Thread by @SanatnTarihi

‘‘Ayna Karşısındaki Kız’’
Genel okumalar yaparken şunu fark ediyorum. Yerli ve yabancı kaynaklar Picasso’nun bu eserinden bahsederken ‘Picasso’nun genç metresi’’ diye bahsediyorlar. Ben öyle bahsetmeyeceğim...

Bu resim günümüzde New York Modern Sanatlar Müzesinde sergileniyor. Meşhur Picasso’nun kübizmini hemen ilk bakışta fark edebiliyoruz. Meşhur kübizm, perspektif cenneti...

Gerçi Pablo Picasso her ne kadar Avignonlu Kızlar adlı bir genelev sahnesi ile kübizmi bulduysa da, bu akımın ana hatlarını belirleyen ve ismini almasını sağlayan kişi Georges Braque’ı da unutmamak lazım.

Benim şahsen favori kübizm sanatçım da odur. Ne de olsa reşit olmayan kızlarla yatıp sonra da onların resimlerini yapıp satarak para kazanmıyordu.

Pablo Picasso bir yüzyılın en büyük sanatçısı kabul ediliyor kesinlikle.

Resim sanatında kendisinden önce hiç bir sanat akımına çok da benzemeyen, az biraz ekspresyonizm ve Afrika kabile masklarından izler taşıyan bir akımdır Kübizm. Pablo Picasso için seminerlerimde kibarca ‘ataerkil bir yapıya sahip’ diye bahsederim.

Aman tadımız kaçmasın ruh halinin neden olduğu bu durumdan sıkılıyorum bazen. Açıklamalarına bakalım Picasso'nun;

"Bir kadının başka biri ile mutlu olduğunu bilmektense, onu ölü olarak görmeyi tercih ederim. ”

Hatta bazı açıklarında kadınları yakmaktan bile bahseder Picasso. Ben de bütün bu açıklamaları bu kadar göz önünde dururken çoğu sanat ve kültür sayfasının ‘Picasso’ya ilham veren kadınlar!’ diye başlık atmasını anlamamışımdır.

İlk resmini sattığında, sevinçten otel odasının tavanına ateş eden bu magandayı 20.yüzyıl, kübizm sayesinde göklere çıkarmış olabilir. Ama şahsen 21. Yüzyılda hala orada ne işi var bunu anlayamıyorum.

Picasso’nun getirdiği yeni perspektif bakış açısı üç boyutlu geleneksel ve akademik kurallara meydan okuyor ve tam anlamıyla anarşist olarak adlandırılan modern sanatçıların yaptığını yapıyordu.

Ama bunu kendisi çok da fark etmedi. Paul Cezanne’nin ‘doğadaki her şeyi küplere’ çevirme düşüncesini alıp, sık yaptığı genelev ziyaretlerinde, dönemin salgın hastalığı olan frengiden korktuğu için Avignonlu Kızların yani Fahişelerin yüzlerine korkunç masklar yaptı.

Biri ona Afrika Masklarını kullandığını söylediğinde ise ‘Hayır ben Afrika maskı falan görmedim’ dedi. Yersen...
Şimdi gelelim ‘Ayna Karşısındaki Kız’ adlı resme. Okuduğunuz çoğu kaynakta, başta da belirttiğim gibi onun hakkında şunu duyacaksınız.

‘Picasso’nun kendisinden yaşça küçük, genç metresi’ ya da ‘ilham perisi’ gibi ifadeler. Kızın 17 yaşında olması, Picasso’nun 45 yaşında olması, ha bir de Picasso’nun o sırada evli olması dışında hiç bir sorun yok.

Ayrıca bu adam ayrıldığı sevgililerinin yok olmasını düşünen bir adam. Ancak hadi biz Ayna Karşısındaki Kıza yani gerçek adıyla Merie Theresa Walter’a bir ilham perisi gibi bakalım. Kız yıkanırken ya da ayna karşısında çıplak poz vermek dışında sevgilisi gibi değil...

1930’lu yıllarda sevgili olduğu bu genç kızı ayna karşısında, sanat tarihine getirdiği muhteşem yenilikle resmediyor. Bakın hakkını da veriyorum görüyorsunuz.

Klasik resim anlayışını tamamen reddettiği bu Kübist resimde, Therese Walter’ı doğrudan resmetmek yerine, değişik kısımlarından görüntülerini bir araya getirerek ve yeni formlar yaratarak resmediyor. Çok güzel.

Ayna’daki hali ile farklı olmasının sebebi ise yine farklı perspektif ve farklı bakış açıları diyebiliriz. Elbette aynada gördüğü yansımanın aslında yaşlılığı olduğuna dair okumalar da yapabilirsiniz ancak bunlar sadece tahmin.

Bir dönem kullandığı modellerinden biri sadece.

‘Picasso’nun Kadınları’ diye başlık gördüm. Acaba bu tip söylemlere ve başlıklara alışıyor muyuz?

Bu başlıkların altında,Picasso’nun bu kadınları kullanması, onlar hakkında nefret söylemlerinde bulunması ya da Eva Gouel adındaki sevgilisi tüberküloz olduğu anda onu terk etmesine dair hiç bir eleştiri gelmiyor? Ya da şuan bunları yazdığım için bile gelecek yorum; sen kimsin?

Uzun zaman önce yaşandı ve bitti diye mi? Sanat günümüze yansıyan çok önemli bir güçtür. Bu örnekleri çocuklarımıza gösterdiğimizde, ya da bir çocuk Picasso ile ilgili bir okuma yapmak istediğinde göreceği başlıklar bunlar mı olsun?

Neden sanatçıları putlaştırıp (özellikle geçmiştekileri) onlara hiç dokunmuyoruz. Günümüzde kafasına göre davranan, şiddet uygulayan, topluma mal olmuş herkesi sosyal medyanın gücü ile alaşağı etmeyi başarıyoruz. Bu çok güzel bir şey.

Ama artık bazı sanatçıları insani değerleri ile birlikte anlatmanın zamanı da gelmedi mi? Sanatçı olmadan sanat diye bir şey olmaz der Gombrich... O yüzden Picasso’yu ayrı, sanatını ayrı değerlendirmek çok da doğru değildir açıkçası.

Çünkü altındaki imza yüzünden milyon dolarlara satılmıyor mu? Ya da Picasso’nun 2 dakika da yaptığı bir eserin çok pahalı olmasını eleştiren kişiye verdiği cevabı hatırlayın. 40 yıl + 2 dakika...

Rakamları şuan çok net hatırlamasam da burada anlatmak istediğim şeye odaklanmanızı rica ediyorum. 1961 yılında 79 yaşındayken bile 27 yaşındaki evliliği ile dillere dolanmıştı. Günümüzde eleştirilen isimlerden tam olarak farkı ne?

Evet onlardan bir ekstra farkı da var, 18 yaş altında biri ile yatması...

Kübizm için teşekkürler Picasso, Guernica benim de şahsen çok sevdiğim bir başyapıt ama her şeyi olduğu gibi anlatmanın bir sakıncası yok diye düşünüyorum. 🙄

Çünkü Avignonlu Kızları ilk yaptığında, sanat eleştirmeni arkadaşı Wilhelm Uhde resme anlam veremeyip, neden böyle bir şey yaptığını sorduğunda; ‘Balta ile parçalanmış kadınların uzuvlarını yeniden bir araya getirdiğini’ söyledi...

Hikayemizin diğer kahramanı Theresa Walter’a ne oldu? Elbette o da Picasso’ya hayranlık besliyor olabilirdi. Ancak 17 yaşındaki bir kız, 42 yaşında ve şöhretinin zirvesindeki bir adama inandıysa onun da suçlamamak lazım.

Bugün bu yazıyı ise genellikle popüler konuları ele aldığıma dair (misal Picasso) yorumlarla birlikte geçtiğimiz günlerde duyduğumuz şiddet olayları (sayıca fazla) bir araya gelince, e madem seminerlerin çoğunda uzun uzun bahsediyorum bir de yazısını yazayım dedim.

Bir çoğunuz biliyor olabilirsiniz elbette bu saydıklarımı. Bu yazıda resim okuması yapmayacağım. Sadece Picasso’nun yaptığı bir resme bakmamız, onun hakkında entelektüel ve vurucu cümleler kurup tabloyu şahane bir şekilde yorumlamamız gerekmiyor.

Bazen sanatçıların kullandığı teknikleri anlatmaktansa kullandığı insanlara da dikkat çekmek gerekiyor...

Söyleyeceklerim bu kadar, okuduğunuz için teşekkür ederim. Sanatla kalın. 🖤

Çok sert yazdığımı düşünüyorsanız Hannah Gadsby'nin Nanette gösterisini bir izleyin derim :)))