Thread by @iuefsosyoloji

Avusturya doğumlu Amerikalı sosyolog Paul Felix Lazarsfeld (13 Şubat 1901-30 Ağustos 1976) kitle iletişim araçlarının toplum üzerindeki etkisine dair çalışmaları ile alanında klasik haline gelmiştir. Kendisini ve çalışmalarını daha yakından tanıyalım. 🔎

Sosyalist hareketi destekleyen, entelektüel bir Yahudi ailede yetişen Lazarsfeld’in babası Robert avukat, annesi Sofie ise psikolog ve yazardır. Dönemin önemli isimlerinden Fredrich Adler’in teşviki ile matematik alanında eğitim görmüştür.

Viyana Üniversitesi’nden 1925 yılında uygulamalı matematik alanında doktorasını alan Lazarsfeld’in tezi, Einstein'ın yerçekimi teorisinin Merkür gezegeninin hareketine bir uygulaması şeklindeydi.

Sosyalist toplumun insan davranışını anlamının bilimsel yolu olarak gördüğü uygulamalı psikoloji ve ampirik alan araştırmasına ilgisi ve girişimcilik becerisiyle 1928’de çeşitli kurum ve şirketlerin yardımıyla Research Center for Economic Psychology araştırma merkezini kurmuştur.

Henüz öğrenci iken Charlotte Bühler’in erken çocukluk ve gençlik çalışmalarına asistanlık yapmıştır. Kurduğu bu araştırma enstitüsünün (Wirtschaftpsychologische Forchungsstelle) başkanı Bühler olurken, kendisi araştırma sorumlusu olmuştur.

Uygulamalı psikolojiye ilgisini kendisi şu sözleri ile açıklar:
“Bir savaş devrimi ekonomi gerektirir (Marx); muzaffer bir devrim mühendis gerektirir (Rusya); yenilmiş devrim psikoloji gerektirir (Viyana)”.

Bireylerin her çeşit tüketim davranışlarına yönelik pazar araştırmalarının yapıldığı Viyana’daki bu merkezde dönemin önemli sosyal bilimcilerinden Karl Bühler, Marie Johada, Hans Zeisel, Gerruda Wagner, Herta Herzog ve Lotte Rodemacher gibi isimler yer almıştır.

Lazarsfeld, araştırmalarında çok çeşitli konuları ele almıştır. Bunların en önemlisi, radyo ve yazılı medyanın bireylerin tüketim ve oy verme alışkanlıkları ve tercihleri üzerindeki etkisini belirlemek için istatistiksel araçlar kullanması olmuştur.

1931-32’de ilk radyo dinleyici alan araştırması Viyana’da dinleyicilerinin program tercihleri üzerinedir. Asıl akademik hayatına yön veren çalışma Viyana’nın dışında ve neredeyse herkesin işsiz olduğu Marianthal Köyü’nde Marie Jahoda ve Hans Zeisel ile yaptığı alan çalışmasıdır.

1932’de Hamburg’da araştırma sonuçlarını sunduğu esnada Rockefeller Foundaton’ın Paris temsilcisinin dikkatini çeker. Rockefeller Vakfı bursu ile 1933'te ABD’ye gelir ve sonunda ABD vatandaşı olur.

Pazar araştırma ve işsizlik çalışmalarının yapıldığı Viyana’dakine benzer Research Center of the University of Newark araştırma merkezini kurmuştur.

1935 yılında yazdığı “The Art of Asking Why” makalesinde ‘neden analizi’ yöntemini açıklamıştır. Lazarsfeld için yöntem ve veri analizi teknikleri önemlidir; konu, kitle iletişimi bireylerin tercihleri ve eylemlerini incelemek üzere araştırma aracı geliştirmek üzere bir araçtır.

1937’de Rockefeller Foundation tarafından yapılan bağış ile Princeton Üniversitesinde radyonun Amerikan toplumu üzerindeki etkilerini incelemek üzere kurulan “Office of Radio Research”te yürütücü olarak görev almıştır.

Princeton Üniversitesi'nde Radio Research Office'in yürütücülüğünü yaptığı sırada Newark Research Center da New York’a taşınmıştır. Lazarsfeld kitle iletişim araştırmaları alanını da Princeton Radio Project ile geliştirmiştir.

Radio Research Project araştırması esnasında CBS araştırma başkanı psikolog F. Stanton ile “Lazarsfeld-Stanton Program Analyzer” isminde radyo yayınlarının izleyiciler üzerindeki etkisini ölçmeye yönelik bir veri toplama aracı geliştirmiştir.

Rockefeller Foundation Research projesi fonu 1939 yılında Colombia Üniversitesi’nde yenilenince Lazarsfeld Colombia Üniversitesi’ne geçmiş, Sosyoloji Bölümünde Doçent olmuş ve ünlü sosyolog Robert K. Merton ile çalışmaya başlamıştır.

1940’ta B. Berelson ve H. Gaudet ile başkanlık seçimlerinde oy verme tercihlerinin nasıl oluştuğu üzerine yaptıkları çalışmada iletişimin iki aşamalı akış hipotezini test etmişlerdir. Bulgulara göre kişinin karar vermesinde içinde bulunduğu grup ve grup baskısı etkilidir.

İki aşamalı akış tezinde Charles Cooley’in birincil grup kavramının etkisini keşfettiler. Bu çalışmanın bulgularını 1944 yılında People’s Choice kitabında paylaşmışlardır. İki aşamalı akış kuramına ilişkin kısa bir video için:

Merton ile kitle iletişimine yönelik yaptıkları çalışmalarda daha sonraları iletişim sosyologları tarafından tekrarlanan kitle iletişiminin toplumdaki işlevlerini şu şekilde özetlemişlerdir: statü sağlama, sosyal normları destekleme ve narkotik etkisi.

2. Dünya Savaşı esnasında Amerikan entelektüellerinin bir araya getirildiği “Office of War Information”da danışman olarak göre almış, savaş esnasında ve sonrasında alan araştırmasında çok değişkenli analiz yöntemini geliştirmeye devam etmiştir.

1940’tan emekli olduğu 1969’a kadar Colombia; 1969’dan ölümüne kadar da her hafta Pittsburgh Üniversitesinde ders vermiştir. 52 yıllık profesyonel yaşamında sosyal bilime işsizliğin sosyal etkisi, kitle iletişimi, oy verme davranışı ve yükseköğretim konularında katkı sağlamıştır.

Lazarsfeld’in 3 evliliği olmuştur: Marie Jahoda, Herta Herzog ve Patricia L. Kendall ile. Hepsi de kendisinin öğrencisi, birlikte çalıştığı iş arkadaşı ve sosyal bilimcidir. Kızı Lotte Bailyn sosyal psikolog, oğlu Robert ise matematikçidir.

National Academy of Sicences tarafından yayımlanmış, Lazarsfeld’e ilişkin kapsamlı bir biyografi ve seçilmiş bibliyografisi için bkz. ht.ly/pctS2

Lazersfeld’in yazılarının toplandığı kitaplardan örnekler için bkz.

Paul Felix Lazarsfeld paylaşımını arkadaşımız Dr. Öğr. Üyesi Melike AKBIYIK hazırladı.

Çok teşekkür ediyoruz.