Thread by @rik_rutten

1/ Vreemd, dat gemak waarmee bestuurders die de verkiezingen willen uitstellen worden weggehoond. Als je kijkt wat voor impact corona bij iedere recente verkiezing heeft gehad op het virus en de opkomst, snap je niet dat hun zorg niet veel breder leeft.

Een draadje:

2/ Frankrijk hield op 15 maart 2020 raadsverkiezingen. Dat was bijna het hoogtepunt van de eerste golf: de dag erna kondigde Macron een totale lockdown af. Toch gingen de verkiezingen door, op locatie.

Het geschatte effect: 4.000 extra ziekenhuisopnames.
medrxiv.org/content/10.110…

3/ Specifieker: juist in gemeenten met een bovengemiddeld hoge opkomst bij de verkiezingen ging het sterftecijfer in de weken erna zichtbaar omhoog. iza.org/publications/d…

4/ Dat was niet alles, want ook de opkomst viel terug: van 64 naar 45 procent. Desondanks werd het een besmettingshaard: was de opkomst 'normaal' geweest, als in andere jaren, dan was het dodental veel hoger geweest.

Een flop dus. De 2e ronde werd uitgesteld tot in de zomer.

5/ Beieren hield toevallig ook op 15 maart verkiezingen. Iedereen mocht optioneel per brief stemmen.

Of die dag als superspreader fungeerde is niet te zeggen. Maar besmettingen stegen erna wel zo hard dat de 2e ronde in no-time tot een volledige briefverkiezing werd omgebouwd.

6/ De VS kunnen hier niet ontbreken. De opkomst schoot omhoog, besmettingen leken mee te vallen. Mooi!

Máár: je kunt niet onderschatten hoeveel moeite daarvoor was gedaan: slechts één op de drie kiezers stemde op verkiezingsdag in het stemhokje. De rest: per brief, of vervroegd.

7/ Je zag in de VS trouwens wél effect in de primary's in het voorjaar: stembureaus die dicht bleven, lage opkomstcijfers.

Mede daarom werden de data omgegooid: in 16 staten werd de verkiezingsdag of briefstemdeadline uitgesteld. Postal & early voting werd de norm in november.

7nb/ Dit is een goed pauzemoment om deze mooie NRC-podcast over de verkiezingen en het poststemmen in de VS nog even te pluggen: nrc.nl/podcast/de-pos…

8/ In de rest van de wereld geldt: de trend is terugval. Op een enkele uitzondering na – Tsjechië bijvoorbeeld – liep de opkomst in 2020 overal hard terug, vaak tot een historisch laagterecord. Voorbeelden:

Kroatië:🔻6,2%.
Roemenië:🔻6,2%.
Portugal: 🔻9,5%.
N-Macedonië: 🔻15,8%.

9/ Waren er andere factoren? Sure. Portugal registreerde voor het eerst kiezers in het buitenland, die vaak niet stemden. In Roemenië groeit de apathie van kiezers al langer.

Maar de trend is duidelijk. En zelfs met deze lage opkomst wordt nog gevreesd voor extra besmettingen.

10 De ultieme clusterfuck: Polen. Daar stonden in mei 2020 presidentsverkiezingen gepland. Briefstemmen was alleen een optie voor 75-plussers. Toen kwam de 1e golf. Een maand vooraf werd alles halsoverkop omgegooid en mocht iedereen per brief stemmen. Daarna ging het echt mis.

11/ Besmettingen liepen op, politici en postbezorgers dreigden met een boycot. Vier dagen voor de verkiezingen werd bekend dat er toch uitstel kwam, net toen de kandidaten midden in een verkiezingsdebat zaten.

@ecvano schreef die soap op:
nrc.nl/nieuws/2020/05…

12/ En nu? Frankrijk heeft van het debacle in maart '20 geleerd en stelde alle regioverkiezingen in 2021 uit van maart tot juni. Catalonië zou deze maand naar de stembus gaan: dat wordt nu mei. In Duitsland: Thüringen stemt niet in april, maar in september '21.

13/ Het VK heeft een berg lokale verkiezingen, oa om het burgemeesterschap van Londen, al een heel jaar (!) niet gehouden. Mei 2021 is nu de geplande datum, dan zijn ook de Schotse en Welshe parlementsverkiezingen, maar men neigt er uit voorzorg naar alles verder uit te stellen.

14/ Samenvattend:
– Welke maatregel je ook neemt, corona gaat een impact hebben. Op de verspreiding v/h virus en op de opkomst.
– De beste verkiezingen troffen de meeste maatregelen: uitstel, massaal briefstemmen, etc.
– Hoe eerder je beslist, hoe beter.

15/ Als je de voorbeelden op een rijtje zet, zijn de maatregelen in Nederland – briefstemmen voor 70+, vervroegd stemmen voor kwetsbaren, 1 extra machtiging – gewoon niet erg indrukwekkend. En bovendien:

16/ Het virus zal hier in maart verder verspreid zijn dan in de meeste voorbeelden (hoewel niet allemaal, e.g. VS). Neem Polen: daar viel de eerste golf mee en toch werd het chaos.

Nieuw-Zeeland stelde de verkiezingen vorig jaar met een maand uit vanwege 58 gevallen. In totaal.

17/ Dit is geen pleidooi voor uitstel. Het is een simpele constatering: het virus piekt in maart. Nederland neemt betrekkelijk beperkte maatregelen, die zijn bedacht toen de hoop was dat we half januari konden gaan versoepelen. En bijna niemand durft erover te praten.