Thread by @Armeteo

🧵 Euskaraldiaren hasiera aprobetxatuz, euskal terminologia meteorologikoaren inguruko hari bat sortu dut. Euskal Herriko zonalde ezberdinetan erabiltzen diren sinonimoak emateaz gain, azalpentxo txiki bat izanen duzue, erdarazko esanahiarekin batera. @euskaraldia 👇

🌦️EGURALDIA | Atmosferako geruza baxuenaren (troposferaren) egoera deskribatzen du, hainbat aldagaien bitartez: Tª, hezetasuna, haizea, zeruaren egoera...

Egualdia, dembora edo egualdi bezala ere ezagutzen da.

Castellano: Tiempo meteorológico.

🌫️ LAINOA | Lurrazaletik gertu, hezetasun erlatiboak %100era iristean (saturazioa), ur-lurruna kondentsatu eta "stratus" hodeiak sortzen direnean.

Errekalaño, lambro, belañu, lañabera edo zokolaño dira sinonimo batzuk.

Castellano: niebla/neblina.

💧 XIRIMIRIA | Ur tanta txikiez osatutako prezipitazio jarraitu eta leuna. Behe-mailako hodeiek eratzen dute batez ere.

Eurizirin edo lanbro bezala ere ezagutzen da.

Castellano: calabobos.

🤦‍♀️ TXIMU-TXIMU | Bai xirimiripean edo eurijasa baten ondoren, bustita geratzerakoan "tximu-tximu eginda" zatozela esan dezakezu.

Castellano: empapado, calado.

☔️ EURITAKOA | Tximu-tximu ez geratzeko tramankulua.

Aterki edo guardasola hitzak erabili ditzakegu ere bai.

Castellano: paraguas.

🌧️ EURIJASA | Euria indarrarekin erortzen denean, denbora gutxitan litro asko pilatuz.

Zaparrada, txaparrada, indriska, eauntsi, afrontu, ekaitzaldi edo trumonada har ditzakegu sinonimotzat.

Castellano: chaparrón, diluvio.

⛺️ ATERPEA | Euritakoa ez izatekotan, estalki natural edo artifiziala, euriaz babesteko.

Aterbe, estalpe edo kerexea ere erabiltzen dira.

Castellano: refugio, porche.

☁️ HODEITU | Zerua hodeiez estaltzen denean, hodeitu egiten dela esaten dugu.

Lainotu, goibeldu, ilundu eta lausotu ere oso ohikoak dira.

Castellano: nublarse.

⛈️ EKAITZA | Hodei konbektiboek (kumulonimboek) sortutako fenomenoa, deskarga elektriko (tximista) eta, askotan, kazkabarrarekin batera.

Denborale, ekarraldi, enbata eta soberna sinonimoak dira ere.

Castellano: tormenta.

⚡️ TXIMISTA | Hodei eta lurrazalaren artean sortzen den eremu elektrikoaren ondorioz ematen den deskarga elektrikoa. Hodeien artean ere eman daiteke.

Oinaztura, iñiztura, xixtemixte, busturi, xilimista, tximilista bezala ezagutzen da ere.

Castellano: rayo.

🔊 TRUMOIA | Tximistak inguruko airea berotzean sortzen duen presio-uhina dela eta sortutako soinua.

Ostotsa, ihortzeri, burrunba, justuria edo jostaia bezala ere da ezaguna.

Castellano: trueno.

🪨 KAZKABARRA | Ekaitzetan prezipitatzen duen izotz-bola. Hodei konbektiboen barneko korronte bertikal indartsuei esker sortzen da. Arriskutsua.

Txingorra, harria, babazuza, harriabar, inetasi, txitxer, kaskabiko eta antziarra dira sinonimo batzuk.

Castellano: granizo.

❄️ ELUR-MALUTA | Kazkabarra bezala, prezipitazio solidoa, baina kasu honetan, hodei barnean hezetasun egokia dagoenean, patxadaz sorturikoa.

Luma, malo, mataza, fitse, edurmata eta pimporta ere erabiltzen dira.

Castellano: copo de nieve.

❄️💧 ELURBUSTIA | Prezipitazioan elur malutak eta euri tantak nahasita daudenean.

Euri-elurra edo lanbera hitzek ere esanahi bera dute.

Castellano: aguanieve.

🗻 ELURLAUSO | Mendi magaletan eman daitekeen elur kantitate handien erorketa edo desplazamendua.

Elurjausi, elurluizi edo elurgerrietu ere baliagarriak dira.

Castellano: alud.

🧊 BURRUNTZIA | Tenperaturak 0pean daudela, ur tantak irristatu eta berehala izoztu egiten direnean sortzen den egitura arriskutsua.

Kandela, kandelero, garranga, ziztor edo kristel hitzak ere balio dute.

Castellano: carámbano.

🌈 ORTZADARRA | Eguzkia bizkarraldean eta gure aurrekaldean euri gortina bat edukita sor daitekeen fenomeno optiko koloretsua.

Ostadarra, Erromako Zubia, Jainkoampaxa, ostrukua, uztargia edo altzandarra erabiliak dira ere bai.

Castellano: arcoiris.

🌬️ HAIZEALDI | Haizeak bolada handiekin agertzen denean, haizealdian gaudela esaten dugu.

Zirimola, urakan edo haizerauntsi erabili ditzakegu.

Castellano: vendaval.

🌪️ ZURRUMBILOA | Superzelula motako ekaitzetan sor daitekeen haize indartsuko bortizea.

Akelarre, sorginaize, axebior, zirimol edo tirurite, sinonimo kuriosoak dira.

Castellano: tornado.

🌅 EGUNSENTIA | Eguzkia horizontean agertzen den unea, eguneko lehen argi-izpiekin.

Egunabarra, goiztiria, ortzondoa, zirrinta, alba eta arginabarra erabili daitezke.

Castellano: amanecer.

🌱 IHINTZA | Gau hotz eta heze batean, landare eta hainbat geruza gainean sortzen diren ur tanta txikiak.

Sereno, iñontz edo gangara ere sinonimoak dira, ez hainbestetan erabiliak.

Castellano: rocío.

🌱❄️ LANTZURDA | Ihintzaren kasu berdina, baina tenperaturak 0ºC-tik jaisterakoan izoztu egiten dira eta lantzurda geruza bat eratzen dute.

Castellano: escarcha.

🔁 Haizearen norabidearen arabera, hainbat izen erabiltzen dira:

⬇️ Ipar haizea, itxasaize, aidegorri, haizebeltz.
➡️ Mendebaleko haizea, gaztelaize, zearraize, galleguaixe.
⬅️ Ekialdeko haizea, iruzkiaize, naparraize, frantziparra (↙️).
⬆️ Hegoaldeko haizea, eroaizea.

⛅️ ATERUNEA | Zaparrada eta zaparrada artean, hodeien artean zeru urdina ikusten den momentua, euririk gabekoa.

Zeruzaharra, zohardia edo kalmadia ere esaten zaio.

Castellano: claro, calma.

🌵 LEHORTEA | Denbora luzean zehar euririk ez dagoenean.

Sikute, sekura edo agorte erabili daitezke ere bai.

Castellano: sequía.

⚠️ IZOTZ BELTZA | Errepidean sor daitekeen izotz geruza fin eta ikustezina. Oso arriskutsua.

Horma edo hormabeltza ere esaten zaio fenomeno honi.

Castellano: hielo negro.

🥶 HOTZAMARRA | Hotz handia sentitzen dugunean.

Freskoa (subjetiboa da), hozkara, hozgiro edo hozkirria erabiltzen dira ere bai.

Castellano: frío intenso.

Tenperatura baxuekin oso sentsibleak direnei hozpera, otzakil, sugibeleko edo oskirriak direla esaten zaie.