رشتو
مروری گذرا از تاریخ نسل کشی کُردها در جغرافیای سیاسی ایران
سرکوب،کشتار و قتل و عام بعنوان ابزاری برای حذف و سانسور کُردها ازجانب حکومتهای مرکزی ایران بکار گرفتەشدە است.بدینگونە کەکشتار و نسل کشی بخشی از کردار وسیاست حکومتها علیەملت کُرد و دیگر ملل ایران تا کنون بودەاست تا
۱
از این طریق صدای هویت خواهی کُردها را در نطفە خفە نمایند و خواستەهایشان نادیدە گرفتە شود و در طول زمان بە فراموشی سپردە شوند و در آنسوی تاریخ نگە داشتە شوند.
اما خوشبختانە کُردها توانستەاند این مراحل از کشتار و حذف سیستمایک را با وجود هزینەهای گزاف انسانی با موفقیت سپری نمودە و
٢
از اضمحلال جان سالم بدر برند و از نابودی و منقرض شدن نجات یابند.
ضروری است کە مروری گذرا بە چند نمونە از کشتارهای جمعی و نسل کشی کُردها در جغرافیای سیاسی ایران در مقاطع مختلف تاریخی داشتە باشیم،تا از این طریق و در ادامەی مباحث ورودی داشتە باشیم نسبت بە کشتارهای کُردستان در عصر
٣
معاصر:
-جنگ چالدران(١٣ اوت ١٥١٤ میلادی)[٢٠]: این جنگ خونبار کە میان دو امپراطوری صفوی و عثمانی اتفاق افتاد و ٢٢٠ سال جنگ، کشتار ونسل کشی و عدم توجە بە خواستەهای هویت خواهانەی کُردها نتیجەی این جنگ خانمان سوز تا کنون است. در زمان
٤
اتفاق جنگ چالدران بیش از دو میلیون و سیصد هزار کُرد از سرزمین خود تبعید و با استفادە از نیروی قهریەی صفوی بە خراسان واقع در شمال شرقی ایران کوچاندە شدند و این کوچ بر مبنای سیاست امپراطوری صفوی نسبت بە پاکسازی نژادی کُردها بود.[٢١][٢٢]
٥
– شاە عباس صفوی در سال ١٦٠٩ میلادی با هجوم و لشکرکشی بە «قلعە دم دم» کشتار خونینی انجام میدهند. این فاجعە بە اندازەایی بزرگ و وسیع بود کە اسکندر بیگ ترکمان – تاریخ نویس کاخ شاە عباس صفوی- در کتاب «تاریخ عالم آرای عباسی» بە آن فاجعەی انسانی اشارە می نماید و
٦
شاە عباس را شخصی ظالم و جنایتکار و دشمن کُرد معرفی می نماید.[٢٣][٢٤]
– دولت مرکزی ایران در دوران سلطنت فتحعلی شاە قاجار با هجوم و لشکرکشی بە کُردستان و قتل و عام مردم عشایر «هرکی» و «بلباس» سیاست نسل کشی کُردها را مانند سلاطین پیش از خود ادامە می دهد.
انزجار و تنفر سلطنت قاجار
٧
نسبت بە کُردها بدین اندازە بود کە «عباس میرزا»[٢٥] پسر و جانشین فتحعلی شاە قاجار با نیت کشتار و قتل و عام مردم اقدام به تغییر دموگرافی اسکان کُردها می‌کند[٢٦]
– کشتار دە هزار نفر مردم مهاباد و حومە و غارت شهر توسط قشون روسیەی تزاری در سال ١٩١٦ میلادی
٨
آقای عزیز ولیانی سال ١٣٩٦ شمسی در کتابی بە زبان کُردی تحت عنوان «فاجعەی تاریخی ١٩١٦،کشتار کوردها توسط قشون روسیەی تزاری»[٢٧]با استفادە از اسناد تاریخی و مجموعەایی از تحقیقات و مقالات دیگر محققین، جزئیات تکاندهندەی این فاجعە را مورد مطالعە قرار دادە است.
دولت عثمانی با هدف گسترش
٩
مستعمرات و کشور گشایی، جنگهایی را بنام دین بر منطقە تحمیل نمودە بود، کە متاسفانە با توجە بە ساختار اجتماعی، دینی و سنتی کُردستان، آنان توانستە بودند جمع کثیری را بە حمایت از خود درآوردە و بە صفوف لشکریان خلیفە اسلام جذب نمایند. بطور کلی کُردها این جنگها را بسان فرصتی میدید کە
١٠
بتوانند از این طریق بە خواستەهای هویتی خود نائل آیند.[٢٨]
سرانجام این جنگهای خانمان سوز در جهت منافع خلافت عثمانی، کشتار بیشتر از هفتصد هزار کُرد را بە همراە داشت.[٢٩]
طبق اسناد تاریخی بدست آمدە قشون روسیەی تزاری در رقابت با لشکریان عثمانی و بە بهانەی کشتە
١١
شدن سر کنسولشان در مهاباد در تاریخ ١٤ ربیع الاول ١٣٣٤ قمری مصادف با ٢٠ ژانویەی ١٩١٦ مردم مهاباد را قتل و عام می کنند و اقدام بە غارت و ویرانی کامل شهر می نمایند.[٣٠]
در مورد آمار و ارقام قربانیان از منابع گوناگون اتفاق نظر وجود ندارد، اما فاسوم- یکی از میسیونرهای آمریکائیان-
١٢
تعداد کشتە شده‌گان را دە هزار نفر تخمین می زند. اما بە استناد گزارش آقای محمد اقبالی پسر حاجی رحیم اقبالی، از نگهبانان و مسئول کفن و دفن قربانیان آن فاجعە، ایشان بە تعداد ٨٩٨٠ نفر قربانی در داخل شهر مهاباد اشارە مینماید.[٣١]
پاکسازی نژادی کوردها با آغاز مدرنیزە کردن ایران
١٣
همانگونە کە اشارە نمودم،کُردها در دورانهای گوناگون مورد غضب حکومتها و دولتهای مرکزی واقع گشتەاند.این چرخە از نسل کشی و کشتار و پاکسازی نژادی کُردها مداوم در حال تکرار شدن است وحتی با ورود مدرنیتەبە ایران چرخهای آن لحظەایی از حرکت باز نایستاد.رضا خان میرپنج مشهور بە رضا شاە[٣٢]
١٤
[٣٣] بیش از ٤٠٠٠ کورد از عشیرەی «جلالی» را با نیت پاکسازی نژادی از ماکو بە شمال خراسان تبعید نمود.
با بدست گرفت سلطنت پهلوی توسط محمدرضا شاە -فرزند و جانشین #رضا_میرپنج- جمهوری خودمختار تازە تاسیس کُردستان بعداز٣٣٣ روز سقوط کرد و رئیس جمهور آن،قاضی محمد بهمراە یارانش
١٥
بە دار آویختە شدند. و در دوران زمامداری #محمدرضا_پهلوی تقریبا بیش از ٢٥٠٠٠ کورد کشتە و ناپدید شدند.[٣٤]
١٦
Share this Scrolly Tale with your friends.
A Scrolly Tale is a new way to read Twitter threads with a more visually immersive experience.
Discover more beautiful Scrolly Tales like this.