Thread by @kayamerthasan_

Karaköy'ün Rus çatı kiliseleri
Karaköy'de apartman çatılarında Rus kiliseleri olduğunu biliyor muydunuz? Ortodoks Rus hacıların Yunanistan’daki Aynaroz Dağı’na ya da Kudüs’e giderken mola verdikleri dinlenme evlerinin üstüne 19.yy'da yapılmış bu kiliseler.+

Sırlarla dolu bir semt Karaköy... Çatılardaki Rus kiliseleri de İstanbul'un saklı hazinelerinden. Yahudi, Arap, Keldani, Nasturi göçleri alan semt hep kozmopolit olmuş. Adını ise #ukrayna Kırım'dan göç eden Hazar-Karay Türk Yahudilerinden almış. Karaimköy zamanla Karaköy olmuş.

Şehri dönüştüren ve aydınlatan bir topluluk olan Beyaz Rus göçmenlerin İstanbul'da hayatta kalan son izlerinden olan Karaköy'ün çatı kiliseleri, 19.yy'da inşa edildi. Bolşevik Devrimi öncesi ve sonrasında İstanbul'a gelen Menşevik Rus göçmen yaşamının da kalbi olmuştu Karaköy.

Aya Panteleymon, Aya İlia ve Aya Andrea Rus Ortodoks Kiliseslerini gezebilmek için bulundukları apartmanların en üst katına çıkmanız gerekiyor. Asansör yok:) Dışardan zili çalıyorsunuz görevli açıyor, çatı katına çıktığınızda yine zil var, izin alınınca girebiliyorsunuz.

Kadınların içeride başörtüsü takması gerekiyor ve pantolon varsa uzun bir etek veriyorlar içeriye almadan. Fotoğraf çekimi noktasında hassaslar. İbadet amacıyla gelmediyseniz, kısa ve az fotoğraflı bir ziyaret hem onlar hem ziyaretçi için en iyisi.

Bolşeviklerle Menşevikler arasında yaşanan iç savaşla Rus İmparatorluğu'ndan sürülen yüz binlerce Beyaz Rus, bir asır önce İstanbul'a sığınmıştı. Göçmen Ruslar beraberlerinde bir kültür de getirdiler. Pastanelerinden mimarisine kadar dokundular şehre.

Bugün Karaköy'deki Rus çatı kiliselerinin cemaati 50 kişi civarında, belki daha da az. Geçmişlerinden miras kalan kültürlerini 20 milyonluk İstanbul'da korumaya çalışıyorlar.

Bolşeviklere karşı yenilgilerinden sonra, adını destekledikleri Çarlık Beyaz Ordusu'ndan alan, ancak Gürcüler, Azeriler ve Ukraynalıları da kapsayan Beyaz Ruslar, 1920'lerin başında Müttefik işgali altındaki İstanbul'a Karadeniz'den gemilerle geldiler.

Gelen mülteciler arasında ailesiyle birlikte kısa bir süre İstanbul'da kalan geleceğin romancısı Vladimir Nabokov ve yazar Leo Tolstoy'un yeğeni de vardı. İstanbul'un ilk karma plajlarını, ilk dedektif bürosunu ve fotoğraf ve resim stüdyoları açtı gelen Rus aristokratlar.

Bugün halen dünyanın en meşhur votka markalarından olan Smirnoff Vodka'nın sahibi olan Smirnov ailesi de kaçıp İstanbul'a gelen Rus ailelerdendi. Aile, Rusya'dan kaçtıktan sonra kısa bir süre votka damıtma fabrikasını İstanbul'da işletti.

İstanbul'un o dönem 1 milyon olan nüfusuna 200 bin göçmen Rus eklendi ve şehrin nüfusu yaklaşık 1/5 oranında genişledi. Gelenler çökmekte olan Osmanlı İmparatorluğu içindeki savaşlardan kaçan diğer binlerce Hristiyan ve Müslüman'a katılıp Anadolu'ya yayıldılar ama kalmadılar.

Hepsi Rusya'ya döneceklerine inanıyorlardı, ancak zamanla tamamına yakını Paris, Londra ve sonunda New York'a taşınıp yerleştiler.

Rus çatı kiliselerini gezmek için yarım gününümüz ayırmanızda fayda var.

İstanbul gerçekten içinde gezdikçe büyüyen, keşfedilecek değerleri bitmeyen bir şehir. Rus çatı kiliseleri, her gün önünden yüz binlerce insanın geçtiği, şehrin en hareketli noktalarından birinde küllenmeye yüz tutan farklı bir tarih ve kültür birikimi.

Yakın geçmişin, imparatorluk döneminin izlerini taşıyor çatı katlarının bu küçük, gizemli mekânları.

Konuyla ilgili Vercihan Ziflioğlu'nun ''Beni Unutma Rusyam'' adlı kitabı dönem olayları ve İstanbul'u hakkında müthiş bilgilerle dolu ve kent araştırmacılarının mutlaka okuması gereken bir kitap.

Çatı kiliselerden Aya İliya'da tanıştığım rahip Basleyef, "Burada vaftiz edilmişim. Hem tanıdık, hem yakın, hem uzak hem de tuhaf. Anısının yaşamasını istiyorum" demişti.

Karaköy'deki Rus çatı kiliselerini halen görmediyseniz İstanbul'un keşfedilecek bir hazinesi sizi bekliyor. Semtte başka Türk Ortodoks kilisesi gibi başka kiliseler de var. Sonrasında da baklava, kebap, köfte, balık Allah ne verdiyse artık Karaköy'ü gezin derim:)

V'esselam🙂🌿

📷 reuters / smartbeyoglu.com