Thread by @DavidEerdmans

Na de Tweede Wereldoorlog werd Nederland een stukje groter. Maar lang niet zo groot als gehoopt door sommigen. Een draadje over wilde annexatieplannen en verschuivende grenzen. En over boter. Heel veel boter.

Direct na WO2 ontstonden bij veel NL'ers ideeën over annexatie van delen van Duitsland, als 'vergoeding' voor de oorlog. Zeker omdat op de conferentie van Jalta herstelbetalingen waren uitgesloten. Eén van de grote voorstanders was minister van BuZa Van Kleeffens.

Diverse commissies werden opgericht en plannen werden gemaakt. Het meest concreet was het plan Bakker-Schut, die in verschillende commissies zat. Hij voorzag annexatie van een flinke strook langs de Nederlandse grens, in de meest verstrekkende variant tot en met Keulen.

De Duitsers die er woonden zouden moeten verkassen, in ieder geval uit de grotere plaatsen. Er werden zelfs al Nederlandse plaatsnamen bedacht, zoals Monniken-Glabbeek voor Mönchengladbach.

Zo ver kwam 't niet. Er was onenigheid over binnen de regering. Uiteindelijk werd in 1946 op een conferentie in Londen van de geallieerden een strook van 1840 km2 geclaimd - een uitgeklede versie van variant C van het plan Bakker-Schut. In dat gebied woonden ca 160.000 mensen.

De geallieerden zagen dit niet zitten. Uiteindelijk kenden ze op 23 april 1949 toch Duits grondgebied aan Nederland toe, maar euh, -iets- minder dan geclaimd. De toegekende 69 km2 weden dezelfde dag nog door het leger geannexeerd.

Het ging dus vooral om kleine stukjes landbouwgrond en weggetjes. Maar ook drie plaatsen: Suderwick (dat in feite met Dinxperlo één plaats vormt), Selfkant en, waarschijnlijk de bekendste: Elten, inclusief het fraai op de stuwwal gelegen Hoog-Elten.

Heel lang hebben we niet van deze stukjes land kunnen genieten, want als handelsland zagen we kans om deze gebieden aan Duitsland terug te verkopen. Duitsland betaalde 280 mln D-mark en op 1 augustus 1963 werden deze stukjes land weer Duits.

Álle stukjes land? Nee, een paar stukjes land hebben we zelf gehouden. Het bekendst is de fraaie Duivelsberg bij Nijmegen, waar we toch maar mooi het gebied tussen de blauwe en rode lijn hebben overgehouden aan WO2. Ha! Hetzelfde geldt voor een stukje bos bij Elten.

Hoe Nederlands werden die stukjes Duitsland tussen 1949 en 1963? Niet enorm. De Duitse inwoners bleven er gewoon wonen, en behalve de Nederlandse verkeersbordjes waren het toch vooral behoorlijk Duitse plaatsjes.

Hoewel er in Elten toch wel een typisch Nederlands nieuwbouwwijkje te vinden is:

https://twitter.com/pepicek/status/1296734182786375680

Toen Elten in 1963 weer Duits werd gebeurde er nog iets bijzonders: de dag ervoor werd de plaats volgereden met vrachtauto's vol met boter - iets dat in Duitsland fors duurder was dan in NL. Die vrachtauto's werden overal en nergens geparkeerd...

...en ook huizen en schuren en andere plekken waren volgestouwd met boter. Om middernacht was die boter allemaal -floeps!- in Duitsland. Zonder ooit een grens te passeren en dus zonder heffingen etc te moeten betalen. Slim.

Nog een bijzonderheid: net voor de overgang in 1963 werd de nieuwe snelweg A12 van Nederland naar Duitsland geopend, incl. de grote grensovergang Bergh (de grootste van Europa!), al op de plek van de nieuwe grens. Daarna lag dus pas de afrit naar het toen nog NLse Elten (..)

(..) Die afrit bleef daarom afgesloten tot Elten weer Duits was, omdat je anders de grenscontrole zou kunnen omzeilen met die afrit. Beelden komen uit dit toffe filmpje over de opening, inclusief ook enkele beelden uit Elten.

Een andere bijzonderheid qua wegen: in de periode dat Selfkant Nederlands was bouwde NL een Rijksweg noordzuid door het gebied, de huidige N274. Na teruggave van Selfkant bleef de weg van Rijkswaterstaat: een NLse transitroute door Dld, zonder aansluiting op het Duitse wegennet.

Pas in 2002 werd de weg aan Duitsland overgedragen, en kwamen er aansluitingen op Duitse wegen. En nog steeds mag vrachtverkeer op zondag over de weg rijden, terwijl vrachtverkeer verder verboden is op zondag in Dld (een vrij bizarre regel m.i., maar enfin).

Tot hier even over de NLse annexatie van Duitse gebieden. Gelukkig niet meer dan een curieuze voetnoot in de geschiedenis. Ben blij dat de geallieerden er niets in zagen om Nederland fors uit te breiden, en honderdduizenden of mss zelfs miljoenen Duitsers uit hun huis te drijven.

De kaart van de Duivelsberg hierboven klopt helaas niet. Het definitief door NL geannexeerde deel is groter: Dld liep vroeger door tot net voor Beek. Wel is een stukje geannexeerd gebied (het groene deel) in 1963 teruggegaan naar Dld. Zie ook Topotijdreis: voor WO2, 1960 en nu.

(Dank @knaai die me hierop wees).

En dit is 'm: de Duivelsberg. "On-Nederlands landschap!", met al die heuvels. Wat dus klopt, want tot 1949 was dit Duitsland. In de verte zijn de heuvels te zien waar Hoog-Elten op ligt.

De grens met Duitsland. Die grens ligt hier dus sinds 1963. Tussen 1949 en 1963 liep Nederland nog wat verder door deze velden in.

(Bij de foto van die grenspaal sta ik een halve meter in Duitsland, dus eigenlijk moet ik nu in quarantaine nu ik terug in NL ben. Maar dat sla ik toch maar over, geloof ik. 😬)

En dit weggetje, pal tegen de kern van Beek aan, was tot 1949 de grens. #Duivelsberg

In z'n algemeenheid is het niet lelijk hier.