Thread by @tolgagerger

97 yıl önce bu akşam Başkomutan Mustafa Kemal Paşa önderliğinde Türk Ordusu hücum saatini bekliyordu..

6 Ağustos günü Bakanlar Kuruluna Taarruz hakkında bilgi verildi fakat tarih belirtilmemiști. Herkes Gazi'nin bu tarihlerde Ankara'da bir çay ziyafeti düzenleyeceğini sanıyordu. 20 Ağustos'u 21 Ağustos'a bağlayan gece Bașkomutan Akșehir'e gelerek komutanlarla görüştü

Taarruz planı; baskın, belli bölgelerde sayıca üstünlük, belli bölümlerde oyalama ve Süvarilerin etkin kullanıma bağlı bir harekattır. Taarruz planı aslında 19 Eylül 1918'de Nablus'da İngilizlerin bize karşı uyguladığı taktik ile benzerlik göstermektedir

Mustafa Kemal Pașa, Salih Bey'e Büyük Taarruz'dan on beș gün önce șunu söylecekti
"Bir şey düşünüyorum eğer düşündüğümü tatbik edecek zamana mâlik olursam cihanın gözlerini kamaştıracak bir manzara husule gelecektir"

Aslında Yunan Ordusu teyakkuz halindeydi Saldırının yapılacağına emindiler fakat Türklerin planlarına hakim olmadıkları anlaşılıyor. Yunan Ordusu Başkomutanı Hacıanestis ile Afyon'da bulunan Trikupis'in Gazlıgöl'de bulanan General Diyenis arasında da ciddi bir kopukluk söz konusu

Büyük Taarruz'da iki başkomutan General Hacıanestis ve Mustafa Kemal Paşa. Hacıanestis orduyu İzmir'den yönetmeye çalışırken Mustafa Kemal Paşa bizzat savaş alanında. Kurmayları ise değerlendirdiğimizde Türk Ordusu Yunan kurmay sınıfından çok daha tecrübeli

97 yıl önce bu gece Türklerin karşısındaki Yunan ordusu; Venizelosçu, Kralcı hatta Komünist eğilimlere sahip kendi içinde bölünmüş bir yapıda. Ordu saldırı veya savunma yapabilecek bir organizasyondan daha çok darbe yapabilecek yapıda ki öyle de olacaktı

Büyük Taarruz hakkında bir sayı.. Türklerin kaybının 2542 olduğu biliniyor Yunanistan tarafının kaybı ise oldukça fazla. Harekata katılan Türk Ordusunun %6.3 hayatını kayberken bu oran Yunan ordusunda %65'den fazladır.

Büyük Taarruz'un basına yansıyan ilk haberi 27 Ağustos 1922 tarihindeki Hakimiyet-i Milliye gazetesine ait.. Şöyle yazıyor
"Dün sabahtan itibaren bütün cephelerde kahraman ordumuz düşmanla çarpışmağa başladı"

Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa ve Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa Kocatepe'de harekatı yöneteceklerdi. Gazi Taarruz hakkındaki ilk Meclis konuşmasını 4 Ekim 1922 günü yapmıştır. Konuşmasında hayatını kaybedenlerin ailelerine taziyesini belirtecekti

97 yıl önce bu saatlerde hücum saatini bekleyenlerden biri de Yahya Nüzhet idi. İşgal karşıtı Yeni Adana gazetesinde çalıșıyordu. Büyük Taarruz'da hayatını kaybedecekti.

97 yıl önce bu akşam hücum saatini bekleyenlerden bir diğeri ise Reşat Bey idi. Reşat Bey Dünya Savaşı'ndan savaşmadığı cephe kalmayan biri(Çanakkale, Nablus vb) 57. Tümen Komutanı Reşat Bey kendisine verilen görevi vaktinde yerine getirmeye çalışacaktı

97 yıl önce bu akşam Albay Ambelas Türklerin hücum edeceğinden habersizdi. Albay Ambelas sabah 05:30'dan itibaren başlayan güçlü Türk taaruzu sonrasında çok büyük bir panik yaşandığını ve yaralı olan arkadaşlarını geride bırakmak zorunda kaldıklarını anlatacaktı

Yunan ordusunun iki kurmayı futbol maçı izliyor Trikupis ve Diyenis, ikisi de Türklere esir düşecekti..Yunan ordusu sabah 05:30'dan itibaren başlayan Türk taaruzu sonrası ricatı gerçekleştirmedi. Panik öylesine büyüktür ki anılarında psikolojisini yitiren askerlerden bahsederler

Türkiye, Sakarya'daki zafer sonrası aslında barış içinde işgalcilerin ülkeyi boşaltmasını istedi bu mümkün olmadığı anda taaruz kaçınılmaz hale geldi. Gazi Aralık 1921'de TBMM'de İngiltere'ye ve dünyaya şunu söylüyordu
"Biz yalnız hayat ve istiklâl isteyen bir milletiz"

Nâzım Hikmet Kuvâ-yi Milliye Destanı'nda 26 Ağustos 1922 gecesini edebi anlamda yoğun bir duygu ile anlatır. Yahya Kemal ise 26 Ağustos'u "Şu kopan fırtına Türk ordusudur yâ Rabbi" dizeleriyle işgalden kurtulmanın isteğini aktarır..

Sabah 05:30'da başlayacak Taarruz'da Türk ve Yunan Ordusu kıyaslandığında; erlerin sayısında, kamyon ve uçak bakımından Yunanlıların üstünlüğü söz konusu. Türklerin ise Subay sayısında bir üstünlüğü bulunuyor. Büyük Taarruz'un stratejisi Yunan ordusunun sayısını önemsiz kılmıştır

Yunan kurmay heyeti, 26 Ağustos sabahı saat 05:30'da başlayan yoğun topçu ateşi ve taktik gereği sayıca üstün olan bölgedeki Türklerin Taarruz mantığını o an anlayamadığı açık. Hatta bazı bölgelerde Yunanlılar yoğun ateş karşısında direkt geri çekilmeye başlıyor

Mustafa Kemal Paşa Başkomutan sıfatıyla bizzat savaş merkezinde. General Trikupis ise Afyon'da çarpışmayı oradan idare etmeye çalışıyor. Ne Trikupis ne de alt komutasındaki Francos ya da Dimaras(kendi bölgelerinde) bu taaruzu durduramadılar

Büyük Taarruz "karşıtı" haber yani anti-propaganda. Yazıda Atina askeri çevrelerinin Mustafa Kemal'in harekâtına hiçbir ciddiyet atfetmediği dile getiriliyor. Yazı TBMM ve Mustafa Kemal Paşa karşıtı Peyamı Sabah yani Ali Kemal Bey'in gazetesine ait

Türklerin şüphesiz kritik güçlerinden biri süvariler. Süvarilerin stratejik anlamdaki görevi; cephe gerisine sızma, psikolojik baskı vb anlamlar taşımakta. Süvari Kurmayları kıyaslandığında örneğin Türklerde Fahrettin Paşa varken Yunanlılarda Albay Kalinski olduğunu görüyoruz

Çizimlerle Büyük Taarruz. Özellikle Afyon'un Yunan işgalinden kurtarılması sonrası çizimler ön plana çıkmıştı. Şöyle yazıyor
"Allahın inayeti ve Resulüekremin ruhaniyeti ile kahraman ordumuz evvelki akşam, Afyonkarahisarı'nı kurtaramaya muvaffak olmuştur

26 Ağustos günü öğlen saatlerine gelindiğinde Yunan kuvvet kademesinin kararlarındaki ani paniği bugün harita üzerinde bile görmek mümkün. İzmir'de bulanan General Hacıanestis ile Afyon'da bulunan General Trikupis'in kararları arasında uyumsuzluk çok kısa zamanda kendini gösterdi

26 Ağustos 1922 bir fotoğrafın hikâyesi. Fahri Belen, arazinin sarp ve Yunan karşı ateşinin yoğunlaştığı sırada bu karenin Mustafa Kemal Paşa'nın telefon başına gittiği an çekildiğini anlatır

26 Ağustos 1922 öğleden sonra itibariyle Türk kuvvetleri 1300 rakımlı Erkmentepe'yi zorluyordu. Erkmentepe Albay Plastiras tarafından savunulacaktır. Plastiras Yunan Ordusu içinde Kralcı harekete karşı cuntanın lideriydi.

26 Ağustos 1922 akşamına yaklaşırken Dünya kamuoyu henüz taarruzdan habersizdi. İlerleyen günlerde taaruzun olduğu haberini dünyaya iletenlerden biri Chicago Tribüne muhabiri olduğunu biliyoruz. Şöyle bir ifade kullanmış;
"Halkın manevi kudreti hayret verecek derecede yüksektir"

26 Ağustos 1922 akşamı Türklerin yarattığı panik Yunan komuta kademesinde ayrılığı ortaya çıkarmıştı. Trikupis, Toklusivrisi bölgesinden Türkleri durdurmak isterken İzmir'de bulunan Hacıanestis aynı fikirde değildi. Hacıanestis'in Türk taaruzu sırasında kritik hataları olmuştur

Çizimlerle Büyük Taarruz. Şöyle yazıyor
"Kahraman milli ordumuzun taarruza geçtiği tahakkuk etti. Son dakikada vukubulan istihbaratımız, ordumuzun kat'i darbeyi indirmek üzere bulunduğunu tebşir etmektedir. Gazilerimiz kat'i zafer yollarındadır. Nasrminallah"

Mustafa Kemal Paşa 4 Ekim 1922 günü TBMM'de Taarruz'u değerlendiği konuşmasında 26 Ağustos günü hedeflere ulaşıldığını anlatır. 27 Ağustos günü en kritik noktanın 1300 rakımlı Erkmentepe olduğu anlaşılıyor. Reşat Bey ise 27 Ağustos günü çok daha büyük bir mücadele içine girecekti

Çizimlerle Büyük Taarruz. Şöyle yazıyor "Sevgili Edirne seni elbette kurtaracağız"

Aralıksız bir çarpışma olduğu doğru. 27 Ağustos sabahına gelindiğinde Yunan kuvvetleri için kıskaç daralıyordu. Peki Yunan kuvvetleri bu taaruzu durdurabilecek gücü var mıydı? Açıkçası 26 Ağustos gününü kaybettikten sonra yapabilecekleri hiçbir şey yoktu.

Haberlerle Büyük Taarruz. Gelişmeler geç geldiğinden dolayı basın okuyucularına olanları sonradan aktarmıştı. Başlıkta şu yazıyor
"Ordumuzun taarruzu devam ediyor. Afyonkarahisarı kurtarılmıştır."Haberde Yunan ordusunun Trakya'dan asker sevk ettiğini yazıyor.

27 Ağustos 1922 öğlenine gelindiğinde 57.Tümen Komutanı Reşat Bey görevini yerine getiremediği için intihar etmiştir. Reşat Bey'in intihar kararını alırken iç dünyasını bilmek zor fakat tahmin etmek mümkün.

Çizimlerle Büyük Taarruz. Başlıkta şu yazıyor;
"Bugün Müslüman İstanbul, mücahitler için nusret niyaz edecek" Taarruz'un başlaması sonrası camilerde, Mustafa Kemal Paşa ve ordunun başarıya ulaşması için dua edilmişti

27 Ağustos 1922 öğlen saatlerinde Yunan birlikleri yoğun baskı altında Afyon'u boşaltmak üzereydi. Ne General Diyenis ne de Trikupis Türk taaruzunu artık durduramayacaktı.

97 yıl önce bu saatlerde General Trikupis Afyon'dan ayrılıyordu. Trikupis Türk taaruzu karşısında yapmak istediklerini gerçekleştiremedi. Hepinizin bildiği gibi Trikupis esir düşecekti. Şöyle yazıyor;
"Yunan Başkumandanlığı nasıl esir edildi?"

Türkler 27 Ağustos akşamı Afyon'a giriyordu. Yunan Ordusu içinse bundan sonrası felaket başlıyor. Haritayı gözünüzün önüne getirdiğinizde Afyon'dan Kocaeli'ye kadar olan sınırda Yunan birlikleri içinde büyük bir karmaşa ve panik hali başlamıştı.

Haberlerle Büyük Taarruz. Mustafa Kemal imzasını taşıyan ve
"Gazi Paşa kumandanımızın Ordu ve millete beyannamesi" başlığındaki yazının devamında Gazi cepheden haber veriyor Yazının devamında Kütahya'nın kurtulduğunu ve Yunan ordusunun elinden alınan silahların sayısı belirtilmiş

Albay Ambelas 27 Ağustos akşamından itibaren paniğin boyutunu anlatırken ilginç ifadeler kullanır. Yunan ordusu yaralıları geride bırakırken bazı askerler hatıra diye küçükbaş hayvan vb şeyleri yanlarında götürmeye çalıştıklarını ifade eder.

Mustafa Kemal Paşa bizzat savaş alanında olduğu için Yunan ordusunun kaybını çok net tespit ediyor. Başlıkta şu var" Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretlerinin Yeni Beyannamesi
Düşmanın zayitanın yüzbinden ne kadar fazla olduğunu kestirmek müşkildir "

Çizimlerle Büyük Taarruz. Taç takmış bir Kadın İzmir'i gösteriyor. Yazı ise İstiklâl Marşı'nın dizeleri
"Doğacaktır sana vadettiği günler hakkın
Kimbilir belki yarın belki yarından da yakın" yazıyor

Haberlerle Büyük Taarruz..Türklerin büyük bir başarısı sonrası olası taşkınlığın da durdurulmaya çalışıldığı bilinir. Haberde Mustafa Kemal Paşa Hıristiyanlara karşı saldırgan tutum içine girenlerin idam edileceğini bildirmiş

İzmir'den savaşı idare etmeye çalışan Hacıanestis'in Afyon'u terkeden ve Türk birliklerinden kaçan General Trikupis ile iletişimi kopmaya başlamıştı..Hacıanestis verdiği ya da veremediği kararlarla Yunanistan'ın felakete uğramasının sorumlularından hiç şüphesiz biri

Çizimlerle Büyük Taarruz.. Galibiyetle Antik Yunan zamanına bile gönderme yapılmıştı. Altta şöyle bir yazı var
"Yunan Ordusu ikiye bölündü. Milli ordumuzun hedefi, düşmanı mahvetmektir."

Yunanistan ordunun siyasi yönden üçe bölünmesinin bedelini 97 yıl önce bu saatlerde ödüyordu. Geri çekilirken uğradıkları Türk köylerine de bu bedeli ödetme gayretindeydiler. General Trikupis'in yağma tarzında direkt bir emri yok fakat alt kademe bu saldırganlığı göstermiştir

Yunanistan Büyük Taarruz'da büyük kayıplar verdi . Tekrar etmekte fayda var Büyük Taarruz'a katılan Türklerin kaybı %6.3 iken Yunanlılarda bu oran %65'den fazla. Yunanistan'ı bu maceraya sürükleyen Lloyd George gibi heriflerin bu kayıpları umursadığını ise hiç sanmıyorum

Çizimlerle Büyük Taarruz. Yunan kuvvetlerinin plansız geri çekilişi sonrası uğradığı felaket temsili olarak çizilmiş. Şöyle yazıyor:
"Başkumandanın çelik pençesi altında"

97 yıl önce bu akşam Mustafa Kemal Paşa Yunan ordusunun Resulbaba civarını savunamayacaklarını bildiğinden Batı'ya çekildiklerini biliyordu..Çevrime (bazı aksaklıklar olmakla birlikte) çok başarılı ve adım adım ilerleyen bir harekattır.

Çizimlerle Büyük Taarruz. Kazanılan zafer sonrası tüm Türkiye gibi İstanbul'da da çok büyük gösteriler yapılmıştı Şöyle yazıyor
"İstanbul Türkleri, bu şanlı günlerde sevinmek meşru hakkımızdır. Fakat meserretimizi milletimize has olan vakar ve itidal ile gösterelim"

29 Ağustos sabahından itibaren Trikupis Dumlupınar mevzilerine çekilmeye çalışıyordu. General Trikupis kuşatıldığının farkındaydı fakat diğer tümenlerin kurtulduğunu sanıyordu. Sadece Trikupis için değil Diyenis içinde haberleşme olanağının bittiği anlaşılıyor

Haberlerle Büyük Taarruz. İlk cümlede şöyle yazıyor;
"Dün Kuzey cephemizde de en büyük zaferi elde ettik. Yunanlılar için ancak Marmara dalgaları arasında yer vardır!"

Çizimlerle Büyük Taarruz. Büyük Taarruz sonrasında kurtulan şehirlerden biri de Bursa idi. Şehir işgalden kurtarıldıktan sonra Tophane'de saat kulesine Türk bayrağı dikilmişti. Şöyle yazıyor;
"Halaskâr milli Ordu, istiklalimizin beşiği ve ilk payitahtımız Bursamızı da kurtardı"

97 yıl önce bu akşam ricat eden Yunan kurmaylardan biri de General Franco idi. Franco İzmir'e gönderdiği raporda Türk kuvvetlerinin Toklusivrisi'ni ele geçirdiklerini kayıpların çok büyük olduğunu ve henüz sayılamadığını dile getirecekti.

Yunanistan'ın Anadolu macerasının mimarlarından biri olan İngiltere Başbakanı Lloyd George ilginçtir bugün ki Filistin meselesinin yine mimarlarından biri. Aynı Lloyd George ilerleyen yıllarda Hitler'i Berchtesgaden da ziyaret ederek onu adeta demokrasi kahramanı ilan edecekti

Haberlerle Büyük Taarruz. Yunan ordusunun ilerleyen günlerde kapana kısılması ve yenilmesi hakkında bir haber şöyle yazıyor;
"Harekatı bizzat Mustafa Kemal Paşa idare etti. Taarruzumuzun dehşeti:180000 kişilik düşman Ordusu kâmilen imha edildi"

97 yıl önce bu saatlerde Başkomutan Mustafa Kemal Paşa Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa ve Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa Afyon'da(şu an Zafer Müzesi'dir) cepheden gelecek haberleri bekliyorlardı.

Çizimlerle Büyük Taarruz. Şöyle yazıyor
"Muzaffer ordumuz yarın sabah Sakarya Zaferinin yıldönümüne rastlayan saatte bütün kuvvetleriyle İzmir'e giriyor. Üç sene üç ay yirmi beş günden beri vuslat bekleyen sevgili İzmir yarın aslan süvarilerimizin yetişeceği sancağa kavuşacaktır"

97 yıl önce bu saatlerde Mustafa Kemal Paşa'ya çemberin kapandığı haberi gelmişti. Yunan Ordusu kuzey, doğu ve güney batıdan kuşatılmıştı.

30 Ağustos'un ilk haberleri. Şöyle yazıyor;
"Düşman ordusunun mühim kuvvetleri, tabiî çekilme hatlarından tamamen tecrit edilmiş ve Murat Dağlarına atılmıştır. Süvarilerimizin kılıçları altında emekleyerek kendisini Uşak Gedos şosesine atmaya çalışmaktadır"

30 Ağustos'un ilk haberleri. Mustafa Kemal Paşa manşetlerde. Bir haber şöyle yazıyor
"Bugün camilerimizde zaferimize dua edeceğiz"

30 Ağustos'un ilk haberleri. Şöyle yazıyor;
"Uşak meydan harbini de kazandık"

97 yıl önce bu saatlerde İsmet Paşa Ordu tebliğinde 1.Ordu'nun birlikleriyle birlikte muharebe halinde olduğunu 2.Ordu'nun ise birlikleriyle muharebe temasında olduğunu bildirmişti. Mustafa Kemal Paşa ise bizzat 4.Kolordu'nun harekatını izlemek üzere savaş meydanındaydı

97 yıl önce bu saatlerde Yunan kurmay heyeti cephede olan çöküşü durdurmak için General Franco'nun İzmir yolunu kapatmasını istiyordu. Türk ordusu 1432 rakımlı Kaplangı dağını ele geçirmişti. General Trikupis ise ricat halindeydi ve İzmir ile hiçbir bağlantısı kalmamıştı.

30 Ağustos'un ilk haberleri. Şöyle yazıyor
"Milli Ordu, perişan bir surette ricat halinde bulunan düşmanı biaman kovalıyor"

97 yıl önce bu saatlerde Türk birlikleri Yunan kuvvetlerinin çoğunu etkisiz hale getirmek üzereydi. Afyon'da kalan İsmet Paşa bizzat savaş alanında olan Mustafa Kemal Paşa'ya akşam saatlerinde Yunan kuvvetlerinin durumunu bildirecekti

30 Ağustos'un ilk haberleri
"Ordumuzun hedefi, filan yeri veya şehri almak değil, düşmanı imha etmektir."

Haberlerle Büyük Taarruz. Mustafa Kemal Paşa manşetlerde. Celâl Nuri Bey'in Mustafa Kemal Paşa ile röportajı ve İzmir gözlemleri. Röportajda İzmir'de herkesin Paşa'nın kartpostal üzerindeki resmini göğsünde taşıdığı ve Mehmetçiğe olan sevgi gösterileri anlatılıyor