*तामिळनाडू राज्यातील पेरूनचेरी आणि पुथामंगलम येथील बुद्धमूर्ती* Buddha Statues of Peruncheri and Puthamangalam in TamilNadu.
तामिळनाडूतील नागपट्टिनम जिल्ह्यात अनेक बुद्धमूर्ती व शिल्पे आढळून येत आहेत. दक्षिण भारतातील नागपट्टिनम हे एकेकाळी बौद्ध धर्माचे मोठे क्षेत्र होते. 1)
संगम राजवटीतील पुम्फहार पासून बौद्धधर्म तेथे रुजला होता. ब्राँझ धातुच्या बुद्धमूर्ती तेथेच अलीकडे सापडल्या होत्या. मोठ्या पाषाणातील बुद्धमूर्ती सुद्धा तेथील काही गावात दुर्लक्षित पडलेल्या आढळून येत आहेत. पेरूनचेरी आणि पुथामंगलम येथे सापडलेल्या बुद्धमूर्ती यांची 2)
माहिती खालील प्रमाणे आहे.
नागपट्टिनम जिल्ह्यात मथीलादुथुराई तालुक्यात पेरूनचेरी नावाचे गाव आडबाजूस आहे. या गावात जवळजवळ पाच फूट सात इंच उंचीची बुद्ध मूर्ती आढळून आली असून ती आठव्या ते दहाव्या शतकातील असावी. शंभर वर्षांपूर्वी या गावात एका घराचा पाया खणताना ती मिळाली असून 3)
पुरातत्व खात्यास त्याची अद्याप कल्पना नाही असे दिसून येते. सध्या या मूर्तीला वाघिश्वरार देवळाच्या बाजूकडील एका रिकाम्या स्थानी ठेवले आहे. जवळजवळ पुरुषभर उंच असलेल्या या ध्यानस्थ बुद्धमूर्तीच्या शिरावरील उश्नीशा अखंड असून चेहऱ्यावर मंद व गूढ स्मित विलसत आहे. कानाच्या 4)
पाळ्या खांद्यापर्यंत असून चिवर वस्त्रांची कडा स्पष्ट दिसत आहे. कुठेही क्षती न पोहोचलेली ही बुद्धमूर्ती उत्कृष्ट कलेचा आविष्कार आहे. तेथील पुरातत्व विभागाने लवकरात लवकर या मूर्तीसाठी छोटे विहार तेथे उभारावे. मथिलादुथुराई तालुक्याचा हा भाग प्राचीन 'अरिवलूर' या प्रांतात 5)
मोडतो. अरिवलूर म्हणजे 'the place of people with wisdom' असा होतो. आणि तामिळनाडूत 'अरिवार' म्हणजे बौद्ध संघ असे मानले जाते. प्राचीन काळाच्या चोला राजवटीत बुद्धीझम येथे बहरला होता.
पुथामंगलम हे एका गावाचे नाव असून मूळ नाव बुद्धमंगलम असावे. हे गाव नागपट्टीनम जिल्ह्यात
6)
किलेवेल्लूर जवळ आहे. येथे सुद्धा पाषाणाची बुद्ध मूर्ती मिळालेली असून ती शेता समोरील विहारात ठेवली आहे. काही वर्षापूर्वी थायलंडवरून बौद्ध पर्यटकांचा ग्रुप येथे फिरत फिरत आला होता. त्यांनी त्या बुद्धमूर्तीसाठी विहार बांधकामास सहाय्य केले होते. परदेशातील बौद्ध पर्यटक जर
7)
भारतात येऊन बुद्धमूर्तीसाठी विहार बांधत असतील तर येथील शासन, जाणकार आणि लोकप्रतिनिधी डोळेबंद करून का बसले आहेत ? जोपर्यंत बुद्धांबाबत व त्यांच्या तत्वज्ञानाबाबत तेथील समाजात जागृती होत नाही तोपर्यंत धम्माबाबत अनास्था तशीच राहणार. तामिळनाडूतील बौद्ध व आंबेडकर संघटनांनी या
8)
पुरातन बुद्धमूर्त्यांच्या सुरक्षिततेबाबत पुढाकार घेतला पाहिजे. व धम्म जागृती अधिक जोरदार केली पाहिजे.
8).
डॉ . अल्बर्ट एलिस .
अमेरिकेतील नामांकित मानसोपचारतज्ञ . यांना मानसशास्त्रज्ञ सुद्धा म्हणता येईल . विवेकनिष्ठ मानसोपचार पद्धती (rational emotive behaviour thearapy ) हा त्यांचा मनाच्या जगातील सर्वात महत्वाचा शोध . अनेकांना मानसिक स्थैर्य मिळवून देणाऱ्या या पद्धतीचा शोध 1)
खरंतर त्यांनी स्वतःला स्थिरता मिळवून देण्यासाठी लावला होता . या शोधाची सुरुवात त्यांनी लहानपणीच केली होती . भावनेच्या आहारी न जाता , तर्कसंगत बुद्धी वापरून केलेला विचार मनाला स्थिर करतो हा त्यांचा अनुभव त्यांनी जगाला पटवून दिला . त्यासाठी अनेक उदाहरणे आणि दाखले दिले .
2)
आणि आयुष्याच्या उत्तरार्धात त्यांच्या कार्याची दखल घेणे सर्व जगाला भाग पडले . त्यांनी मांडलेले काही सिद्धांत सोप्या भाषेत पुढीलप्रमाणे आहेत .
१) माणसाच्या आयुष्यात घडणाऱ्या घटनांवर त्याच्या प्रतिक्रिया आणि कृती अवलंबून नसतात , तर त्या घटनांकडे तो कोणत्या दृष्टीकोनातून बघतो
3)
नुकतीच नाणेघाटला जाऊन आले होते.त्यासंदर्भात #मर्यादित वाचन केलं होतं.त्यातून हे कळालं की, हा नाणेघाट म्हणजे घाटांचा राजा.हा इसवीसनपूर्व काळात बांधला गेलाय.हे वाचूनच रोमांच उभे राहिले. काय ते कसब? अभियांत्रिकीमधला चमत्कारच.
सातवाहन सम्राज्ञी गौतमीपुत्र 1)
सातकर्णीची पत्नी नागणिका हिचा नाणेघाटातल्या लेणीतला तो प्रख्यात शिलालेख. पहिल्यांदा गेले तेव्हा वेड्यासारखी धावत गेले होते त्या भित्तीकडे. त्या पाषाणातल्या अक्षराईत हरवून गेले होते.मला न समजणाऱ्या ब्राम्ही भाषेतली ती अक्षरं पण विलक्षण प्रेमानं,कदाचित इतिहासाच्या फारसं न 2)
जपता आलेल्या वेडामूळे माझे हात त्या अक्षरांवरनं फिरत होते.नागणिका इथेच असेल का? माझ्या आसपास?माझी ही ओढ बघत असेल का?तिला छान वाटत असेल का आपला शिलालेख असा चिरंजीवी झालेला पाहून? तिचा चुडाभरला अमानवी हात माझ्यासोबतच तीही त्या अक्षरांवरनं फिरवत असेल का? धुक्यासारख्या तरल
3)
इथल्याच (पनवेल स्टॅंडजवळ) एका छोटेखानी हाॅटेलवाल्याने बाबासाहेबांना पाणी नाकारले त्यावेळी अस्वस्थ झालेले, गरीब मजूर असलेले सोनबा येलवे बाबासाहेबांसाठी पाणी आणायला गेले.
पाणी आणले, तोपर्यंत बाबासाहेब पुढील प्रवासाला निघूनही गेले होते. 1)
बाबासाहेब परत याच मार्गाने येतील तेव्हा त्यांना पाणी मिळायला हवे आणि ते मी देईन या इच्छाशक्तीने ते दरदिवशी पाणी घेऊन येत. परंतु बाबासाहेब परत त्या मार्गाने आले नाहीत.
...आणि वाट पाहून अखेर, इथेच सोनबा येलवेंचा मृत्यू झाला.
2)
त्यांच्या स्मृतिप्रीत्यर्थ पनवेल महानगरपालिकेने ही पाणपोई बांधली आहे. येणार्या-जाणार्यांना पाणी मिळावे या उदात्त हेतूने.
उशीरा का होईना, बाबासाहेबांच्या प्रेमाखातर त्याग करणारी व्यक्तिमत्त्वं उजेडात येत आहेत.
3)
मनुस्मृती दहन केल्यानंतर तत्कालीन काही ब्राह्मण्यग्रस्त वृत्तपत्रांनी टीकात्मक लेखन केले. त्यावर बाबासाहेबांनी बहिष्कृत भारत पत्रातून त्यांचा समाचार घेतला. वाचा !
- आनंद गायकवाड
आमच्या मित्रांचा दुसरा असा एक आक्षेप आहे की मनुस्मृती ही जुन्या काळी अंमलांत असलेल्या 1)
नियमांची एक जंत्री आहे. त्या जंत्रीतील नियम आज कोणास लागू नाहीत. मग असले जुने बाड जाळण्यात काय अर्थ आहे ? मनुस्मृती हे एक जुने बाड आहे असे आमच्या मित्राप्रमाणे आम्हासही म्हणता आले असते तर आम्हास मोठाच आनंद झाला असता. परंतु दुर्दैवाने आम्हांस तसे म्हणता येत नाही. आणि आमची
2)
खात्री आहे की, भावी स्वराज्याचा चंद्रोदय केव्हा होतो हे पाहण्याकरिता, आमच्या मित्रांचे डोळे आकाशाकडे लागले नसते तर आपल्या पायाखाली काय जळते आहे हे त्यांना निरखून पाहताच आले असते. मनुस्मृती हे एक जुने बाड आहे, ते राहिले तरी काही हरकत नाही असा युक्तिवाद करण्याऱ्या गृहस्थांना
3)
जमालगढी सध्याच्या पाकिस्तानातील खबैर पक्ख्तुन्ख्वामधील मरदानच्या कटलांग मरदान मिर्गापासून १३ किमी अंतरावर हे शहर आहे. जमालगढी येथे प्राचीन स्तूप व विहारांचे अवशेष सापडले आहेत.
जमालगढी येथील स्तूप व विहार १/५ शतकातील भरभराटीचे बौद्ध ठिकाण होते. 1)
जमालगढीचे स्थानीय नाव "जमालगढी कंदारत" किंवा "काफिरो कोटे" असे आहे. जमालगढीच्या भग्नावशेषांचा प्रथम शोध ब्रिटीश पुरात्ववेत्ता व गाढे अभ्यासक अलेक्झांडर कॅनिंगहॅम यांनी इसवी सन १८४८ मध्ये लावला.
कर्नल ल्युम्स्डेन यांनी जमालगढी येथे उत्खनन केले होते पण तेव्हा तेथे विशेष 2)
काही सापडले नाही. नंतर इसवी सन १८७१ मध्ये लेफ्टनंट क्राॅमटन यांनी पुन्हा येथे उत्खनन केले व अनेक बौद्धशिल्पे सापडली आहेत.
चित्र क्रमांक एक जमालगढी, मरदान, पाकिस्तान बौद्ध नगरीचे भग्नावशेष.
चित्र क्रमांक दोन १/३ शतकातील राणी महामायेचे स्वप्न शिल्प जमालगढी, मरदान,
3)
आम के पेड़ के नीचे ब्राह्मण तुलसीदास रामचरित्रमानस लिख रहे थे. अचानक पेड़ से आम तुलसीदास के सर पर गिरा. तुलसीदास बहुत खुश हुआ, उसने आम को ईश्वर का दिया हुआ उपहार समझकर खा लिया !
मुग़ल राज में गाय कट रही थी, मुग़ल समोसे में गाय का मांस भर भर कर खा रहे थे. 1)
लेकिन तुलसीदास को कोई आपत्ति नही थी, वह मग्न होकर आनंदित होकर, लगा लिखने "ढोल गंवार पशु नारी सकल ताड़ना के अधिकारी" !
किसान का बेटा इसाक न्यूटन सेब के पेड़ के नीचे विज्ञान की पढ़ाई कर रहा था. अचानक से एक सेब न्यूटन के सर पर गिर गया. न्यूटन ने सेब उठाया उसे ध्यान से
2)
देखने लगे मानो कभी सेब देखा ही नही. लेकिन न्यूटन सेब नही देख रहे थे वह सोच रहे आखिर सेब नीचे क्यों गिरा ?
सेब ऊपर क्यों नही गया... नीचे ही क्यों आया ?. ऊपर चांद है वह क्यों नही गिरता. धरती में जरूर कोई फ़ोर्स है. ताक़त है जो चीजों को अपनी ओर आकर्षित करती है !
3)