Thread by @nesialtaras

Madem o kadar okundu “ayde bakalum” ikinci bolumu de yapicam

Birinciyi alta birakiyorum. Bol yazim hatasi olmus onu mazur gorun

https://twitter.com/nesialtaras/status/1457110632914894848

Isim secimleri yine iyi. Jak, Moiz, soyad olarak Pinto bunlar hep yaygin isimler

Bu isimlerde ve Rasel ve Matilda’da Fransizcanin kulturel etkisi asikar. Gec ondokuzuncu yildan ta 70lere kadar Fransiz etkili isimler baskin hale geliyor, Tevrat kaynakli David, Eli, Sara gibi isimlerden daha kulturel sermayeli oluyorlar

Atyo santo veya kisaca atyo ayyyyyh demek yerine de gecebilir. Soylenisine gore her duruma uyabilecek bi laf

Kus lokumu diyince canim cekti be

“elektrik dugmesine basmaz” diyor celebi. dogrudur sabata bakanlar cuma hava kararincadan cmtsi geceye kadar elektrik kullanmaz, arabaya binmez, telefon acmaz. Sabata bakmak -en azindan siki bakmak- bugun istanbul toplumunda pek yaygin degildir

Cikarken celebi şabat şalom diycekken şalom şalom dedi. Belki bunu bilerek yapılan, önem vermediğini gösteren bir ‘hata’ olarak da okuyabiliriz

Namaz-şabat benzetmesi ilginç olmuş. Hem de bunun üstünden kutsal gün olarak Cuma ortaklığı da kuruluyor

Aşçıya şabat açıklattırmak güzel bir detay olmuş. Tabi ki 50lere gelindiğinde artık Anadolu’da pek yahudi kalmamıştı ve istanbula yeni gelenler hayatında ilk defa yahudiyle karşılaşıyor normal olarak

Şabat sahneleri olurken giren ezgi hakikaten şabatta söylenen bir şarkıdır. Elden ele gezeb sarap kadehi de Kidush’un parcasidir. Herkes ayni saraptan bir yudum alir.

Geleneksel olarak Turkiyeliler sabatta bezelye, tavuk, pilac mutlaka yer. Buna ispanak, kabak (kalavasucho) pirasa (prisafuchi), peynirli gibi borekler, pirasa koftesi gibi klasikler de eklenir.
avlaremoz.com/category/yemek/ bu tariflerin bazilari burda, bir surusu de @muze500’de var

Hristo Peruka tabelasi hosuma gitti. Bu hikaye yahudilere odakli ama en iyi arkadas Tasula’dan da anlasildigi gibi Kula/Taksim dolaylarinda Rumlarin olmadigi bi 50ler hayal edilemez

Cok belli oldu celebi bu saati Aseolarin evinden calmis. Acaba Varlik’ta esyalar mecburen yok paraya acik arttirmadayken mi almis? Yoksa dizi istanbulun pogromundan sonra mi geciyo? Belki de pogromda calmis. Resimde sokakta ev esyalari satiliyor
avlaremoz.com/2020/11/11/11-…

kasadakileri de goturmustur herhalde

Salamon da cok klasik isim. Buyuk-dedemin de adidir

MM gorunce aklima tek geleb istanbulun buyuk madami ve emlak zengini Matild Manukyan’in kapilarinda MM olan apartmanlari
turkcewikipedia.com/matild-manukyan

Celebinin hafizasindaki ilk oda da ilginc. Etnik-dini farklarin yaninda bir de sinif konumu ayrimi var. onceden Zengin aseolara eleman olan fakir Celebi simdi fakir dusen Matilda’nin patronu olmus. Birbirini kotu ev kosullarina mecbur ediyolar sirayla

Annesine “orospu musun” diye sormasi biraz abarti. Ancak soru cok da akildisi degil cunku Yahudiler gercekten de istanbul seks iscileri arasinda belirgin bir gruptu.
degruyter.com/document/doi/1…

Pic olmanin sosyal agirligi da hala 50lerde hissedilebilir. Bu yuzden rasel’in sormasi yine mantikli

Yine isimler iyi ve zamana uygun. Bugun Turkler de Rita ismini veriyor Yahudilerde uzun zamandir var. Luna mesela bugun gozden dusmus bir isim ama eskilerde (mesela anneannemin anneannesi) vardi

Sinagogda cekime izin alabilmis olmalari inanilmaz genelde yoneticiler boyle seylere cok zorluk cikartiyo

Kizlarin soyledikleri de Ladino bir sarkidir. Wikisi bile var.
en.m.wikipedia.org/wiki/Kuando_el…

Sarkida gecen sielo gokyuzu ama ayni zamanda cennet demek. Avram Avinu ise Babamiz Hz Ibrahim. Yine ilk kitada gecen djuderia Yahudilik yani Yahudi mahallesi anlamina gelir. Kula, Haskoy, Balat istanbulun geleneksel djuderialariydi

Bu sarkidaki en guzel kelime bence komadre. Ebe demek ama tam anlamiyla annelige ortak olan, beraber anne.

Rasel balkonda oturuyor cunku modern ortodoks diyebilecegimiz Turkiye sinagoglarinda kadin erkek ayri oturur. Asil ve buyuk kisim olan asagida erkekler, balkondaysa kadinlar

Bu sinagoglarda aslinda kadinlarin tevaya cikmalari yani kursuden dua etmeleri, cemaati yonlendirmeleri yasaktir. Kadin haham da yoktur. Ancak sarki soylemek icin sahneye gelebilirler. Tevaya cikmak (bu gelenekte) erkeklere mahsustur.

Erkekleri basinda kipa var ama kadinlar kipa takmaz. Yine de baslarini genelde biraz orttukleri gorunuyor. Ozel gunlerde (barmitzva, dugun) kadinlar genelde kucuk sapkalar takar. Ne hikmetse bunlari yapan sapkacilar (bugun de) hep Ermenidir.

Ok geri geldim

Bu sarkiyi da hatirladim @Larialtaras123 sagolsun
en.m.wikipedia.org/wiki/Shalom_Al…

https://twitter.com/nesialtaras/status/1457451110701182977

Kolyede mezuza var. bende de ayni boyle bi kolye var. aslinda o kapiya koyulan bisey icinde duayla.

Pesin pesin diyince aklima geldi Ladino’da cabuk demek icin denilen: pishin pishin

Fransizca konusan koreografci herhalde Levanten?

“Istanbulun gece hayatini artik turk mutesebbislerce yeniden insa ediliyor.” E tabi 50lere kadar istanbuldaki meyhanelerin neredeyse tumu Rum, barlar klupler Rustu. vatandas olsa da “turkten” sayilmayan rumlarin elinde eglence sektorunu alma amaci guduyorlar

Bu zihniyeti saklamayarak, direkt Orhan’a soyleterek dizi buyuk is yapmis. Hala azinliklara yapilan bu ayrimciligi reddeden turklerin gozune iyice sokmus

Allaha sukur netflix turkiyede insanlarin opustugunu inkar etmeyen diziler yapiyo. Tvde yok

Cakma isim olarak Aysel’i secmesi de iyi dusunulmus. Asimilasyoncu “biz artik turkuz” diyen Yahudiler bile turkce isim secerken islami referanslari olanlardan kacinir. Aysel de buna cuk oturan, ozturkce tarzi bi isim

Bolum bitti - ucte gorusuruz