Thread by @tevfik_uyar

Küçük hesapların insanlarıyla yaşadığımız için her daim kazıklanma kaygısıyla yaşadığımızı daha önce de dile getirmiştim. Kazıklama, "ne koparırsan ondan kâr etme" resmen bir başarı kültü olmuş. Piyasa böyle dönüyor. Sadece bir haftada karşılaştığım bir kaç hadiseden bahsedeyim:

Ofis çatı katında. Çatıda güvercinciler var. Kullandıkları giderin üzerine bir mazgal koymayı çok gördükleri için, gidere kaçan (ya da attıkları) poşetler boruyu tıkamış. Mutfağı açınca su içeri doluyor. Bir tesisatçının numarası vardı. Onu aradık. Ertesi gün geleceğini söyledi.

Tesisatçı geldiğinde ben yoktum. Telefon açtı ve "150 TL" dedi. Ödemesi yapıldı. Ofise döndüm, anlatılana göre "Şimdilik işinizi görür ama yine tıkanır" demiş. Stajyer arkadaşlar "Niye poşetleri almadın?" deyince, "Bi daha tıkanmazsa biz nerden ekmek yiyeceğiz?" demiş! Lafa bak.

Şimdi bu arkadaş evden çıkınca "ohh, bugün de kazığımı attım" diye mutlu oluyor, kendini ticari anlamda çok başarılı buluyor, "ben işimi bilirim" filan diye övünüyor olmalı... Hayat felsefesi bu herhalde adamın. Neyse... Aklıma gelmişken araya bir olay daha sokayım:

Ofise taşınırken nakliyeciyle X TL'ye anlaşmıştım. Aslında eşya sayısı azdı ama "az ama günümüz ölecek abi" dediği için "haklısın" deyip indirim istemedim. Taşınacağımız yerde bırakılan bir iki eşyayı eve getirmek istediğimden daha sonra fiyatı X + Y TL olarak revize ettik.

Taşınma günü, "günümüz ölecek abi" deyip X TL istememiş gibi, defalarca ama defalarca "saat da kaç oldu, diğer iş kaçacak" diye bi sövmediği kaldı. Sürekli bir söylenme, sürekli bir söylenme... Sabır taşına döndüm. Bir an önce kurtulmak için iki eşyayı eve getirtmekten vazgeçtim.

Hatırlarsanız taşınma sonrasında oradaki iki eşyayı eve getirmek için anlaştığımız fiyata Y ilave etmiştik. "Neyse, gerek yok" dedim dişlerimi sıkarak... X TL'yi eline saydım.
- Bu ne?
- X TL
- Ama biz bu kadar anlaşmadık?
- Y TL ilave sefer içindi. Ondan vazgeçtik ya.
- #!?#!!

- Ama sen bizim paramızı niye kesiyorsun?
- Kardeşim, paranızı kesmiyorum. Biz X TL'ye anlaştık. Y TL iki eşyayı eve götürmek içindi.
- Hiç verme o zaman tamam ya (TRİP)

"Tamam" dedim elinden parayı aldım. "Peki hiç vermiyorum. Haydi eyvallah" dedim arkamı döndüm. Panik yaptı.

Ağız dalaşı ardından eline X TL + 50 TL saydım.
"Konuşma! Şu 50 TL'yi susman için veriyorum. Asabımı bozma buradan git" dedim. Söylenerek döndü arkasını. X TL içindeki 200 TL beraberinde getirdiği taşımacı arkadaş içindi. Özbek çocuğun eline "al paranı" deyip 50 TL verdi!

Neyse... Bu haftaya geri dönelim... Mesela bugün Çatalca tarafında bir piknik alanı gördük. Hani mangalını, kömürünü veriyorlar. Yemeğini yiyorsun... Onlardan. Sonbaharın tüm renkleri alana hakim olmuştu. İn cin top atıyor. 10 dakikalığına şöyle bir bakalım dedik.

Bunu bir "kazıklama" öyküsü olarak anlatmıyorum bu arada. Bu bir "küçük hesap adamı olma" öyküsü... Neyse. Durduk alana. İçeriden biri çıktı. Selam verdik. "Çok güzel görünüyor, 10 dakika gezeceğiz" dedim. "Ücretli" dedi. "Abi piknik yapmayacağız, şöyle bir bakacağız" dedim.

"Özel alan burası, ücretli, işine gelirse" dedi ve içeri girdi... Peki... Adamın hakkıdır. İsterse dakika başına para alır. Mühim değil; ama bu küçük hesaptır. Niye? Çünkü elbet mevsim yaz olacak ve bu tavır üstüne oraya artık HAYATTA gitmem. Her yere giderim, oraya gitmem!

Bugünün 10 TL'si için geleceğin potansiyel 100 TL'sinden vazgeçmek çünkü bu. Bir de sen ücreti akşama kadar temin ettiğin yer, mangal, kömür, su, tuvalet, güvenlik için alıyorsun. Kış günü, in cin top oynayan alana 10 dakika giren kişiye nasıl bir tarife uygulayacaksın ki?

Bu öykülerin ortak noktası "bir kere kerteyim, ne koparsam kâr" zihniyeti. Uzun vadeli ilişki kurmak gibi bir niyet yok. "Ben bu kişiyle bir daha yüzyüze nasıl bakarım" kaygısı yok. "Nasılsa bir daha görmem" düşüncesi var.

Çetin Altan'ın "mesleksizlik" argümanını çok severim. Bunları da açıklar. Adam "ben iyi bir nakliyeciyim / tesisatçıyım" diye düşünüp, mesleğine saygı duyup, "meslek onurunu" inşa edecek normlar geliştirmiyor. Başarı ölçütü mesleğini ne kadar iyi icra ettiği değil: Azami ciro.

Bu kültürü yaratan muhtemelen aynı zihniyete sahip alıcılar. En başta X TL'ye anlaşıp, iş bitince "aa cebimden o kadar çıkmadı, hadi bu kez (X-Y) TL'ye yap" diyenler de olmalı. Nihayetinde "güvensizlik" ile beslenen bu sistem ortaya çıkıyor.

Türkiye'nin en büyük özel otoyol işleticisi bile "fazladan çektiğini bildiği" parayı iade etmemek için kırk takla atıyor. Fazladan çekim gerçekleşmemesi için basit önlemleri dahi almıyor. Bir de her ay OGS listesi kovalamaya başladık.

https://twitter.com/tevfik_uyar/status/1088519175931342849

Bu ortamda stoacılık tercih değil, zorunluluk. Bu durumlarla karşılaşınca "O doğasına uygun olanı yapıyor. Sinirlenme. Fazladan verdiğin para, onu önemsemeyerek elde edeceğin huzurun bedeli olsun" diyerek sabrediyorum. (OGS hariç. Onu mutlaka alacağım.)

Günler sonra ekleme: Bu kültür Türkiye'den genelde niçin uluslararası nitelikte büyük şirketler çıkmadığını da bir dereceye kadar açıklar.

Aklıma bir şey daha geldi, anlatmadan edemem: Bu gözler içinden kocaman İlhan Mansız kılıklı ustanın jöleli saçı çıkan kokoreç için "yarısını yemişsin" diyip yarısını tahsil eden restoran gördü. Parayı kahkaha atarak "Sen 3/5 al, yarısından fazlasını yemişim" diye ödedim.

Bir defasında da küçük bir balıkçıda getirdiği rokada bildiğin toprak vardı. Adamı çağırıp gösterince "Abi ben öyle yiyorum, öyle daha faydalıymış" demişti. Eşşoğlueşşek.