Thread by @YesCymru

732 o flynyddoedd yn ôl, mewn dôl ar lan yr afon Irfon, lladdwyd Tywysog Cymru olaf, Llywelyn ap Gruffudd.
Daeth ei fywyd i ben mewn brwydr gyda un o filwyr Brenin Lloegr, Edward I.

Cofiwn #Cilmeri.

Mae #Cilmeri yn lle cysegredig.

Roedd y pentref, ar gyrion Llanfair ym Muallt, yn faes y gâd Brwydr Pont Irfon, lle bu farw Llywelyn – wedi iddo gael ei wahanu oddi ar ei brif fyddin - yn nwylo un filwr Edward, Stephen de Frankton.

Uchelgais y Brenin Edward oedd uno ynys Prydain yn filwrol o dan ei frenhiniaeth.

Roedd hyn yn golygu goresgyn Cymru a'r Alban.
#Cilmeri

Roedd Llywelyn wedi llwyddo i ffurfio Cymru unedig o dan ei arweinyddiaeth, ond roedd yn wynebu problemau wrth ddal gwahanol garfanau ei deyrnas ynghyd.

Goresgynodd fyddin llawer mwy Edward diroedd Llywelyn, gan osod cyfyngiadau llym ar arweinydd Cymru.
#Cilmeri

Yng Nghytundeb Aberconwy 1277, gorfodwyd Llywelyn i dderbyn telerau gwaradwyddus, gan ildio ei holl diroedd gan ond cadw Gwynedd i'r gorllewin o afon Conwy.
#Cilmeri

Dilynodd Edward ei lwyddiant gan adeiladu cestyll o amgylch ffin tiroedd Llywelyn, yn y Fflint, Rhuddlan, Aberystwyth a Llanfair-ym-Muallt, gyda catrodau mawr o filwyr yn eu gwarchod rhag y Cymry.
#Cilmeri

Yn y pen draw, wedi iddynt golli eu harferion a’u deddfau o dan reolaeth gormesol Edward, cododd pobl Cymru mewn gwrthryfel enfawr.

Galwyd ar i Llywelyn i arwain eu hachos.
#Cilmeri

Bu gwrthryfel Llywelyn yn llwyddiannus i ddechrau - goresgynwyd castell Rhuddlan, a difethwyd bataliwn mawr o ddynion Edward yn llwyr yn y Fenai rhwng y tir mawr a Môn.
#Cilmeri

Gorfodwyd Edward i ymrwymo ei adnodd cyfan i ddelio â byddin Cymru… ac eto roedd yn gyfle anffodus i ddod ar draws cae yn #Cilmeri a ddaeth â breuddwyd Cymru i ben.

Efallai y twyllwyd Llywelyn i fynd yno gyda’r addewid o heddwch.

Wedi'i frandio yn fradwr, dienyddiwyd Llywelyn a cariwyd ei ben i Lundain gan ei orymdeithio ar bicell trwy'r strydoedd, a'i goron iorwg mewn gwawd o broffwydoliaeth Gymreig hynafol, a ddywedodd y byddai Cymro yn cael ei goroni yn frenin Ynys Prydain.

#Cilmeri

Cymerwyd tlysau Cymru fel y Groes Naid a Choron Arthur gan eu toddi neu ymgorffori i greu Tlysau'r Goron Lloegr.

#Cilmeri

Ar 11 Rhagfyr, gwisgwch iorwg i gofio #Cilmeri ac annibyniaeth Cymru ddoe a dros annibyniaeth yfory.

Cofiwch pa mor hawdd y gall llais Cymru gael ei falu gan San Steffan.

Bu Cymru unwaith yn genedl lawn, yn llofnodi cytundebau rhyngwladol, creu cyfreithiau, noddi beirdd, bathu arian.

A gwnawn hynny eto.

Codwn eto i fod yn genedl lawn.

Nid yn erbyn unrhyw un, ond dros Gymru - pawb yng Nghymru.

Ymunwch â ni 👉 yes.cymru/ymuno

#Cilmeri