Thread by @polfosol

درسال ۲۰۱۱ یک دختر ۱۱ ساله اهل کلیولند تگزاس که مورد تجاوز گروهی قرار گرفته بود، ازسوی یکی از وکلای مدافع متهم شد به اغواگری؛ و اینکه مثل یک عنکبوت طعمه‌های خودش رو به دام میندازه.
این وکیل درجلسه دادگاه از یکی از متهمین پرسید: آیا طرف هی وسوسه نمی‌کرد بیا تو دام من؟!

۱ از n

اکثرقربانیان آزار جنسی بارها بااین سوال دردناک مواجه شدن که چیکار کردی یا چی پوشیده بودی که اینجوری شد؟ این تمایل به سرزنش قربانی البته محدودبه جرائم جنسی نیست. مثلا دربسیاری از باورها که فقر یا بیکاری رو به کونِ گشاد یا نداشتن پشتکار ربط میدن رگه‌هایی ازسرزنش قربانی دیده میشه

۲

چندسال پیش یک موتوری کیفم رو قاپید. تجربه شخصی من در مواجهه با سوالاتی که دوستان می‌پرسیدن نشون داد که اکثرا حرفشون اینه که چرا حواست جمع نبود؟ یا چرا کیفتو محکم نگرفتی دستت؟ و...

این تمایل به سرزنش قربانی ممکنه بعضی وقتا ناشی از خباثت ذاتی باشه، ولی اکثرا ناخودآگاه صورت می‌گیره

ملوین لرنر در دهه ۱۹۶۰ آزمایشی طراحی کرد برای پی‌بردن به ریشه‌های سرزنش قربانی. بدین‌صورت که یک بازیگر درداخل اتاقی حبس شده بود و مثلا چندتا سیم بهش وصل کرده بودن. به گروهی از زنان گفته شد که این فرد قراره یه چیزایی رو یاد بگیره، و به‌ازای هرپاسخ اشتباه شوک الکتریکی بهش داده میشه

زنان ناظر چند دسته بودن. یه عده صرفا می‌دیدن که هی به این فرد شوک داده میشه و هیچ کاری از دستشون برنمی‌اومد. به یک دسته این اختیار داده شد که با رأی‌گیری سیستم مجازات و پاداش رو تغییر بدن؛ به این‌صورت که اون فرد به‌ازای هر پاسخ درست جایزه‌ای دریافت کنه.
theguardian.com/us-news/2018/f…

سپس از این زنان خواسته شد که نظر خودشون رو درباره قربانی ابراز کنن. اونایی که شانس تغییر سیستم رو داشتن، قربانی رو فردی خوب وبی‌گناه می‌دونستن. اما ازنظر کسانی که صرفا ناظر بودن و کاری ازدستشون ساخته نبود، فرد قربانی مجرمی به‌حساب می‌اومد که حتما ریگی به کفششه و اون بلاها حقش بود

به یک گروه دیگه گفته شد که این شوک‌ها خیلی خفیفه و هیچ آسیبی به فرد وارد نمی‌کنه. اکثر اونها هم در ارزیابی خودشون نظر مثبتی نسبت به قربانی داشتن.

این آزمایشات منجر به نظریه‌ای شد با عنوان سوگیری جهان عادلانه (just world bias). برمبنای این نظریه، /
link.springer.com/chapter/10.100…

افراد تمایل دارن به اینکه تصورکنن دنیا حساب‌کتاب داره.

بسیاری از دستاوردهای زندگی حاصل تلاش درازمدته و با تأخیر به‌دست میاد؛ مثل موفقیت تحصیلی یا شغلی. به‌منظور حفظ انگیزه برای این تلاش و ادامه مسیر، مغز نیاز داره به این باور برسه که سیستم نسبتا عادلانه‌ای بر مناسبات جهان حاکمه/

که در اون هرچی بیشتر تلاش کنی و آدم بهتری باشی، نتیجه‌ی بهتری می‌گیری. و برعکس، نتیجه‌ی بدی‌ها به خود آدم برمی‌گرده.

در افرادی که تو یه کشور با سیستم درست‌ودرمون زندگی می‌کنن این باور قوی‌تره و تمایل به برنامه‌ریزی درازمدت بیشتر. اما افرادی که تو یک سیستم پدرسگ‌صاحاب بزرگ میشن/

تمایل بیشتری به ارضای خواسته‌های آنی و درلحظه خوش بودن دارن. به تبع اون احتمال بیشتری داره که به سمت مصرف مواد مخدر و سایر کس‌کلک‌بازیا جلب بشن.

برگردیم به بحث سرزنش قربانی.
theatlantic.com/science/archiv…

سوگیری جهان عادلانه و باور نسبی به این مساله یک ضرورت برای مغزه. وقتی که برخلاف این تصور اتفاقی می‌افته –مثلا یک فرد بی‌گناه قربانی آزار جنسی میشه، مغز تمایل داره ازاین تصور دفاع کنه. دلیل‌تراشی (rationalization) یکی از واکنش‌های دفاعی مغزه که ممکنه به صورت سرزنش قربانی بروز کنه.

سرزنش قربانی یک جور حس امنیت ایجاد می‌کنه، با تقویت این تصور که اتفاقی که برای قربانی افتاد برای من نمی‌افته؛ اگر اشتباهات اون رو تکرار نکنم.

در تحقیق مفصلی که سال ۲۰۱۶ بر روی این پدیده انجام شد، پی بردن که ارزش‌های اخلاقی رو میشه به دو دسته تقسیم کرد: فردی (individual) و گروهی.

ارزش‌های گروهی یا پیوندی (binding values) مجموعه‌ای از اصول اخلاقیه که به حفظ و همبستگی گروه کمک می‌کنه؛ مثل وفاداری. در افرادی که این ارزش‌ها غلبه داره احتمال اینکه قربانی رو مقصر بدونن بیشتره. اما باور به ارزش‌های فردگرا این احتمال رو کاهش میده.

slate.com/human-interest…

مشاهده جالب دیگه این بود که زاویه روایت تاثیرمعناداری روی سرزنش قربانی داره. مثلا بین دو جمله «لیزا توجه جک رو به خودش جلب کرد» و «جک به لیزا توجه کرد» جمله اول احتمال سرزنش قربانی رو افزایش میده. چون دراینجا قربانی به عنوان نهاد جمله آورده شده وناخودآگاه حس عاملیت رو القا می‌کنه

دایره سرزنش قربانی خیلی وسیعه و موارد زیادی رو شامل میشه. از قبیل ربط دادن بلایای طبیعی به گناهان انسان‌ها، سرقت به بی‌احتیاطی، فقر به تنبلی یا کاهلی، نحوه‌ی پوشش به آمار بالای تجاوز و...
در همه‌ی این موارد پیش‌فرض اصلی اینه که اتفاقات صرفا حاصل عملکرد خود افراد وقوانین طبیعته.

چه کنیم که تو این دام نیفتیم؟ باور به اینکه دنیا حساب‌کتاب داره برای سلامت روان و جسم لازمه؛ اما میشه تاحدودی تعدیلش کرد. مثلا با این واقعیت کنار بیایم که اتفاقات بد برای انسان‌های خوب هم رخ میده و بالعکس.
ولی یک عامل مهم‌تر، تقویت حس همدردی و درک افراده یا به قول خارجیا: empathy

در یک تحقیق دیگه آزمایشی مشابه آزمایش لرنر انجام شد، با این تفاوت که به ناظرین گفته می‌شد تصور کنید چه احساسی خواهید داشت اگر جای اون فرد بودید که داره بهش شوک وارد میشه.
این تغییر ظاهرا جزئی باعث شد که ارزیابی افراد از قربانی کاملا تغییر کنه و اکثرا دید مثبتی بهش داشته باشن.

عوامل دیگه‌ای هم بر این مساله تاثیرگذارن که دیگه حسش نیست بنویسم، ازجمله آشنایی قبلی با مجرم یا قربانی و میزان مشهور بودنشون.
خلاصه اینکه سعی کنید حس همدردی، انصاف و ارزش‌های اخلاقی فردی رو تقویت کنید و با این واقعیت هم کنار بیایید که دنیا به‌هرحال جای گهیه...

n/n