Thread by @sigaramcamel

12 bin yıldır nice savaşlar, doğal afetleri atlatarak bugüne ulaşmış.
İlk konuklarının kimler olduğu bilinmiyor. Antik kentin üzerine kurulduğu kaya kütlesinin, Dicle Nehri ve onunla birleşen çevredeki küçük akarsuların 100 binlerce yıllık aşındırması sonucu meydana geldiği

tahmin ediliyor.
Hasankeyf'in tarihi belgelerde geçen ismi ise burada yaşayan topluluklara göre değişiklik gösteriyor. Süryanice kaynaklarda Hesna Kepha olarak geçen ismindeki 'Kepha' kelimesinin, Süryanicede 'kaya' anlamını taşıyan 'kifo'dan geldiği tahmin ediliyor.

Arapça'da ise Hisn Kayfa olan şehrin adı 'kaya hisarı' şeklinde tercüme ediliyor. Hisn Kayfa adı sonradan kısaltılarak Hisn Kayf olmuş, Osmanlı egemenliği altında ise Hasankeyf şeklini almış.
Antik kentin çevresindeki 6 bine yakın mağara, insanın ilk yaşadığı yerlerden

biri olduğunu gösteriyor. Bir sığınak olduğu tahmin edilen antik kentin bilinen tarihi M.Ö. 8. yüzyıla dayanıyor.
Tarih boyunca Hasankeyf, Mezopotamya’ya hakim konumu ve içerisinden geçen nehirleri yüzünden çeşitli kavimlerin paylaşamadığı bir şehirdi.

Antik kentte bulunan 6 bine yakın mağaranın dışında insan eliyle yapılmış eserlerin her biri bir dönemin kültürü, yaşamı ve mimarisine ışık tutuyor. Dev bir kaya kütlesi üzerinde bulunan Kale, Kale üzerinde bulunan Eyyübilere ait Ulu Cami, Büyük Saray ve Küçük Saray,

tam olarak bilinmese de yapım tarihi Asurlular dönemine dayandırılan Taş Köprü, Eyyubi Sultan Süleyman tarafından yaptırılan El-Rızk Camii, Sultan Süleyman Camii, Eyyübilere ait Koç Camii, Hasankeyf'in sembollerinden ve Akkoyunlulara ait tek eser olan Zeynel Bey Türbesi

bu eserlerin başlıcalarını oluşturuyor.
Hasankeyf'te ayrıca kime ait olduğu bilinmeyen tarihi kaya mezarlar, kaya evler, Ortaçağ'a ait 3 üniversitenin kalıntıları, kiliseler, gizli geçitler, kale ve kentin genelinin su ihtiyacını karşılamak amacıyla yapılan su yolları,

30'u aşkın kayaya oyulmuş değirmen, eyvanlar ve kaleden Dicle'ye inmek için kullanılan ve kayaların yontulması ile oluşturulmuş 200 basamaklı merdiven bulunuyor.

Ilısu Barajı'nın Hasankeyf dışında sulara gömeceği tarihi yerler ise kamuoyunca çok fazla bilinmiyor.

Oysa çevreciler ve arkeologların üzerinde en fazla durduğu konulardan biri de bu. Barajın etkileyeceği alanda 37 bin 750 hektarlık bir alanda arkeolojik araştırma yapılması gerekirken, 1988-1991 yılları arasında yapılan araştırmalarda bu alanın sadece

7 bin hektarlık bölümü incelendi. İncelenen alan içerisinde ise 300'ü aşkın arkeolojik alan tespit edildi. Bunlardan 83'ü projeden doğrudan etkilenirken, diğer alanlar ise baraj gölünün aşındırma ve erozyon etkilerine açık olacak.

insan türünün kökenleri, tarımın başlangıcı ve çok sayıda medeniyetin ayak izleri ve maddi varlıklarına dair olağanüstü kanıtlar da sular altında kalacak.

Ilısu Baraj Gölü’nün altında kalacak olan Hasankeyf ilçe merkezi 2 km uzaklıktaki yeni yerine taşınırken,

tarihi eserler Zeynel Bey Türbesi, İmam Abdullah Türbesi ve zaviyesi, Süleyman Han Camisi, Kızlar Camisi, Artuklu Hamamı, Hasankeyf Kalesi Orta Kapısı, Er-Rızk Camisi Yeni Kültürel Park Alanı'na nakledilmişti.

DSİ ye göre Ilısu Barajı, yeniden yerleşim, tarihi ve kültürel varlıkların korunması ve diğer inşaatlar ile beraber yaklaşık 18 Milyar TL’ye mal oldu.
Güneydoğu Anadolu projesinin (GAP) bir parçası olan ve bugüne kadarki en büyük hidroelektrik projelerinden biri olan Ilısu Barajı

1954’te ilk taslağı hazırlandığından beri büyük bir tartışma konusu.
Baraj, Hasankeyf’teki Dicle seviyesini 60 metre yükselterek antik kentin yüzde 80’ini ve çevresindeki birçok köyü su altında bırakarak, halen araştırılmayan 300’den fazla tarihi alanı da suya gömecek.

Hasankeyf sadece kültürel değil, aynı zamanda çok önemli bir doğal mirasa sahip. Dicle Üniversitesi’nin araştırmasına göre, barajdan etkilenecek alanın sadece %5’i ekolojik olarak araştırılmış durumda.
UNESCO’nun Dünya Mirası için belirlediği 10 kriterden 9’una sahip olabilen

Dünyadaki tek yer olma özelliğini taşıyan Hasankeyf, yine de bu listeye dahil olabilmiş değil. Çünkü listeye girilebilmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın UNESCO’ya başvurması gerekiyordu.

Dünya Mirası Listesi’ndeki diğer çok ünlü kültür varlıkları ise bu kriterlerden sadece birkaçını karşılayabiliyor.

Ilısu Barajı’nın ömrü 60 yıldan daha az, ancak bu kırılgan doğal ve kültürel ortamın tahrip edilmesi geri döndürülemez bir kayıp olacak.

Barajın Türkiye üzerindeki çevresel etkisi ağır olacak olsa da, komşu Irak üzerindeki etkisinin felaket olacağı düşünülüyor. Irak’ta havza suyu seviyelerinin yüzde 40 oranında azalması bekleniyor.

Baraj, her yıl Türkiye için 4.200 gigawatt elektrik üretecek.

“Bu, küçük bir nükleer santral kapasitesine benzer bir enerji” deniyor.
Baraj yanlıları, barajın yerel kalkınmayı teşvik edeceğini ve iş yaratacağını savunuyorlar. Ancak muhalifler projenin kabul edilemez bir maliyetle geldiğini söylüyor.

Türkiye’nin şuan elektrik ihtiyacı bakımından fazlasını ürettiği, Ilısu Barajı’nın ise yaklaşık katkısının yüzde 1.3 olacağını açıklayan Elektrik Mühendisleri Odası Diyarbakır Şubesi, “İnsanlığın ortak mirası enerji politikalarına kurban edildi” diyor.

Uzmanların projenin tümünün 100 bin kadar kişiyi evlerinden edeceğini belirtiyor.

Kent sakinleri;
“Biz Hasankeyf’i yerinde istiyoruz ama su geliyor, taşınmaktan başka çaremiz kalmadı. İnsanlar evlerimizi sattığımızı söylüyor, hayır satmadık,

zorunlu kamulaştırma ile elimizden alındı evler. Hasankeyfliler, 60 yıldır baraj ile yatıp kalkıyor. Ben 42 yaşındayım, çocukluğumda baraj ile doğdum, halen de baraj konuşuluyor. Hiçbir şey göründüğü gibi değil.”

İnşa edilen yeni yerleşim yerindeki evlerin su şebekesinin

mevcut yerleşim yerinden bile daha kötü olduğunu , evlerin en kalitesiz malzemeden yapılması nedeniyle mağdur edildiklerini söylüyorlar.
Arkeopark alanına götürülen eserlerin, taşıma sırasındaysa ne kadar tahribata uğradığı bilinmiyor. Taşımaların yanı sıra “restorasyon” ve

“sudan koruma” adı altında tarihi Hasankeyf Kalesi betonla kaplanıyor.
Hasankeyf’te bugüne kadar yüzü aşkın mağara “restorasyon” çalışması veya incelemeler yapılmadan iş makineleriyle betona gömüldü.

Hasankeyf’te Kültürel ve Doğal Mirasımızı Bıraktık...

birgun.net/haber/12-bin-y…
m.bianet.org/bianet/kultur/…
arkeofili.com/hasankeyfte-ku…
evrensel.net/haber/405215/e…
gazetekarinca.com/2019/10/hasank…
evrensel.net/haber/330938/b…
evrensel.net/haber/319426/1…
arkeofili.com/hasankeyfte-ku…
ekolojibirligi.org/hasankeyfte-su…
hasankeyfgirisimi.net/turkce-ilisu-b…