حکایت وقایع سپتامبر سال ۱۹۷۰ در اردن هاشمی، یکی از داستانهای بحران در خاورمیانه پس از جنگ دوم جهانی ست.
اتفاقاتی که در سومین هفته آن ماه در اردن رخ دادند، نشانگر پتانسیل نابودی در کشورهای بی‌ثبات منطقه آن دوران بوده و نقش مخرب و تروریستی فلسطینیان را فاش می‌سازد.
#سپتامبر_سیاه
برای آوارگان فلسطینی قرار بود اردن موطن جدیدشان باشد. بیش از ۹۰۰۰۰۰ فلسطینی به اردن پناه آورده و نیمی از جمعیت کل کشور را تشکیل می‌دادند. خیلی زود تشکیلات "الفتح" به رهبری "یاسر عرفات" در اردوگاه‌های پناهندگان نفوذ کرده و به سربازگیری و آموزش چریکی آنان پرداخت.
تا سال ۱۹۷۰ الفتح، قریب به ۱۰۰۰۰۰ چریک تعلیم دیده و غالبا رادیکال در اردن در اختیار داشت. این در حالی بود که تعداد پرسنل ارتش تحت امر "ملک حسین"، پادشاه اردن، از ۵۵۰۰۰ نفر تجاوز نمی‌نمود.
به معنایی دیگر "دولتی در دولت میزبان ایجاد شده بود و مهار امنیتی میهمانان بسیار سخت بود".
در پی شکست خفت‌بار اعراب از اسرائیل در "جنگ شش روزه ۱۹۶۷"، میزان تنش‌های درونی اردن افزایش یافت.در یکسو دولت اردن بدنبال ثبات پس از شکست در جنگ برای کشور بود و از دیگرسوی الفتح بدنبال انتقام‌گیری از اسرائیل و استمرار درگیریها.
این وضعیت باید منجر به انفجار درونی در اردن می‌گردید.
عملا در امان پایتخت، ایربید دومین کلانشهر و شمال‌غربی کشور اردن،الفتح با چریکهای خود اختیاردار مطلق شده بودند. اردوگاه‌های آوارگان فلسطینی در این مناطق واقع بودند و نیروهای امنیتی اردن جرأت ورود به آنها را نداشتند.مضاف بر این الفتح مدام از خاک اردن به مواضع اسرائیل حمله‌ور می‌شد.
پاسخ اسرائیل قاطع و سریع بود و حملات به زیرساخت‌های کشور اردن را در بر داشت.
هربار که نیروهای ارتش اردن اقدام به جلوگیری از حملات چریکی فلسطینیان می‌نمودند، منجر به درگیری خونین با آنان می‌شد. در ژوئن سال ۱۹۷۰، فلسطینی ها اقدام به سوءقصد به ملک حسین نمودند، که نافرجام ماند.
الفتح در پی براندازی کامل نظام حاکم بر اردن برآمده و تاسیسات امنیتی آنرا به اشغال خود درآورد. در اوج استیصال پادشاه به تمامی خواسته‌های الفتح تن در داد و دولتی به میل آن و با نخست‌وزیری "الرفاعی" فلسطینی الاصل بر سر کار گمارد.
عرفات بر خلاف قول اولیه اش، مبنی بر /
کاهش تنش و قبول مفاد توافقات بعمل آمده با پادشاه، به درگیری‌های بیشتر با نیروهای امنیتی اردن دامن زد.
در روز ۱۶سپتامبر ۱۹۷۰ بار دیگر درگیری‌های گسترده‌تری شکل گرفته و در شهر ایربید گروههای رادیکال فلسطینی دست به اعلام تشکیل "دولت خلق" و انحلال دولت اردن زدند.
این آخرین گام الفتح/
در حقیقت پایان دادن دوران "دولت در دولت" بوده و اشغال کامل سرزمین اردن تلقی می‌گردید. ملک حسین درصدد پایان بخشیدن به این وضعیت خفت‌بار برآمده، دولت الرفاعی را معزول نموده و با نصب "ژنرال محمد داوود"، دولتی نظامی بر سرکار آورد و طی فرمانی دیگر به نیروهای ارتش آماده‌باش کامل داد.
ارتش اردن، گرچه از نظر کمی به مراتب نیروهای کمتری از الفتح در اختیار داشت، اما بعنوان قوایی کلاسیک دارای جنگنده بمب‌افکن، تانک، خودروهای زرهی و توپخانه بود.در صورتیکه چریکهای فلسطینی با نارنجک و کلاشینکف می‌جنگیدند و آموزشهای نظامی آنها مختص عملیات تروریستی بود و نه جنگ متقارن.
الفتح در این مخاصمه به ناچار به استراتژی همیشگی خود که مشتمل بر "پروپاگاندا و ترور" بود روی آورد. سازمان در روز نخست نبرد از رادیوی خود به "نابودی کامل امان، پایتخت، و نصب پرچم فلسطین بر ویرانه‌های کاخ پادشاه" داد و همزمان در پی گروگان‌گیری دیپلمات‌های غربی مقیم امان برآمد.
در روز ۱۸ سپتامبر و یک روز پس از جنگی سخت، رهبری الفتح وادار به عقب‌نشینی شد و از رادیوی خود از همه "آزادیخواهان عالم خواست تا به فریاد فلسطینیان رسیده و به کشتار آنان پایان دهند" !
سرانجام ارتش اردن توانست، علیرغم پاره‌ای مشکلات، بر دشمن خانگی خود، فائق آید.
در روز ۲۰ سپتامبر اما واحدهایی از ارتش سوریه به حمایت الفتح از مرزهای شمال غربی به اردن حمله‌ور شدند. این حمله می‌توانست منجر به تغییر سرنوشت جنگ گردد. ملک حسین فرمان حمله هوایی به یگانهای سوری را صادر کرد و در پی آن ارتش سوریه با از دست دادن بیش از ۱۵۰ تانک خود، عقب‌نشینی نمود.
از سویی دیگر بیطرف ماندن یگانهای ارتش عراق، که از سال ۱۹۶۷ در اردن مستقر بودند، منجر به پیروزی کامل نیروهای اردنی گشت.
روز ۲۷ سپتامبر پادشاه اردن با یاسر عرفات قرارداد صلح دیگری امضا نمود. اما اینبار هم عرفات به عهد خود وفادار نماند و درگیری های کوچکی شکل گرفتند.
در نهایت دولت اردن تمامی نیروهای فلسطینی و عرفات را از اردن اخراج نموده و روانه لبنان ساخت و بدینوسیله به سالیان حکومت ترور و وحشت فلسطینیان در کشور پایان داد.
حضور الفتح در لبنان اما منشأ دهه‌های خونین جنگ داخلی لبنان گردید و عواقب روشهای خشونت‌بار الفتح دامان منطقه را فراگرفت.
Share this Scrolly Tale with your friends.
A Scrolly Tale is a new way to read Twitter threads with a more visually immersive experience.
Discover more beautiful Scrolly Tales like this.