Thread by @VanerAlper

Japonca öğrenmek kolay değil ama çok eğlenceli. Çinden gelme ve çok çizgili kanji harfleri uğraştırıyor tabii. Ancak bu harfler yüzyıllar önce bir nesnenin resmiymiş , sonra kolay yazım için yalınlaştırılmış. Bazıları hâlâ ilk nesneyi andıyor. Birkaç örnek vereyim eğlencelik.

Çok bilinen bir örnekle başlayayım. Bu çam ağacı ve sağdaki harf de ağaç demek.

Bu ağacı dibine yakın yerinden kesince görünen harf ile resmediliyor ki bu da kitap demek.
Ağaçları kesince duble yol olmuyor, kitap oluyor.
Böyle kültürel öğeleri öğrenmeden de yalnızca Japoncayı öğrenebilirim sanmak olanaksız gördüğünüz gibi.

Aynı türden birkaç ağaç yan yana gelmişse ağaçlık koruluk bir yer oluyor. Koru anlamı için ağaç harfini iki tane yan yana yazıyoruz. Eski zamanda her bir harfi mühür gibi tahta kare kalıplara işledikleri için şekil çoğalınca her birini küçültmek gerekiyor.

Ağaçlarla kaplı ormanı ifāde etmek için üç tāne ağaç harfini, biri üstte ikisi alt sırada yan yana olmak üzere diziyoruz. Yine bir harfin kare alanına sığsın diye her bir ağacı biraz daha küçültüyoruz.

Yelelerini savurarak dört nala giden at da önce buna yakın resmedilmiş. Zamanla yalnızca balı, yeleleri, dört bacağı ve kuyruğu kalmış harflerde.

Terziler mezurayla ölçü alırken boyundan parmak ucuna kadar kol uzunluğunu ölçerler. Yukarıda bir baş, uzanmış bir kol ve salınan ipin resmedildiği bu harf mezura, ölçü, ölçme anlamlarına geliyor. Japon arşını shaku da bu harfle yazılıyor.

Cengiz Han ordusu atları yorulunca değiştirsin diye 40 km arayla at durakları yaptırmış. Atlar 馬 için mesafeyi ölçerek 尺 yapılan bu duraklar 駅 diye yazılıyor. Bugün istasyon anlamında. Dünyanın en hızlı trenlerinin durduğu Tokyo istasyonu da at durağı tabii.(Tabelada 3. harf)

Oltayla tek tek avlanınca balık başı yukarıda kuyruğu aşağıda çıkıyor. Balık harfi de böyle resmedilmiş. Yukarıda baş, ortada gövde, altta kuyruk kısmı var.

Pirinç tarlası da yukarıdan bakar gibi düşünülmüş. Uçağa binmiş olanlar benzer manzaraları birçok ülkede görmüştür.

Tarlanın yanından yol gidiyorsa (duble olmasa da) bu medeniyet var demek; yakınlarda yaşayanlar, gelen giden var. Kısacası bu şehir demek.

Bu da kolay bir harf. Depodaki mal, satılacak ürün anlamında. Eskiden malları saklamak için toprak küp falan kullanılmış olsa gerek. Bugün kullanılan koli kutuları harfin imajına daha yakın. Üst üste konmuş koliler bunlar.

Burada Tokyo’da bir semt adını vereyim:

Mal + Irmak = Mal taşınan ırmak
Shina + Kawa = Shinagawa

Denizden ırmak içine kadar girip mal boşaltıyorlarmış; burada liman varmış.
Haritada ırmak solunda tren işaretinin de solunda 品川 harflerini görebiliyor musunuz?

Burada küçük sınav yapalım!

Bu nedir?
品川駅

Bilenler bilmeyenlere söylesin:)

Sırada ateş kelimesi var. Doğal gaz kullanılmadığı için odun ateşi resmedilmiş.

Altta çatılmış odunlar üstte alevler var.

Su harfi canlı bir şekilde dökülen suyun sıçrama ānını resmetmiş.

Dağ harfi yan yana dizili sıradağların görüntüsünden esinlenmiş.

Güneş resmi de böyle yalınlaştırılmış. Eskiden kalem yerine fırça kullanıldığı için yukarıdan aşağıya ya da soldan sağa çizgilerle yazılıyor bu harfler. Kavisli yuvarlak harfler çizmek çok zor. Hāliyle yuvarlak güneş, ay, göz falan dörtgenleşmiş.

Daha önce kitap anlamındaki 本 harfini göstermiştim.
Ağacı kesince kitap oluyor.
Bu aynı harfin ikinci bir ankamı da kök. Tabii ağacı kesince kökü kalıyor. Kök, bitkinin çıkış yeri, yerden çıkma anlamları da bu harfin ikinci anlamı.

Şimdi iki harfli çok önemli bir kelime geliyor.

Güneş 日 + Kök, yerden çıkış 本 =
日本
Güneşin çıktığı yer = Japonya

Çinden bakınca Japonya doğuda tabii.
Çinlilerin cippong dediği bu ülkeye İtalyan seyyahlar nedense cappon demiş. Japonya lâfı buradan.

Japonlar nihon diyor.

Araba harfi kağnıdan (öküz arabası) esinlenmiş. 車
Üstte ineklerin boynuna geçen boyunduruk, ortada gövde, altta teker dingili var. Yukarıdan aşağıya tek çizgi de boyunduruğu gövdeye bağlayan şaft.
Toyota’nın resmî adında da kağnı var hâlâ

Bugün kağnı için öküz + araba, fayton için at+ araba yazılıyor. Eskiden bu harf tek başına kullanılmış olsa gerek. Otomobil çıkınca önce özdevingenli araba denmiş. Şimdi tek başına olsa da otomobil olarak anlaşılıyor ama resmî adı hâlâ böyle uzun.

Bu çin harfleri beşbin yıldır aynı demek yanlış. Zamanla harfler değişegelmiş, hâlâ değişiyor. Ağaç dağ vs gibi çok basit nesneler hariç harfin anlattığı kavramlar da değişti. Araba bile yüz yıl içinde anlam değiştirdi. O zamanın kültürünü bilmeden okumak mümkün değil.

1908 yılı tarihli gazete makālesini okumaya çalışan bir Japon okur Asahi gazetesine bu resmi göndermiş. Onbeş satırlık yazıyı bile tam anlayamamış, soru işaretleriyle dolu.

Okuduğunuz için teşekkür ediyorum.
İlgilenenler āilece hazırladığımız Japonca Türkçe sözlüğe de baksınlar. Uzman işi değil ama ailece poliglotuz; bu nādir durumu kullanıp öğrencilere ve ileride araştırma yapacak akademisyenlere malzeme bırakıyoruz.

loveturkey.jp/thesaurus/

Zor kavramların resimleri de zor olduğu için harfleri de zor. Transandantal meditasyon sizde ne gibi bir şekil tahayyül ettiriyor mesela? Bana resmini çizin ben size harflerini yazayım:)
Çok harf var ama uzmanlık terimlerini yalnız ilgililer biliyor. Ortak 1200 kadar var.