Tweet

Neutrino

3 Apr, 19 tweets, 4 min read

علی‌ اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی هسته‌ای ایران، در صحبتهایش در Clubhouse (که جدیدا تبدیل به فضای مورد علاقه مقامات بلند پایه دولتی شده) همچنین به ساخت بیمارستان یون درمانی در استان البرز اشاره کرد که تجهیزات آن فقط ۲۰۰ میلیون یورو و در منطقه غرب اسیا بی نظیر است. البته به

نکته‌ای که اشاره نکردند این بود که این مرکز درمانی با کمک شرکت اتریشی‌ مداسترون ساخته خواهد شد! در واقع شتاب دهنده سینکروترون موجود در این مرکز و دیگر تجهیزات توسط شرکت اتریشی مداسترون تأمین خواهد شد.

به هر روی از این بهانه استفاده می‌کنیم و در این رشته توییت به یون درمانی می‌‌پردازیم.

یون درمانی چیست و چرا یک روش درمانی خاص است؟

یون درمانی یک روش درمانی مکمل برای درمان سرطان است. در حال حاضر در دنیا تنها ۶ مرکز یون درمانی با قابلیت دو گانه (پروتونی و کربونی) وجود دارد که ایران با راه اندازی این مرکز درمانی خاص به این باشگاه با اعضای محدود ملحق خواهد شد.

در یون درمانی، ذرات باردار - پروتون ها یا یون های کربن - توسط شتاب دهنده ها تا سرعتی نزدیک به سرعت نور به منظور تخریب سلول های سرطانی با دقت بالا تسریع می شوند. در مقایسه با پرتودرمانی متداول با فوتون یا الکترون، یون درمانی این مزیت دارد که بافت سالم بسیار کمتر آسیب می بیند

یا اصلاً آسیب نمی بیند. بنابراین یون درمانی عمدتا برای تومورهایی استفاده می شود که دسترسی به آنها دشوار است، به عنوان مثال وقتی که تومور به نقاط حساسِ در معرض خطر مانند جمجمه، ساقه مغز یا پروستات نزدیک باشد.

در یون درمانی، همان طور که گفته شد از پروتون ها یا یون های کربن استفاده می شود، یعنی اتم های دارای بار مثبت که تولید شده از هیدروژن یا کربن می‌ باشند. یونی درمان دارای این مزیت است که به طور کلی متفاوت از فوتون ها یا الکترون ها به بافت نفوذ می کنند، به عنوان مثال،

با پرتودرمانی معمولی، فوتون ها و الکترون ها به محض ورود به بدن، انرژی پرتوی خود را شروع به از دست دادن می کنند. این بدان معناست که بافت سالم در مقابل و پشت تومور به طور حتم آسیب می بیند. از طرف دیگر، پروتون ها و یون های کربن حداکثر اثر خود را فقط در ناحیه مورد نظر می‌ گذارند،

به عبارت دیگر در ناحیه مورد نظر، بیشتر انرژی خود را آزاد می کنند. این آزادسازی دقیق و به موقع انرژی، امکان تولید دوز تابش دقیق و بیشتر در تومور و در عین حال محافظت از بافت سالم را فراهم می کند.

بدین سبب DNA تومور چنان آسیب می‌ بیند که دیگر تقسیم سلولی نمی تواند رخ دهد و رشد تومور متوقف شود.

در تصویر زیر می‌‌توانید ببینید که پرتو‌های پروتونی و یونی‌ (آبی و آبی کم رنگ) بیشترین درصد اثر بیولوژیک را در محدوده تومور (قسمت زرد رنگ) می‌‌گذارند و پس از این منطقه، اثر آنها به سرعت کاهش می‌‌یابد،

در حالیکه فوتون‌ها (نارنجی) همچنین به بافت‌های سالم قبل و بعد از ناحیه تومور هم آسیب وارد می‌‌کنند!

به منظور هدایت پروتون های پرانرژی یا یون های کربن به سلولهای سرطانی بدخیم، آنها به صورت یک پرتو یونی فشرده شده در آورده می‌‌شوند. بدین منظور از شتاب دهنده‌ها (سینکروترون‌ها) استفاده می‌‌شود که یون های موجود را به سرعتی نزدیک به سرعت نور تسریع می‌‌کنند.

سینکروترون‌ها برای درمان با پروتون و سایر یون‌ها مناسب‌ هستند و انرژی باریکه خروجی آنها را می توان به راحتی‌ تغییر داد. پرتوی یونی که از این طریق تولید می شود می تواند تومور را با دقت حدود نیم میلی متر مورد هدف قرار دهد. همچنین لازم به ذکر است

که پرتوی یون های کربن سه تا پنج برابر اثر بیولوژیکی بیشتری نسبت به پرتو‌های پروتونی دارند! از تابش با یون های کربن به طور عمده برای تومورهایی که به ویژه در برابر تابش و اکسیژن رسانی ضعیف مقاوم هستند، استفاده می شود.

یون درمانی به ویژه برای تومورهایی که درمان آن با پرتودرمانی معمولی دشوار یا غیرممکن است، مناسب است. در درمان کودکان نیز، بیشتر و بیشتر بر درمان با پروتون ها تأکید می شود، زیرا کاربرد دقیق آنها خطر ابتلا به بیماری های جدیدی (بدخیم ثانویه) را کاهش می دهد. علاوه بر این،

اشعه یونی نسبت به پرتودرمانی معمولی در رشد و نمو بافت کودکان و نوجوانان تاثیر بسیار کمتری خواهد داشت. این امر همچنین می تواند خطر عواقب طولانی مدت از جمله اختلالات هورمونی و رشدی را کاهش دهد.

یون درمانی با پروتون یا یون های کربن برای درمان تومورهای زیر استفاده می شود:

تومورهای قاعده جمجمه
تومورهای مغزی
تومورهای سر و گردن
تومورهای استخوان و بافت نرم
تومورهایی که پس از پرتودرمانی سنتی برمی گردند
سرطان پانکراس
کارسینومای مری
سرطان ریه
سرطان کبد
سرطان سینه