Thread by @LTmilad

1/ در ادامه بررسی دلایل شکست در #عملیات_رمضان
#رشتو
بطور مفصل اگر بخواهیم دلایل شکست در رمضان را بررسی کنیم خروجی آن یک یک کتاب قطور میشود اما بصورت مختصر برخی از مشکلات و اشتباهات در جریان اجرا عملیات را بررسی میکنم.

https://twitter.com/LTmilad/status/1265789760599134209

2/شاید بتوان عملیات رمضان را مهمترین عملیات جنگ نامید. اول آنکه عملیات رمضان اولین عملیات خارج از مرز های ایران بود و روند راهبرد جنگ را از61 الی 67نشان داد و دوم آنکه تاثیرات عملیات بر روی ایران انقدر زیاد بود که برای همیشه تفکرات و راهبرد فرماندهان نظامی ایران تغییر کرد.

3/ عملیات رمضان یا طرح عملیاتی کربلا 4 در اصل مرحله سوم و چهارم طرح عملیاتی کربلا 3 بود که اجرا نشد. در جریان طرح ریزي بروز اختلاف نظر بین ستاد مشترك و قرارگاه کربلا درباره طرح مانور (روش اجراي حمله) عملیات کربلا 4 رخ داد. بود.

4/ ستاد مشترك بعد از دریافت و بررسی طرح عملیاتی کربلا 4 نظریات و پیشنهادهاي خود را در 18 تیرماه 4 روز قبل از آغاز نبرد رمضان از طریق ستاد اصلی نیروي زمینی مستقر در تهران براي قرارگاه کربلا ارسال نمود. در این نامه عینا امده است:

5/ ١- اعتقاد ستاد مشترك براي اجراي عملیات فوق طرح کربلا 4 بر این است که از مجموع نیروهاي موجود در منطقه، 3 قرارگاه (فرماندهی) عمده تشکیل داده شود و مانوري انتخاب گردد که در نتیجه اجراي آن، محلهاي عبور دشمن از
جنوب شطالعرب به سمت شمال قطع شده و تقویت نیروهاي دشمن در امتداد

6/ محور عماره بصره امکان پذیر نباشد. با این اقدام نیروهاي دشمن را محاصره و آنها را وادار به تسلیم یا منهدم نمود.
٢- براي رسیدن به این مقصود و کسب پیروزي در صورتی که زمین منطقه عملیات اجازه دهد مانور دورانی مضاعف به شرح زیر اتخاذ گردد(به خلاصه نقشه توجه شود)

7/ الف- قرارگاه (فرماندهی) شمالی با اجراي تک از خط تماس فعلی، از محور
جفیر طلایه نشوه به منظور قطع محور العماره بصره تک نموده و حوالی نشوه را تأمین نماید
ب- فرماندهی جنوب با اجراي تک از خط تماس فعلی در امتداد ساحل شرقی
شطالعرب به سمت تنومه به منظور تأمین سواحل تک نماید.

8/ فرماندهیهاي شمالی و جنوبی پس از تأمین هدفهاي مربوطه در ساحل شرقی
شطالعرب در محل مناسبی الحاق حاصل نمایند و در منطقه پدافند کنند.
ت- قرارگاه مرکزي به عنوان نیروي تثبیت کننده در امتداد خط پدافندي فعلی با دشمن درگیر شده و تماس خود را با وي همواره بر قرار داشته و اجازه رها شدن از

9/شدن از درگیري را ندهد و بنا به دستور به منظور انهدام دشمن تک نماید.
٣- در صورت اجراي عملیات فوق ضمن تثبیت دشمن در قسمتی از مواضع پدافندي فعلی (به صورت پدافند موثر و حفظ تماس) میتوان راههاي عقبه و مناطق حساس موجود در عقبه دشمن (محور نشوه بصره) را تهدید یا کنترل نموده و نیروهاي

10/ نیروهاي دشمن را در منطقه محدودي محاصره و بالاخره منهدم کرد
4-موفقیت و مداومت عملیات، بستگی به پشتیبانی لجستیکی (به ویژه آماد
طبقه 5) و ادامه پشتیبانی هوائی و داشتن احتیاط مناسب در رده قرارگاه کربلا (باتوجه به روشن نبودن کامل وضعیت دشمن در منطقه عملیات) و جایگزینی پرسنل دارد.

11/ضمن آرزوي توفیق و پیروزي براي سپاهیان اسلام در اجراي مأموریت خطیري که در پیش دارند، خواهشمند است دستور فرمائید نتیجه اقدامات و تجدید نظرها به ستاد مشترك اعلام گردد.
رئیس ستاد مشترک–سرتیپ قاسمعلی ظهیرنژاد

12/ نظریه اي که ستاد مشترك ارائه کرد با تدبیر عملیاتی قرارگاه کربلا هماهنگی نداشت، زیرا در طرح عملیاتی کربلا 4 تدبیر عملیاتی چنین بیان شده بود.
فرماندهی عملیاتی کربلا در جنوب عملیات آفندي را با استفاده از غافلگیري و در شرایط دید محدود در باختر خط مرز بین المللی ایران و عراق از

13/ کوشک در شمال تا اروند رود در جنوب به منظور انهدام نیروهاي دشمن در منطقه و وصول به کرانه شرقی شطالعرب (از غرب نشوه تا پاسگاه حدود) و پدافند در امتداد آن هدایت مینماید.
بعد از بررسی ها در 20 تیرماه با امضاي جانشین فرمانده نیروي زمینی پاسخی به شرح زیر به ستاد مشترك داد

14 / 1-نیروي زمینی از راهنماییهاي ستاد مشترك تشکر مینماید.
-2 تصمیمگیري در مورد تهیه و اجراي طرح کربلاي 4 برمبناي عملیات انجام شده در نبردهاي اخیر منطقه و بررسی وضعیت زمین و دشمن بوده است . در نتیجه نیروي زمینی با توجه به بررسی سوابق گذشته و نداشتن نیروي زرهی

15/ براي انجام مانور احاطه -اي دوطرفه و همچنین نداشتن وسایل عبور از دو کانال احداث شده بین کوشک وهورالعظیم، لذا اجراي طرح ارائه شده به وسیله آن ستاد امکان پذیر نمی باشد.

16/ فرماندهان قرارگاه کربلا که بصورت مشترک قرارگاهی بین ارتش و سپاه با فرماندهی صیاد شیرازی و محسن رضایی بود با تعریف 4 قرارگاه در طرح عملیات، طرح کربلا 4 را تصویب نمودند.

17/ قرارگاه قدس: ل16زرهی، تی40 پیاده، ل1 سپاه: تی37بعثت و تی41ثارالله
قرارگاه فتح: ل92 زرهی، ل2 سپاه: تی8 نجف،تی14امام حسین، تی25کربلا،تی17 قم
قرارگاه نصر:ل21پیاده،ل5سپاه:تی7ولیعصر،تی21امام رضا،تی31 عاشورا
قرارگاه فجر:ل77پیاده،ل7سپاه:تی33المهدی،تی35امام سجاد،تی18جوادالائمه

18/ مجموع یکان های مانوری ایران: 6ل پیاده،2ل زرهی، 91گد، 28گد توپخانه
نیروی هوایی ارتش نیز ملزم شد تا در طول 9 روز 20 پرواز به جهت پوشش هوایی، 5پرواز پشتیبانی نزدیک هوایی و 20 پرواز لجستیکی داشته باشد.

19/ برای طرح عملیاتی کربلا4 حدود 45 روز بررسی و برآورد وضعیت صورت گرفت و از نظر فرماندهی و ستاد قرارگاه کربلا بهترین راهکار انتخاب شد. نکته قابل توجه این است که تمام شناسایی بر مبنای عکس هوایی انجام شده بود.

20/یکی از مشکلات اساسی طرح عملیاتی کربلا4 این بود که با وجود 8 لشکر که در کنترل قرارگاه کربلا بود عملا احتیاطی برای قرارگاه وجود نداشت و برای حل این مشکل، احتیاط قرارگاه های 4گانه تابعه به عنوان احتیاط قرارگاه کربلا منظور و به آنها ابلاغ گردید که احتیاط خود را

21/ باید به دستور قرارگاه کربلا وارد عمل کنند.
عملیات در قرارگاه یکی از لشکرهای سپاه اداره گردید زیرا برای قرارگاه مرکزی کربلا محل جدیدی انتخاب شده بود و تاسیسات آن احداث شده بود اما از نظر مخابرات امکانات لازم را نداشت و 2 روز برای تکمیل این امکانات زمان نیاز بود

22/ لذا به جهت تعجیل در اجرای عملیات محل تغییر کرد و این امر مشکلات زیادی را در هدایت عملیات و آگاهی از وضعیت نیروها به وجود آورد.
از نظر هماهنگی نیز بین یکان های مشترک در فرماندهی قرارگاه کربلا مشکل وجود داشت و هماهنگی مناسبی برقرار نبود. مشکل خالی ماندن جناحین و رخنه دادن

23/ از پهلو و عدم وجود تجهیزات مهندسی رزمی کافی باعث شد تا از مرحله سوم عملیات رمضان مشخص شود که هدف های مورد نظر قابل تامین نیست.

24/در مسئله اصل هدف دسترسی به هدف امکان پذیر بود اما اشتباهات مکرر و مشکلات زیاد باعث شد تا نیروهای ایرانی در رسیدن هدف ناکام بمانند اما اگر هدف تصرف و تامین میشد،نگهداری آن برای مدتی قابل ملاحظه امکان پذیر بود زیرا مانع مهمی مانند شط العرب به عنوان خط پدافند نقش حیاتی ایفا میکرد

25/ عملیات رمضان یک عملیات آفندی بود و نیروی زرهی در سطح گسترده در آن استفاده شده بود. حاصل یک عملیات آفندی باید به دسترسی به هدف، کسب و حفظ ابتکار عمل،کسب آزادی عمل، برهم زدن تعادل دشمن، تضعیف روحیه و تحمیل اراده خودی بر دشمن منتهی گردد.

26/اما این پارامتر ها در رمضان محقق نشد. در تاریخ 10 مرداد 61 قرارگاه کربلا در نامه ای به فرمانده سپاه وضعیت شهدای ایرانی و تلفات عراق را به شرح زیر اعلام میکند:
جمع کل امار تلفات خودی: 1580 شهید، 10205 مجروح، 2103 مفقود و اسیر

27/ جمع کل امار انهدامی دشمن: 1077 عراده تانک و نفربر، 6400 کشته و زخمی، 1315 اسیر
نکته قابل توجه این است که در مقایسه با عملیات فتح المبین و بیت المقدس تلفات و خسارات عراق کمتر بوده و آسیب کمتری دیده است.

28/ اما مهمترین عامل شکست در عملیات رمضان در مسئله اصل تامین بوده است. مشکل بزرگی که در عملیات رمضان گریبان گیر نیروهای ایرانی شد مشکل برقراری عوامل تامینی بود. قرارگاه فتح با پهلو دادن به عراقی تحت فشار بسیار شدیدی قرار میگرد و مجبور به عقب نشینی میشود.

29/ هرچند باز شدن جناح راست قرارگاه فتح پیش بینی شده بود و در از انتظار نبود. زیرا فتح در مرکز جبهه بود و متکی به زرهی بود و در سمت شمالی آن قرارگاه فجر قرار داشت که پیاده بود و سرعت پیاده کمتر بود و همچنین استحکامات سنگین در مقابل قرار فجر قرار گرفته بود

30/ و در مقابل فتح استحکامات سنگین وجود نداشت. این مسئله طبیعی بود که فتح پهلو دهد و وظیفه حل این مشکل به عهده قرارگاه فتح و سپس به عهده قرارگاه کربلا بود اما تمام تلاش ها برای حفظ جناح راست بی نتیجه ماند.

31/ دیگر مشکل عملیات رمضان اشتباهات قابل توجه بحش اطلاعاتی قرارگاه کربلا در تفسر اطلاعاتی که در اختیار داشته است. برای مثال در تحلیل های اطلاعاتی آورده شده : زمین عملیات را یک زمین تحمیلی دانسته و معتقد بودند ارتش عراق مجبور به پدافند منطقه ای است.

32/ یا در جای دیگر آمده است: دفاع مثلثی عراق در مرز او را آسیب پذیر نموده بطوری که در صورت شکست هر ضلع نیروهای ضلع دیگر مورد تهدید و محاصره قرارگرفته و ناچار به ترک موضع خواهند شد.این تفسیر ها نشان دهنده این است که درک عملیاتی بخش اطلاعات منطبق بر واقعیت نبوده است.

33/ در جریان اجرای عملیات به علت نبود احتیاط نیروها نتوانستند اصل مانور را رعایت نموده و تحرک لازم وجود نداشت. مسئله ضرورت هماهنگی در پیشروی قرارگاه ها برای حفظ جناحین دو راه حل داشت: 1- عملیات مهندسی رزمی و احداث سریع خاکریز پدافندی 2- تحرک لازم برای پر کردن شکاف بین یکان ها

34/ در مسئله پشتیبانی آتش نیز نیروها مشکلات زیادی داشتند براي هر قبضه توپ 155 میلی متري تعداد 15 گلوله و 130 میلیمتري فقط 10 گلوله در نظر گرفته شده بود و پشتیبانی توپخانه چندان وسیع نبود و عملا توپخانه ایران توانایی بالایی در مقابل عراق نداشت.

35/نتیجه رمضان تاثیر زیادی بر ایران داشت اولین نتیجه بعد از شکست در رمضان شکستن وحدت فرماندهی در بین ارتش و سپاه بود. اختلاف نظرها و شکاف های پنهان بعد از رمضان خود را نشان دادند وتا حدی بالا گرفت که این روند اجرای عملیات کاملا جدا شد و هر نیرو برای خود عملیات طراحی و اجرا میکرد

36/ نیروهای ارتش تحت فرماندهی قرارگاه کربلا باقی ماند و نیروهای سپاه تحت اختیار قرارگاه نجف قرار گرفت و این روند تا تشکیل قرارگاه خاتم الانبیا در سال 62 ادامه داشت.

37/ بعد از شکست در رمضان تغییر در انجام عملیات در جبهه جنوب باعث شد تا بجای بن بست در شملچه سپاه اجرای عملیات در هورالعظیم را در دو عملیات بدر و خیبر کلید بزند و با مشخص شدن نتیجه توجه به شملچه و فاو معطوف شد

38/ در نهایت بصره تبدیل به یک هدف غیر قابل تصرف تبدیل شد و حسرت همیشه نیروهای ایرانی شد و از میانه 61 تا 67 تنها پیروزی بزرگ تصرف بخشی از فاو در جریان والفجر 8 شد و تمامی تلاش ها برای مذاکره در موضع قدرت به بن بست رسید.

39/ منابع:
1-نقش ارتش در 8 سال دفاع مقدس – جلد 6
2- تحلیلی بر عملیات رمضان – نصرت الله معین وزیری
3-پرونده عملیاتی طرح کربلا 4 - آرشیو معاونت اطلاعات عملیات نزاجا
4-عملیات رمضان – یعقوب حسینی

40/ 5- خرمشهر تا فاو – محمد دوردیان
6- فصلنامه نگین ایران شماره 25
7- جلد 20 روزشمار جنگ ایران و عراق – مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه