık mağaraya geliyor, âşık olduğu periyle buluşuyordu. Obasının yemeği azalınca bir sürek avına çıkılacağını duyurdu.

(8)

Tüm erkekler toplandılar, büyükçe bir sürüyü sıkıştırdılar. İçlerinde bir akgeyik vardı Prens "Onu öldürmeyin" demeye kalmadan avcılardan biri okunu akgeyiğin bağrına sapladı. Av bitti obaya dönüldü. Bir zaman sonra Prens mağaraya, perinin yanına gitti. Peri yerinde yoktu.

(9)
Her gün tekrar mağaraya baktı ama peri yoktu. O zaman anladı ki mağaraya kendisini sürükleyen, sürek avında da sabırsız avcı tarafından öldürülen ak geyik su perisiydi. Prens o avcıyı tanrıya kurban etti. Sonrasında da insan kurban edileceğinde hep onun soyundan seçildi...

(10)

Cengiz Han'ın kökenini anlatan "Moğolların Gizli Tarihi" kitabına göre: Cengiz Han'ın ataları Börte-Çino (Gök Yeleli Kurt) ve Koa Maral'dı (Boz geyik). Bu kutsal varlıklar denizleri aşarak gelmiş, Burkhan Haldun'da birleşmişlerdi.

(11) Kırgızlardaki Bugu mitinde geyik, Türeyiş ve Ergenekon mitlerindeki kurt rolünü almıştır. Bkz -->

(12)
-Nogay-

Nogaylarda geyik avlamak yasaktı. Bu yasağın dayandığı mit ise: Bir savaşta Nogaylar sayıca az düşman fazlaydı. Nogaylar yeniliyordu. Bunu gören geyik sürüsü toplu olarak tozu dumana katarak koşturmaya başladılar.

(13)
Ne olduğunu anlayamayan düşmanlar Nogaylara yardım geldiğini sanarak paniğe kapılıp dağıldılar. Bu fırsattan yararlanan Nogaylar savaşı kazandılar. Nogaylar bu olay sonrası geyikleri avlamayı bıraktılar. Geyikler çoğaldıkça çoğaldılar, savaşlarda yardıma devam ettiler.

(14)
Son olarak dipnot düşmek gerekirse; özellikle 20 yıl öncesine kadar hemen her evi süsleyen duvar halılarında geyik motifinin ön plana çıkması da tesadüf değildir. Eski inançlar, kutsallar bugünle bir şekilde bütünleşirler... (Duvar halısı, Geyikli Baba, Hacı Bektaşi Veli)

(16)
KAYNAKÇA:

J.P. ROUX: O. Asya'da K. Bitkiler ve Hayvanlar, Eski Türk Mit.

B.ÖGEL: Türk Mit. I-II.

E. ESİN: Türk Kozmonoljisine Giriş

İ. DOĞAN: Nogay Destanları

IRK BİTİG
MOĞOLLARIN GİZLİ TARİHİ

Ek okumalar:
Y. Kemal - Üç Anadolu Efsanesi
Aytmatov - Beyaz Gemi