రాయలసీమ ఆపద్భాందవుడు శ్రీనివాసుడు - రాయలసీమ అభివృద్ధిలో తితిదే పాత్ర - SV యూనివర్సిటీ, ఒక చరిత్ర
తెలుగువారికి ఒక ప్రత్యేక రాష్ట్ర సాధనే లక్ష్యంగా ఆంధ్ర మహా సభ ఏర్పడిన తరువాత, ఆంధ్రోద్యమంలో రెండవ విజయం తెలుగువారి కోసం ప్రత్యేక యూనివర్సిటీ ఏర్పాటుకు అంగీకారం.
(మొదటి విజయం ప్రత్యేక PCC ఏర్పాటుకు అంగీకారం). అప్పటివరకు మద్రాస్ విశ్వవిద్యాలయం ఒకటే మద్రాసు రాష్ట్రంలోని అన్ని భాషల ప్రజలకు అందుబాటులో ఉన్న విశ్వవిద్యాలయం. అనేక తర్జనభర్జనల తరువాత ఆంధ్రవిశ్వకళాపరిషత్తు తాత్కాలిక ప్రధాన కేంద్రాన్ని బెజవాడలో ఏర్పాటు చేశారు.
బెజవాడ తాత్కాలిక కేంద్రంగా ఏర్పడిన ఆంధ్రవిశ్వకళాపరిషత్తు (ఆంధ్రా విశ్వవిద్యాలయము ) శాశ్వత ప్రధాన కేంద్రం ఎక్కడికి మార్చాలి అని చర్చ జరుగుతున్న రోజులవి. బెజావాడ వాళ్లు, రాజమహేంద్రవరం వాళ్లు వాల్తేరు (విశాఖపట్నం ) వాళ్ళు తమ నగరంలో ప్రధాన కేంద్రం ఉండలాంటే తమ నగరంలో ఉండాలని కోరారు.
అప్పటికే పశ్చిమాంధ్ర (దత్తతమండలాలు) నాయకులు ఆంధ్రోద్యమం పట్ల అంత సుముఖంగా లేరు. విద్య / ఆర్థిక రంగాలలో తమకంటే ఏంతో మెరుగైన కోస్తా ప్రాంతంతో పోలిస్తే వెనుకబడిన తమ ప్రాంతం ఎంతవరకు ప్రత్యేక తెలుగు రాష్ట్రం ఫలాలు అనుభవిస్తుంది అన్నది వారి సంశయం.
సీమ ప్రజలలో నమ్మకం కలిగించడం కోసమో లేక మూడు నగరాలు కాకుండా తటస్థ ప్రదేశంలో విశ్వవిద్యాలయం ఏర్పాటు చేయాలన్న ఆలోచన వల్లనో ఆఖరకు విద్యాపరంగా బాగా వెనుకబడిన దత్తతమండలాలలోని (అప్పటికింకా రాయలసీమగా పేరు మార్చలేదు) అనంతపురంలో ప్రధాన కేంద్రం పెడదామని ఆంధ్రోద్యమ నాయకులు ప్రతిపాదించారు.
రాయలసీమలో విద్యావకాశాలు ఏమాత్రం లేని రోజులవి. 1906 లెక్కల ప్రకారం ఆంధ్రాలో 8 కాలేజీలు ఉండగా రాయలసీమ 5 జిల్లాల్లో (బళ్లారి సహా ) కేవలం ఒక్క కాలేజీ ఉన్నది. అటువంటి సమయంలో రాయలసీమ అభివృద్దికి, విద్యావకాశాల పెంపుకు ఈ ఆంధ్రా విశ్వవిద్యాలయము అనంతపురంలో ఏర్పడటము అత్యవసరం.
ఆంధ్రా విశ్వవిద్యాలయము ప్రధాన కేంద్రం అనంతపురంలో ఏర్పాటు చేసేందుకు విశ్వవిద్యాలయ సెనేట్, మద్రాస్ లెజిస్లేటివ్ కౌన్సిల్ సెలెక్ట్ కమిటీ, ఆంధ్ర మహాసభ అన్నీ ఆమోదం తెలిపాయి. తీరా బిల్లు కౌన్సిల్ కి రాగానే పరిస్థితి మారింది. అనంతపురం బదులుగా , వాల్తేరు (విశాఖపట్నం) లో విశ్వవిద్యాలయ
ప్రధాన కేంద్రం ఏర్పాటు చేయాలన్నారు ప్రభుత్వ పెద్దలు. అప్పటిదాకా అనంతపురం అన్న నాయకులు కూడా వాల్తేరుకే మద్దతు పలికారు. ఫలితం విశాఖపట్నం ప్రధాన కేంద్రంగా ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం ఏర్పాటయింది. ఇచ్చిన మాట ప్రకారం కనీసం అనంతపురంలో ఉపకేంద్రం కానీ ప్రాంతీయకేంద్రం కానీ ఏర్పాటుకు చొరవ చూపలేదు
అప్పటికే ఆంధ్రఉద్యమం మీద ఒకింత అనుమానంతో ఉన్న సీమ నాయకులు ఈ పరిణామాలను తమకు జరిగిన అన్యాయంగా భావించారు. తమ తమ జిల్లాలు ఆంధ్రా విశ్వవిద్యాలయం పరిధిలో కాకుండా మద్రాస్ విశ్వవిద్యాలయం పరిధిలోనే ఉండాలని పట్టుపట్టారు. పశ్చిమాంధ్ర మినహా తెలుగు ప్రాంతాలకు ఆంధ్రా విశ్వవిద్యాలయం ఏర్పడింది
కట్టమంచి రామలింగారెడ్డి, సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణయ్య వంటి పెద్దలు ఎంత చెప్పినా రాయలసీమ నేతలు ఒప్పుకోలేదు. రాయలసీమ జిల్లాలు ఆంధ్రా విశ్వవిద్యాలయంలో కలవలేదు.
స్వాతంత్య్రం వచ్చింది. ఆంధ్ర రాష్ట్రం ఏర్పడింది. రాయలసీమ బళ్లారి, తుంగభద్ర ప్రాజెక్టులను కోల్పోయింది.
తిరుపతి రాయలసీమలోనే భాగమైంది. రాయలసీమ నాయకులు తమ ప్రాంతానికి ప్రత్యేకంగా విశ్వవిద్యాలయం కావాల్సిందే అని పట్టు పట్టారు. స్వామివారి చల్లని చూపు వలన రాష్ట్రం ఏర్పడిన 11 నెలలలోనే రాయలసీమ విద్యార్థుల పాలిట కొంగుబంగారంగా, రాష్ట్రంలో రెండో విశ్వవిద్యాలయంగా
శ్రీవెంకటేశ్వర విశ్వవిద్యాలయం 1954 సెప్టెంబర్ 2న ఏర్పడింది. యూనివర్శిటీ ఏర్పాటుకు అయ్యే స్థలం, భవనాలు, 62 లక్షల భూరి విరాళం, ఏటా 2.5 లక్షల నిర్వహణ నిమిత్తం తితిదే సమకూర్చింది. తితిదే / శ్రీవారి ఆశీస్సులు లేకపోతె తమకొక యూనివర్సిటీ కావాలనే రాయలసీమవాసుల కల అలాగే ఉండిపోయేది.
స్వామివారి చల్లని చూపు సీమవాసులపై యూనివర్సిటీతో ఆగిపోలేదు. రూయా ఆసుపత్రి, స్విమ్స్, పద్మావతి మహిళా వైద్య కళాశాల ఇలా నాణ్యమైన విద్య / వైద్యం కూడా స్వామివారి చలవే.
1846 - అప్పటికే బ్రిటీషు వారిపై తిరుగుబాటు జెండా ఎగరేసిన ఉయ్యాలవాడ నరసింహారెడ్డి, అతని సైన్యంతో లెఫ్టినెంట్ వాట్సన్ నేతృత్వంలోని కుంఫిణీ సైన్యం గిద్దలూరు వద్ద తలపడింది. రెండు పక్షాల మధ్య హోరాహోరీగా యుద్ధం జరిగింది. రెడ్డి అనుచరులు చాలా మంది చనిపోయారు.
అధిక సంఖ్యలో ఉన్న నరసింహా రెడ్డి సైన్యం ముందు నిలవలేక వాట్సాన్, వెనుకంజ వేసి తన సైన్యాన్ని తీసుకుని శెట్టివీడు (కృష్ణం శెట్టిపల్లె?) చేరుకున్నాడు. నరసింహారెడ్డి తన అనుచరులతో ముండ్లపాడు చేరుకున్నాడు.
మరుసటి రోజు, జులై 24 వ తేదీ వాట్సన్ కు సహాయంగా కర్నూలు నుండి కెప్టెన్ నాట్ కెప్టెన్ రాసెల్ సైన్యం కృష్ణం శెట్టిపల్లె చేరుకుంది. వారందరూ కలిసి ముండ్లపాడులో నరసింహారెడ్డి బలగం ఉందని తెలిసి అక్కడికి చేరుకొని అతడితో పోరాటానికి దిగారు.
కట్టమంచి.. ఒకప్పటి ఉత్తర ఆర్కాడు జిల్లా కేంద్రం అయిన చిత్తూరు పట్టణాన్ని ఆనుకొని ఉండే ఒక గ్రామం. ఆ చిన్న గ్రామం తెలుగు సాహిత్యానికి, విద్యారంగానికి ఎనలేని సేవ చేసింది.
ఆ గ్రామంలో కట్టమంచి కొళంద రెడ్డి కుటుంబం పేరెన్నికగన్నది.
ప్రముఖ విద్యావేత్త, రచయిత, విమర్శకుడు, ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయ మొట్టమొదటి ఉపకులపతి సర్ కట్టమంచి రామలింగారెడ్డి గారు కొళందరెడ్డి కుటుంబంలో 5వ తరము వారు. కట్టమంచి కుటుంబంలో కవితా ప్రవాహం కేవలం రామలింగారెడ్డి గారితో మొదలు కాలేదు. వీరికి రచనా వ్యాసంగం, సాహిత్యాభిలాష పారంపర్యంగా లభించాయి
కట్టమంచి రామలింగారెడ్డి గారి ముదబ్బ (ప్రపితామహుడు / Great Grandfather ) కట్టమంచి పెద్ద రామలింగారెడ్డి - భాస్కర శతకము మొదలగు రచనలు చేసినారు. అంతేకాక జ్యోతిష్యము, సంస్కృతము, మంత్రశాస్త్రము మొదలగువాటిలో నేర్పరి.
వారి పేరు మణిమేకల శివశంకర్. నాకు శాసనాల శంకర్ పేరుతో @tuxnani ద్వారా పరిచయం. చదువుకున్నది 5వ తరగతి. వృత్తి ముఠా కూలీ. ప్రవృత్తి: శాసనాల శోధన, చరిత్ర పరిశోధన. ఇటీవలే గుంటూరు జిల్లాల అదృశ్య గ్రామాల చరిత్ర అనే పుస్తకం రచించారు.
ఎంతో కష్టపడి రచించిన ఆ పుస్తకాన్ని నెలలు గడవక ముందే చరిత్రాభిమానులకు ఉచితంగా PDF రూపంలో పంపించారు. నాకు గురుతుల్యులు. రాయలసీమ చరిత్రపై పరిశోధన చేయాలని నన్ను నిరంతరం ప్రోత్సహిస్తూ ఉంటారు. ఏదైనా రాయలసీమ గురించి మంచి పుస్తకం వారి దృష్టికి వస్తే
ఆ పుస్తకం గురించి చెప్పి రచయిత నం / ప్రచురణ కర్త నం ఇస్తారు (కొనడానికి వీలుగా). నీవు రాసేది ఎప్పుడు పుస్తకంలా వస్తుంది అని అడుగుతూ ఉంటారు. ఇంగ్లీషు అర్థం కాదు. చరిత్రపై ఉన్న అవగాహన, పట్టు అసాధారణం. ఎవరైనా వీరి సహాయం కోరితే వారికి తగిన మూల గ్రంథాలు దొరకడంలోనూ,
గుడిమల్లం అసలు పేరు తిరువిప్పిరంబేడు (శాసనాల ప్రకారం).
తిరు అంటే శ్రీ / గొప్ప / పుణ్యమైన అని అర్థాలు ఉన్నాయి
విప్పిర అన్నది సంస్కృత ' విప్ర ' నుండి వచ్చింది. అంటే బ్రాహ్మణుడు అని అర్థం
పేడు అన్న పదం గ్రామ సూచి (ఉదా: ఏర్పేడు)
తిరువిప్పిరంబేడు అంటే గొప్ప బ్రాహ్మణుడి ఊరు అని అర్థం
స్థలపురాణం ప్రకారం ఈ ప్రాంతం పరశురాముడు శివుడిని కొలిచిన ప్రాంతం. బహుశా శ్రీమహావిష్ణువు అవతారమైన పరశురాముడే ఊరి పేరులో ఉన్న గొప్ప బ్రాహ్మణుడు అయ్యుండాలి.
అని గుడిమల్లాన్ని శాసనాలు పేర్కొంటున్నాయి. మరి గుడిమల్లం అన్న పేరు ఎలా వచ్చింది అన్నదానికి మరో కథ ఉంది. ఇక్కడ ఉన్న శివలింగాన్ని పూజించే విషయమై వేటగాడి రూపంలో ఉన్న పరశురాముడు / శ్రీమహావిష్ణువు కు, చిత్రసేనుడు అనే యక్షిణి రూపంలో ఉన్న బ్రహ్మకు ఘోర యుద్ధం జరిగింది అని