Thread by @ChannelOverZ

Kuran'da Rum Suresine adını veren Bizans-Sasani (İran/Pers) savaşları tam 26 yıl sürmüş, inişli çıkışlı seyriyle döneminde tüm Ortadoğu ve Avrupa'nın gündemine oturmuş sıra dışı bir mücadele ve savaşlar dönemidir.

Bugün bakıldığında -en azından bence- İslam tarihçileri ve tefsircileri maalesef savaşın siyasi ve askeri boyutuna tam vakıf değildir.

602 yılında Akdeniz'e hükmeden güçlü Bizans İmparatorluğu Sasaniler karşısında doğuda ani ve ağır yenilgiler aldı. Öyle ki Persler sadece birkaç yıl içinde İstanbul Boğazına kadar olan Anadolu topraklarını ele geçirmişti.

İç isyanlarla çalkanan Bizans, Pers ilerleyişinin İstanbul önlerine kadar ulaşmasıyla sarsıldı. Pers baskısı altındaki başkent Balkanlardan gelen Avar ve Slav saldırılarına maruz kaldı. Kuşatma altında kalan başkentin taşınması bile gündeme geldi. Bizans büyük bir kriz içindeyken

Persler Suriye üzerinden Mısır'a kadar uzandı. Bu esnada Hristiyanlığın kutsal şehri Kudüs ağır bir yıkıma uğradı. İçinde Hz. İsa'nın bedeninin gömüldüğüne inanılan Kutsal Kabir Kilisesi ağır zarar gördü. Yine Hz. İsa'nın çarmıha gerildiğine inanılan haç Perslerin eline geçti.

Bu savaş devam ederken bir taraftan da bölgeye komşu ama henüz çok da önemli bir konumda olmayan Hicaz'da, Mekke'de Hz. Peygamber ilk vahyi alıyordu. (610)

Hz. Peygamber putperest bir toplumun karşısına "tek Tanrı" inancıyla çıkmıştı. Bu yıllarda yanında henüz sayıca az bir inanan vardı. Zayıftılar. Savaşın devam ettiği bu erken dönemde güçlü Putperest Mekkeliler kendileri gibi putperest olan Perslerin zaferiyle gurur duyuyordu.

Tanrıya inanan "kitap ehli" Hristiyan Bizans'ın yenilgisi müşrikler karşısında ilk Müslümanların dinsel iddialarını ve morallerini zayıflatıyordu ki Rum suresi indirildi. Adını Rumlardan (kökeni "Roma"dan gelir) alan sure bariz Pers üstünlüğü sürerken şu ayetlerle başladı:

"Elif Lam Mim. Rumlar yakın bir yerde yenilgiye uğradılar. Fakat onlar bu yenilgilerinden sonra birkaç yıl içinde galip gelecekler. Eninde sonunda Allah’ın dediği olur. O gün müminler Allah’ın yardımı sebebiyle sevinecekler. O dilediğini muzaffer kılar..."

Ayetlerde güncel bir konuda ve geleceğe dair kesin bir hüküm bildirilmesi şaşırtıcı gelmişti. Ayetler net ve kesindi. Vaat edilen zafer mevcut durum düşünüldüğünde Müşriklerce "komik" bulunmuştu. Hz. Ebubekir ile Müşriklerden Übey bin Halef bu konuda bahse bile tutuşmuştu.

3 yıl içinde savaşı kim kazanırsa bahse göre o kişi diğerinden 10 deve alacaktı. Hz. Ebubekir durumu Hz. Peygamber'e anlattığında Hz. Peygamber -rivayetlere göre- ayette vaat edilen sürenin daha uzun olduğunu söyleyerek "Müddeti 9 seneye deveyi de yüze çıkarmayı teklif et!" dedi.

Anlaşma bu yeni haliyle tekrardan yapıldı. Geçen süre ve savaşı seyri ise önce müşrikleri sonra da Müslümanları sevindirdi.

Savaşın kaderini değiştiren şeyse tek bir kişinin dehasıydı. O kişi ise bu topraklarda, Anadolu'da hüküm sürmüş en büyük hükümdarlardan birisi olan Heraklius'tur. Bir çoğunuz onu Çağrı filminin en başında Hz. Peygamber'in İslam'a davet mektubunu aldığı sahneden hatırlamalıdır...

Müslümanlığı gizlice kabul ettiği iddiaları bir tarafa İslamiyete karşı sergilediği ılımlı tavırlarıyla ve kazandığı zaferle Heraklius ilk Müslümanların saygısını kazanmış bir Hristiyandı.

Savaş sürerken zor bir dönemde tahta çıktı. (610) İmparatorluk iddiasında bulunan rakiplerini, Avar ve Pers baskılarını göğüsleyerek neredeyse yıkılmanın eşiğindeki imparatorluğun tüm askeri ve idari yapısını değiştirdi.

Bizans'ı kendi iç dinamikleriyle ve öz imkanlarıyla savaşabilir bir hale getirdi. Kurduğu Thema sitemi başlı başına bir araştırma konusudur. Yerel idareyi güçlendirerek merkeze bağlayan bu askeri-idari yapılanma Selçuklulara ve Osmanlılara da ilham kaynağı olmuştu.(Tımar sistemi)

Heraklius, Perslerin karşısına çıkabilmek için 10 yıl bekledi. 621'de doğuya uzun bir sefere çıktı. Bizans tarihinde bir imparator 250 yıl sonra ilk defa sefere çıkıyordu. Seferin ilk yılında İstanbul Avarlar tarafından kuşatıldığı halde ilerleyişine devam etti.

Bu arada Heraklius'un Perslere karşı doğuda Batı Göktürk Kağanlığıyla ilişkiler kurduğunu hatta ittifak yaptığını da eklemek gerek. Öyle ki ordusunda Türklerin de bulunduğu bilinmektedir.

627 yılında Ermenistan'dan güneye inerek kış şartlarına rağmen bugünkü Irak topraklarında ilerledi. Günümüz Musul kentinin hemen yanında yer alan ve Hz. Yunus'un şehri olarak bilinen tarihi Ninova şehri harabelerinde kış mevsiminde Aralık ayının 17'sinde Pers ordusuyla karşlaştı.

Ninova Savaşı olarak bilinen bu savaş harp tarihinin en sıra dışı savaşlarından birisi oldu. Sekiz saatlik bir çarpışmadan sonra Pers Hükümdarı Rhahzadh ile Heraklius on binlerce askerin önünde bire bir kılıçlarını çekerek dövüştü.

İki imparatorun bu benzersiz düellosunu 52 yaşındaki Heraklius kazandı. Pers Hükümdarı Rhahzadh ise savaş meydanında aldığı kılıç yaralarıyla öldü. Böylece 400 yıldır aralıklarla devam eden Pers - Bizans savaşları Bizans'ın kesin zaferiyle bitmiş oldu.

Perslerden geri alınan kutsal haçla Kudüs'e giren Heraklius burada görkemli bir şekilde karşılandı. Tüm Hristiyanlık dünyasının kahramanı olmuştu ki karşısında yeni bir tehdit bulacaktı: Müslümanlar...

Müslümanlar, 634'te Filistin ve Suriye'ye saldırdıklarında savaşa gidemeyecek kadar hastaydı. 636'da Yermuk Savaşında kalabalık Bizans ordusu bozguna uğradı ve 3 yıl içinde Suriye-Filistin kaybedildi. Heraklius 66 yaşında öldüğünde Mısır'ın da büyük bir kısmı elden çıkmıştı.

Heraklius, büyük ağıtlar eşliğinde devlet töreniyle Havariyyun (Kutsal Havariler) Kilisesi'ne defnedildi. Burası 7 tepeli İstanbul'un 4. tepesiydi. Harabe haline gelen ve kilisesinin yıkıldığı bu tepede bugün Fatih Cami bulunmaktadır. Mezarın yeri ise haliyle meçhuldür.

Bu arada Ninova Zaferi, Hz. Peygamber'in dediği gibi Rum Suresinin ilk ayetleri indikten tam 9 yıl sonra kazanıldı. Hz. Ebubekir'le iddiaya giren Übey bin Halef ise anlaştıkları gibi tam 100 deveyi Hz. Ebubekir'e verdi. Hem de "müşrik olduğu halde. Düşmanın bile merti makbuldür!

Çoğu Müslüman bugün Rum Suresi okunurken Heraklius'un zaferinden bahsedildiğini bilmez. "... O (Allah) dilediğini muzaffer kılar. O çok güçlüdür, engin merhamet sahibidir.
Bu Allah’ın vaadidir. Allah vaadinden caymaz; ama insanların çoğu bunu bilmezler."