Thread by @karagullecioglu

Bu gece siyasete biraz ara vermeye… daha doğrusu siyaseti edebiyatın soylu, Saltıkov-Şçedrin’in de soylu olduğu kadar zehirli dilinden yapmaya karar verdim.
Başlığımız: Monröpo Sığınağı.
Sadece bazı bölümleri çeviriyorum; hepinize muhakkak okumanızı tavsiye ederim.
Başlıyorum.

[KİMLER TATİLE İHTİYAÇ DUYARLAR?] Bizim, evvela, sabahtan akşama kadar kalemlerini gıcırdatan, her türden münasebet ve malumat sahasında mütehassıs ve genelde de beli bir türlü doğrulmayan koca bir ordu dolusu memurumuz vardır — tabiatiyle bunların, …

… peşpeşe on ay boyunca yorulmak nedir bilmeden resmi raporlar ve pusulalar yazdıran “kerim devletlülerinden” kurtulup kendilerine gelmek için dahi olsa, dinlenmesi zaruridir. Sonra bir dolu uzman daha vardır: günde on altı saat fır fır dönen avukatlar, borsa simsarları, …

… arabulucular, ehl-i eminler, gazeteciler, vesaire. Tabiatiyle dinlenmek bunlar için de zaruridir. Nihayet sabahları ziyaretlerle meşgul olup akşamları da tiyatroları, sirkleri, baloları, dans salonlarını, kumarhaneleri, lokantaları ziyaret eden bir sürü insan daha vardır ki …

… bunların da dinlenmesi zaruridir, çünkü bütün kış sadece kültürlü sosyete sürtüklerinin peşinden koşturmak gibi zorlu bir iş, muhakkak ki şehirden çıkıp gitme arzusunu doğurur.

[CEHALETE ŞAN OLSUN.] Cehalete şan olsun. Derler ki: bilgi yaşlanır, oysa biz her saat gençleşiriz. “Azıcık aşım, kaygısız başım” — bu slogandan daha rahatlatıcı bir şey düşünülemezdi. … Mesela, benim arazinin solunda ve sağındaki iki meyhanenin sahibi [burjuva] şöyle der: …

… “Bu işler bizi ırgalamaz beyim.” Der, der ya, ağını da yayar bir taraftan… Bu hakikatli iş adamını kopye ederim ben de: konağıma kapanırım, burnumu ve kulaklarımı kaparım, gözlerimi kısarım ve derim ki: …

… “Bize ne bundan! Bize ne bundan! Bize ne bundan!” Son derece kudretli sözlerdir bunlar ve sadece kalpten gelen kederi değil, her tür fikriyatı da ezer geçer.

[JANDARMA ÇAVUŞUNDAN JANDARMALARA ÖĞÜT.] Evvela, mesuliyet sahalarımızda vuku bulan her şeyi bilmelisiniz, çünkü her şey hakkındaki raporlarınızı ancak her şeyi bilmek suretiyle benim bilgime sunabilirsiniz. …

… Ben de her şeyi bilmek zorundayım, zira aksi takdirde birçok şey bilgim dışında kalır ki buna müsaade edemem. Her şeyi bilmek için tabiatüstü veya büyülü bir kuvvetin mevcudiyeti hiç de zaruri değildir. Keskin görme yetisine yardımcı olacak keskin bir işitme yetisi kâfidir. …

… Bu paha biçilmez silah, batı Avrupa’da ve onun emsalini takip eden Amerika’da çoktandır başarıyla kullanılmaktadır. Son derece geniş mekânlara sahip olduğumuz bizim ülkemizde ise tabiatın bu hediyelerini görmezden gelmek affedilmezdir. …

… Ama keskin kulak ve gözün yetersiz olduğu yerde … mesela sokakta yürüyen bir hemşerinizle karşılaşırsanız, ilk ve en tabii soru şu olmalıdır: nereye gidiyorsun? Eğer sokakta hemşerinizle değil de nereli olduğunu bilmediğiniz bir şahısla karşılaşırsanız, …

… bu sorudan başka şunları da sormak icap eder: nerelisin? neden? dün neredeydin? ne götürüyorsun yanında, göster bakayım? senin köydeki korucu, muhtar, cavuş, sayın jandarma âmiri kimdir? Dikkat buyurun beyler: kimse sizin sorularınıza cevap vermemek hakkına sahip değildir, …

… zira cevap vermemek zaten kendi başına yetkililere itaatsizlik ihtiva eder. Ayrıca bundan başka, kaçınan kimsenin tamamen saf olmayan emellerine de dolaylı olarak işaret eder. Suçsuz bir kimse derhal, ensesine tokat inmesini beklemeden cevap verir; …

… çabucak, kesiksiz, net, kati, yüksek sesle cevap verir. Buna karşılık günahı bulunan bir kimse, ensesine tokat indiğinde bile şaşırır, kaçamak, isteksiz cevap verir, hatta bazen düpedüz küstahlıkla konuşur: sana ne! …

… Böylelerini hiç vakit kaybetmeksizin karakola çekip soruşturma için âmire takdim etmek icap eder.

[JANDARMA ÇAVUŞUNUN ÖĞÜTLERİNİN DEVAMI. BASKI AYGITININ PARÇASI OLARAK MEYHANECİ, HIRSIZ VE PEZEVENK BURJUVA.] Şu dünyada utanç verici hiçbir zanaat yoktur, zira bütün zanaatlar, onlara olan taleple ortaya çıkarlar. …

… Sayın meyhaneciler, şahsi ve daima şüphe götürmez güvenilirliklerinden bağımsız olarak, cemaatin bütün muhtelif katmanlarıyla doğrudan ve sıkı bir rabıta halinde bulunmaları itibariyle de paha biçilmezdirler. Meyhaneye herkes gider. …

… Hayırsever de gider, meşum da gider, sulhperver ziraatçi de gider, cesur asker de gider, toprak ağası da gider, kuyumcu da gider. Şöyle sağlamından bir kadeh votka içmiş kimse, malumatını paylaşmaya meyleder; iki kadeh içmiş olansa meyletmekle kalmayıp çenesini toplayamaz. …

… Bir bardak içti mi, önünde durulmaz. Sorarım size: bu metamorfoz esnasında şahit olanlardan hangisi emin diye anılmaya olabilir? Kesinlikle cevap veriyorum: meyhaneci, meyhaneci ve sadece meyhaneci! Herkesin sarhoş olduğu bir ortamda … daima ayık olan bir tek meyhanecidir. …

… Ayıktır, çünkü tüketicilerin muhtelif taleplerini tatmin etmekle mesuldür; ayıktır, çünkü onun işi budur. Uzun sözün kısası, ayıktır. Bir tek o, ayık kafayla, insan yüreğinin derinlerine nüfuz edebilir, bir tek o, ayık elleriyle, …

… uygulamaya geçirilmiş olanlar kadar yakın gelecekte uygulanması planlanan meşum fikirlerin de ucunu yakalayabilir. Meyhanelerde, hırsızlanmış malların depo edildiğini görmemizin sebebi de budur. Ama bu sebeple, bizatihi meyhaneciyi …

… affetmeye ve onda, … karşılaştığımız güçlükleri sadece haber sızdırmak suretiyle hafifletmekle kalmayan, ayrıca adamlarımızı katiyen öngörülmemiş bir gidişatı araştırıp açığa çıkarmak suretiyle bilgilendiren değerli bir silah görmeye mecburuzdur.

[VATAN SEVGİSİ.] Rusya’yı bütün yüreğimle seviyorum; Rusya’dan başka bir yerde de düşünemem kendimi. Hayatımda sadece bir defa yurtdışındaki müreffeh yerlerde yeterince uzun bir müddet yaşamam icap etti; o zaman dahi yüreğimin Rusya için atmadığı tek bir dakika hatırlamıyorum. …

… Oralar güzel, ama bizde… tamam, bizde o kadar güzel değil… ama, düşünsenize, gene de bizde daha iyi olduğu çıkıyor ortaya. Daha iyi, çünkü acı veriyor. Evet, kendine has bir mantık bu, ama gene de bir mantık, sevginin mantığı. …

… Temelinde yürek ağrısının yattığı bir kült … Yüreğin ağrıyor, ağrıyor, ama gene de bir an durup dinlenmeksizin o ağrının kaynağına yöneliyorsun…

[BURJUVA İLE KONUŞMALAR. HALK NEDİR?] “Bence, eğer millet fakirşeliyorsa, ve siz de hiçbir fırsatı kaçırmıyorsanız — o vakit daha çok fakirleşir. Ama bu halde nereden kâr edeceksiniz?” [diye sordum burjuvaya.]

“Ah, ekselansları! Ölseler yağı çıkar!” Öylesine vakur bir kendinden eminlikle söyledi ki bunu, elimde olmaksızın aklıma şu düşünce geldi: “Herhalde bu halk dediği, bize çocukken anlattıkları altın yumurtlayan tavuk olacak?” Malum, bu tavuğun sahibi …

… her gün bir yumurta almaktan bıkar, tek defada gelecekte yumurtlayacağı bütün yumurtalara konmak için tavuğu keser; tabii böylece eski mütevazı kazancını da tepmiş olur. Bu hikâye neticesi itibariyle her zaman inanmaya değer gelmiştir bana, bu yüzden de içtenlikle, …

… paha biçilmez tavuğu kesen adamın aptal biri olduğunu ve aptallığının bedelini tamamen adilane ödediğini düşünmüşümdür. Oysa [burjuva] şimdi bütün bunların saçmalıktan ibaret olduğunu gösteriyordu. Söylediklerine bakılırsa, tavuk yense bile yumurtlamaktan geri durmuyordu. …

… Ölümsüz, iki defa büyülü, hiçbir şeyin durduramadığı, hiçbir şeyin yok edemediği bir tavuktu bu. Efsanevi bir tavuk, gerçek olamayacak bir tavuk, ama aynı zamanda, gerçek varlığını ancak [burjuva] gibi bir tavuk işleri uzmanının teyit ve tespit edebileceği türden bir tavuk. …

… Bana kalırsa iktisatçılarımız ve maliyecilerimiz bu olguyu yeterince değerlendiremiyorlar, zira öyle olmasaydı ne toprağın derinliklerinde gizli hazineler, ne de devlet kâğıtlarının tedarik ve temini suretiyle ortaya çıkan hazinelerden konuşmazlar, …

… sadece şunu söylemekle yetinirlerdi: eğer elde avuçta bir şey kalmadıysa tavuğun karnını yar, bağırsaklarını temizle, çorbasını yapıp ye, sonra bırak eskisi gibi altın yumurtlamaya devam etsin. Yumurtlayacaktır; [burjuva] bunu garanti ediyor.

[MÜLKİYET KUTSALDIR, AİLE KUTSALDIR, DEVLET KUTSALDIR DİYENLER.] Yazıklar olsun, sokaklar ve meyhanelerin mülkiyet kutsaldır diye boş yere sızlandıkları şehre. … Herhalde o şehirde daha önce duyulmamış büyüklükte bir hırsızlık olmuştur! …

… Yazıklar olsun, yayıncıların boş yere ve ısrarla, aile kutsaldır diye uluduğu yurda! Herhalde o yurdun üzerinde pek yakında büyük bir ahlaksızlık baş gösterecektir! …

… Yazıklar olsun, bir avuç hayırsızın boyuna “devlet, mon cher, c’est sacrrre!” diye çığrıştığı ülkeye! Herhalde o ülkede devlet, çok geçmeden sırf devlet malı deniz türünden bir zenginlik aracına dönecektir!

[BURJUVAYA VATAN DERSİ.] Vatan nedir, bilir mi o? Hiç işitmiş midir bu kelimeyi? Ah, bu vatan! Dinmeyen, içten içe kemiren, ezen, nihayet insanı çileden çıkartan, dayanılmaz bir yürek sancısıdır vatan — işte böyle bir anlamı vardır o kelimenin! …

… [Burjuva] ise, bu kelimenin, o ve benzeri kan emme üstatları gevelesin diye atılmış sakatat olduğunu düşünür!

[“İNSANLAR TARİHİ, VERİLİ ŞARTLAR İÇİNDE, KENDİLERİ YAPARLAR.”] Tarih, değiştirmesi de, bertaraf edilmesi de imkânsız dönemeçlerden geçer. Elbet, önünde eğilmekten başka yol olmayan kör bir kadercilik ve insanların, arkasında karanlık güçlerden koca bir ordu var diye …

… itaat ettikleri bir zorbalık değildir bu; ama gene de bir kanundur ve, görüngülerin peşpeşe bir diğerine dönüşmesinin kanunudur. Görüngüler tarih arenasına adeta sinsice ve gizli hazırlıklarını neredeyse hiç göstermeden girerler — işte bu yüzden çoğu zaman …

… ani ve keyfi görünürler gözümüze. Ama bu hazırlık hiç şüphesiz gerçekleşmiştir, ne var ki, geçmiş görüngülerin de meydana gelirken faydalandığı, şeylerin asla değişmeyeceği yanılgısıyla afallamış olan bizlerin gözünden kaçmıştır bunlar.

[BURJUVAYA VATAN DERSİNE DEVAM.] Vatan, ana çizgilerini kesin olarak tespit edemediğin, ama her zaman yanında hissettiğin (zira bu organizmaya kopmaz bir göbek bağıyla bağlısın sen) esrarengiz, ama canlı bir organizmadır. Bu esrarengiz organizma senin varoluşuna dair …

… ilk izlenimlerinin şahidi ve kaynağıydı, tefekkür etme ve hissetme kabiliyetini o sana bahşetti, o yarattı senin alışkanlıklarını, o sana dil, inanç, edebiyat verdi, o ısıttı ve korudu seni, yani o yarattı senden, yaşamaya muktedir bir varlığı. Ve bütün bunlara …

… en ufak çaba harcamadan erişti o, sadece sıcak ve sonsuzcasına sevgi dolu dokunuşuyla sana. Daha da fazlasını yaptı: yorulmak bilmeden sararak seni sevgisiyle, senin içinde de kutsal bir sevgi kıvılcımı yaktı ve bu yüzden hiçbir yerde böyle tam, alev alev bir hayat yok sana,…

… vatanının gölgesi altında yaşadığından başka. … En kötü insan dahi bulur vatanında onunla boş gevezelik edecek, matbaadan çıkmış ballı çörekleri onunla birlikte yiyecek, birlikte üzülecek ve birlikte mutlu olacak aynı türden en kötü insanları. …

… Hatta bir alçak bile akın akın alçakla karşılaşır da gönülden sohbete tutuşabilir onlarla. Yaban ellerde ise böyle bir şey bulamazsın: ne bir şefkat, ne müsamaha, hatta ne de kınama. Vatanından başka her yerde yabancısındır … Sadece vatanında olur bunlar, …

… hatta her adımında sana: “Kurcalama! İleri gitme! Sana ne! Bırak konuşsunlar!” dedikleri bir vatanda bile, bunlar olur. Bütün varlığınla ayırdındasındır, gırtlağına kadar işe güce battığının, ve burnunu sokmamalarını tavsiye ettiklerinde laf dinlemeyi arzu etsen bile …

… elinden gelmez, çünkü sen burnunu sokmuyorsundur da, iş burnuna kadar gelmiştir. Uzun sözün kısası, … sadece yurt havasının esintileriyle kucaklaştığında kendini yaşamaya muktedir bir varlık, kendinin efendisi, anlaşılan ve aynı zamanda anlayan bir insan olarak hissedersin.