Rahmetli Mehmet Şevket Eygi’nin her gördüğü mimarlık öğrencisine üşenmeden, çırpınırsına, bir ümitle anlattığı o 46 tavsiyesini maddeler halinde yazıyorum. +
1. Prof.Albert Gabriel ile ilgili yeterli bilgin olsun. Zengin bir kütüphaneden O’nun Selçuklu, Beylikler, Osmanlı anıt eserleriyle ilgili kitaplarını oku. Gabriel’i bilmeden Patagonya’da veya Zululand’da mimar olabilirsin ama Türkiye’de olamazsın. Olsan da o biçim mimar olursun.
2. Merhum Üstad Ekrem Hakkı Ayverdi ile hemhal ol.
3. Mimar Le Corbusier’nin 1911’de İstanbul’a yaptığı seyahati anlatan ve içinde enteresan krokiler bulunan kitabını (Voyage d’Orient) bul oku, Google’dan konuyla ilgili görsellere bak, aşı boyalı Türk konağını dikkatle, hayranlıkla incele.
4. Mimarlığın pîri Vitruvius’un binalarla ilgili üç temel prensibini öğren.
5. Altın oran hakkında sağlam ve geniş kültürün olsun.
6. Bir İsveçli’nin Selimiye Camii’nin sırlarıyla ilgili keşfini öğren. (Yıllar önce Yapı Dergisi’nde okumuştum. Ayrıca, matematiktutkusu.com adresinden Selimiyenin sırları başlığından erişilebilir.)
7. Osmanlıca’yı, Edebiyat-ı Osmaniye’yi mükemmel şekilde öğren.
8. Divan edebiyatını iyi öğren, Fuzulî Divanı’nı ve benzer klasikleri, manasını anlamak suretiyle okuyamayan bir kişi Türkiye’de yüksek mimar olamaz. Shakespeare’i bilmeyen, anlamayan, tanımayan bir İngiliz, büyük ve yüksek mimar olabilir mi?
9. Aruz öğren. Aruz bilmeden ahenkli projeler çizemezsin. Şiir yazmak için değil, mimarlık için aruz öğren.
10. Arap yazısının ve Latin yazısının kaligrafisini öğren, kaligrafi bilmezsen abuk sabuk, çarpık çurpuk binalar yapabilirsin.
11. İstanbul kültürünü, görgüsünü, edebini, terbiyesini, çelebiliğini, nezaketini, mürüvvetini öğren.
12. Açıkta, herkesin göreceği şekilde yiyip içme.
13. Kırlangıçların çamurdan yaptıkları yuvaları saatlerce incele, hayran kal. Her biri mimarlık şaheseri olan bazı kuş yuvalarını da incele.
14. Kibarlarla, şehirlilerle konuşurken kendin için ben deme; bendeniz, bu fakir de; evim deme, fakirhane de. Aksi takdirde kabak gibi tatsız tuzsuz projeler çizersin.
15. Afrika Nijer’deki (Djenne şehri) çamurdan yapılmış büyük camileri incele.
16. Şeriata bağlı tasavvuf erbabı ol. Tasavvuf ve tarikat olmadan Türkiye’nin büyük mimarı olamazsın.
17. İznik çinileri uzmanı ol.
18. Allah sana müzik kulağı vermişse, alaturka musikide derinleş. Rast ile segâh makamlarının inceliklerini bilmeden güzel bina yapamazsın.
19. Göçer veya köylü çocuğu da olsan, medenî Müslüman statüsünü kazan.
20. Mürüvvetli ol, fütüvvet ahlakına sahip ol. Aksi takdirde sıradan bir mimar olursun.
21. Mimar Sinan’ın Tezkiretü’l-Bünyan adlı eserini incele.
22. İyi krokiler çizebilmek için resim dersleri al.
23. Paran varsa müsait bir mevsimde Kars’taki Ani harabelerini gez.
24. Divriği’ye git ve oradaki Ulucami’yi hayranlık içinde seyret, fotoğraf çek, albüm yap.
25. İslam evi ne demektir, öğren, Müslüman evinin felsefesini bil.
26. Yeni şarkıları bırak, eski şarkılarla yüz göz ol.
27. Mevlevî ol, Nakşî ol, Kadirî ol, Halvetî ol, Şazelî ol… Velhasıl turuk-i aliyeden birinin muhibbi veya dervişi ol. Tasavvuf neş’esinden mahrum kalma.
28. Ağzın olsun, dilin olmasın.
29. Musalli ol, kaim ol, raki ol, sâcid ol, ‘âbid ol, zâhid ol.
30. Âyineni kirden pastan temizle, tecellilere nâil ol.
31. Betonî olma, horasanî ol.
32. Mükebbire cihazlarını sevme.
33. Sıradan bir mimar olma, Süheyl Ünver’in doktorluğuna benzer mimar ol. (Ahmet Güner Sayar beyin, merhum Süheyl Bey hakkındaki kitabını dikkatle oku.)
34. Beyninin hem sol hem sağ tarafıyla mimarlık yap.
35. Kemiyet mimarı olma, keyfiyet mimarı ol.
36. Çiğ elektrik ışığını sevme; kandillerin, çerağların, şem’aların titrek, esrarlı ziyalarını sev.
37. Bendire vurmasını öğren, ufukların genişleyecektir.
38. Abdülkadir Merağî’yi öğren, bestelerini dinle.
39. Bir kış günü, bahçeli bir İstanbul evinin penceresinden lapa lapa yağan karları seyrederken Cenab Şehabeddinin Elhan-ı Şitasını oku.
40. Mimar olduğun vakit, şehid-i muhterem Erbilli Şeyh Esad Efendi merhumun ateş redifli gazelini bir hattata yazdırıp, tezhipletip veya ebruyla murakka yaptırıp ofisine asmalısın.
41. İsmail Safa’nın “Bir şâhika bâlâsına inseydi Kitab’ın ey Kahir-i Mübdi” mısraıyla başlayan şiirine vakıf ol. Onu okurken heyecanlan, sesin titresin, tüylerin diken diken olsun, gözlerinden yaşlar akmaya başlasın, bitiremeyesin.
42. Çizdiğin projeleri, yaptığın binaları sen beğenme, düşmanların hayran kalıp beğensin onları.
43. Tağutî ve şeytanî medeniyetin değil, Muhammedî (Salat ve selam olsun ona) medeniyetin mimarı ol.
44. Çizdiğin projelere, inşa ettiğin binalara ruhanîler, azizan, pîran hezar ahsente desin.
45. Ölümünden sonra kirâmen kâtibîn defter-i ‘âmâlini kapatmasın, hasenat yazsın hep sana.
46. Mısırlı mimar Hasan Fethi’yi öğren, açtığı çığırı incele, dört bin yıl önceki mimarlık günümüze başarıyla nasıl aktarılırmış gör)
Hoca’yı tanımadan, ne bir kelamını okuyup ne de bir saniye sohbetini dinlemeden kocaman başlıklarla ‘gerici’ diye yaftaladılar. Kim geri kim ileri hiç bilemiyor insan. Çok üzücü.
