12,399 views

, 35 tweets, 11 min read

İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanya’sı Avrupa’nın her kesimindeki Yahudileri hedef almış ve Avrupa’daki her Yahudi kendisini tehdit altında hissetmiştir.
Aynı tehdit Romanya’daki Yahudiler için de geçerliydi ve o zamanlar İsrail’e dönüşmek üzere olan Filistin topraklarına

doğru yolculuğa başlamak istediler.
Türkiye karasularını kullanarak Filistin'e kaçmayı planlayan Romanyalı büyük bir Yahudi grubu bir araya getirdikleri para ile Struma isimli 1830 model bir motora sahip, 46 metrelik kömür gemisini kiraladılar.

Struma Panama bandıralı bir Bulgar gemisiydi.
Daha önce hayvan taşımacılığında kullanılan 150 yolcu kapasiteli Panama bandıralı Struma gemisinde sadece bir tuvalet ve dört banyo vardır. Gemiyi işletenler gemideki ahırları kamaraya dönüştürür ve 769 yolcuyu gemiye doldurur.

Yolcu başına 1000 dolar alan gemi sahipleri, yolcuların geminin küçüklüğü hakkındaki itirazları üzerine açıklarda büyük bir geminin beklediğini, yolcuların o gemiye aktarılacağını söyleyerek onları kandırır. Baskı altındaki Avrupa’dan kaçmaktan başka bir şey düşünmeyen

korku içindeki yolcular çaresiz bu gemiye binerler. Oysa günlerce önce Romanya’daki gazetelerde ‘Struma: Yahudileri Filistin’e kaçıracak gemi’ başlıklı ilanlar verilmiş, bu ilanlarda lüks gemilerin fotoğrafları kullanılmıştı.

Son umutları, tek şansları bu gemi olan 790 kişi, zor şartlarda geminin ücretini ödedi. Bazı aileler tek kişilik para bulabildikleri için gemiye sadece tek çocuklarını bindirdi.
Su, kovalarla denizden çekiliyor, yüzler güvertede yıkanıyordu. Banyo etmek elbette söz konusu değildi

Çay üç günde bir dağıtılıyordu. Gıda olarak herkese bir portakal, biraz fıstık ve şeker dağıtılmıştı. Isınmak için de portakal sandıkları kullanılıyordu.
12 Aralık 1941'de Romanya'nın Köstence limanından yaklaşık 790 yolcu ve 10 mürettebatla kalkan Struma'nın motoru İstanbul'a

ulaşamadan açık denizde arızalandı. Yolcuların aralarında topladıkları para ve mücevherler karşılığında, yakından geçen bir geminin mürettebatı gemiyi onardı. Gemi ikinci bir motor arızası sebebiyle 15 Aralık'ta İstanbul Boğazı'nda, Sarayburnu açıklarında demir attı.

Almanya’nın İstanbul büyükelçisi gemide salgın hastalık olduğu ihbarında bulunur ve Almanya tarafından yolcuların karaya çıkarılmaması konusunda Türk hükümetine baskı yapılır. Bölgedeki petrol çıkarlarının bütünüyle tehlikeye düşeceğini görerek Filistin’e Yahudi göçünü kısıtlayan

İngiltere’nin de baskısıyla ne geminin yola devam etmesine ne de yolcuların karaya çıkmasına izin verilir. Almanya ile müttefik olan Romanya da gemiyi geri kabul etmez. Türkiye ise mültecileri Türkiye’ye kabul etmeye yanaşmaz çünkü hem Almanya hem de İngiltere’nin bu konuda

yoğun baskıları vardır. Ayrıca Türkiye savaşta taraf olmamak için yoğun çaba sarf etmektedir.
Tarihi geçmiş Filistin vizesi bulunan birkaç yolcu İngiliz hükümetinin onayıyla, Martin Segal ve ailesi de ABD’nin ricası üzerine Vehbi Koç’un aracı olması ve Türk hükümeti nezdindeki

girişimleriyle gemiden indirilir. Segal, bir Amerikan petrol şirketinin Romanya müdürü, Vehbi Koç ise aynı şirketin Türkiye temsilcisidirler. Koç, Segal ailesi için zamanın İçişleri Bakanı Faik Öztrak ve İstanbul Emniyet Müdürü İhsan Sabri Çağlayangil ile bir dizi görüşme yapar.

Uzun bir bekleyiş başladı. Vapur, mültecileri kurtuluşa taşıyan bir nesne olmaktan çıkıp yüzen bir gettoya dönüştü. Türk hücumbotları tarafından kuşatılmış, sarı bayrak çekilerek karantinaya alınmıştı. Struma’ya yaklaşabilmek, Struma’dan kaçıp kurtulabilmek mümkün görünmüyordu.

Yine de, 16 yaşındaki Jakop Mandel ile David Lazarescu adlı gençler, gece karanlığında kuşatmayı yarmayı, Boğaz’ın buz gibi sularına dayanmayı ve akıntıyı kulaçlarıyla yenmeyi başardı. İnzibatlar tarafından yakalanıp yeniden gemiye getirildiklerinde,

biri kemersiz, diğeri gömleksizdi. Kemer karşılığında, iki kartpostal edinmişler, gömlek karşılığında, çorba ve pirzola yemişlerdi.

Onuncu gün, İstanbul Musevi Cemaati liderlerinden Polonya göçmeni Simon Brod’a, iaşe, ilaç ve 30 ekmekle güverteye çıkma izni verildi.

Simon Brod, “Ümitlerinizi yitirmeyin, sabırlı olun” diyerek teselli etti onları.
Dokuz hafta boyunca kıyıda demirli vaziyette bekleyen gemiye Kızılay ve İstanbul’daki Yahudi toplumu tarafından yardım malzemeleri ulaştırılır.

Yardımları İstanbul’daki Yahudi toplumunun önderlerinden Simon Brod ve Rifat Karako organize eder. Struma’nın arızalı olan motoru da tamir edilmek üzere sökülür. O yıllarda henüz 15 yaşında olan Yahudi asıllı Türk iş adamı İshak Alaton da yardım faaliyetlerinde görev alır.

Struma’ya ulaşan iyimser haberler giderek azaldı. Motorları çalışmayan Struma’nın, Kasımpaşa tersanesinde kızağa alınması reddedildi.
Yolcuların yatak çarşaflarına yazıp küpeşteye astığı Fransızca “S.O.S.”, “Kurtarın bizi!” imdat çağrılarının yararı olmadı.

“Yaşasın Türkiye Cumhuriyeti! Bizleri Kurtarın!” yazılı çarşaf da işe yaramadı. Durumu sadece Türk yetkililerinin değil, mültecilerin Filistin’e ulaşmasını istemeyen İngiltere’nin tutumu da zorlaştırıyordu.

Struma 24 Şubat 1942 günü bir Türk gemisiyle şile açıklarına çekilmeye başlandı. Motoru da olmayan Struma Gemisi sürüklenmeye başladı. Nereye gittiği belirsizdi. 23 Şubat’ı 24 Şubat’a bağlayan gece saat 02.00 sularında büyük bir patlama duyuldu.

Yolcular saniyeler içinde öldü. Struma faciası dediğimiz olayda orada yaşandı. 769 yolcunun ölmüştü. Sadece bir kişi kurtulmuştu. O da 19 yaşında ki David Stoliar oldu.

Yıllar sonra Rusya arşivlerinden o geminin SCH 213 adlı Sovyetler birliği denizaltısı tarafından torpillendiği öğrenildi...

Hayatta kalan son kişi olan David Stoliar 24 Şubat 1942 gününü Kaptan Lazar’ın “Torpil!”, Grigori Buchspan adlı yolcunun “Mayın!” diye bağırdığını,

infilakı, Vapurun alev topuna dönüp hemen battığını unutmadı.
Şile yönünden bir balıkçı teknesinin yaklaştığını gördü sonra. Ona iki gün boyunca bakan balıkçılar Emniyet’i haberdar etti. Polisler Davit Stoliar’ı teslim alıp önce Şile köyüne, sonra Üsküdar karakoluna,

sonra Haydarpaşa Hastanesi’ne, sonra da Emniyet Müdürlüğü’ne götürdü. Üç hafta boyunca sorguya çekildi. 704 sabıka sicil numarası altında fotoğraflandı.

Struma’nın batırılması hadisesi Sovyet askerî arşivlerine şu şekilde işlenmiştir: “Sc-213 denizaltısı 24.2.1942 sabahı

korumasız vaziyetteki düşman gemisi Struma’ya rastladı. Gemi 1118 metreden başarıyla torpidolandı ve batırıldı. Genç subaylar, gemi komutanı ve astsubaylar ve torpidoyu ateşleyen Kızıl Filo denizcileri cesaret örneği sergilemişlerdir.”

+++ 👉👉

O günlerde Stoliar’la ilgilenen balıkçılardan olan İsmail Aslan;

“Geminin battığını cesetler çıkana kadar bilmiyorduk. Sabah saatlerinde Feneraltı mevkiine bir tahta salın üzerinde 5 ceset geldi. Ne olduğunu anlayamadık ve kıyıya yakın bir mezarlığa gömdük.

Ertesi gün kahvede otururken hangi geminin battığını merak ediyor, balıkçılarla aramızda konuşuyorduk. Ölenler sivil olduğu için yolcu gemisi olduğunu anlamıştık. Kürekçilerin 1 kişiyi kurtardığını öğrenip aşağı indiğimizde, benim yaşlarda bir adamın battaniyelere sarılı sobanın

başında oturduğunu gördüm. Dilimizi bilmediği için konuşamadık ama gözlerindeki mutluluğu gördüm. Hepimize gülerek bakıyor ve ısınmaya çalışıyordu. Çay verdik ve O’na yakın davrandık.

Hükümet Struma’nın batmasıyla ilgili ilk ve son açıklamasını 12 Mart 1942’de yaptı: Türkiye’nin faciada hiçbir sorumluluğu yoktu! Onun tek yaptığı gayrimeşru yollardan
Türkiye’ye girmeye çalışanları önlemekti! Emniyet mensupları Yahudi cemaatine “hükümetin bu meselenin

kapatılmasını ve bir daha bahsedilmemesini istediğini” söylemişti, onlar da seslerini çıkarmadılar. Olay böylece kapandı.

Olaydan sonra dönemin başbakanı Refik Saydam "Türkiye başkaları tarafından arzu edilmeyen insanlara mekan olamaz." dedi.

Struma Olayı, daha önce gerçekleşen Patria Olayı ile birlikte Yahudi yeraltı örgütlerinin Filistin'deki İngiliz mandasına karşı saldırılarını

şiddetlendirmesinde önemli bir kilometre taşı oldu.
Bu örgütlerden biri olan Lehi, olayların sorumlusu olarak Filistin Yüksek Komiseri