Thread by @sigaramcamel

Binlerce yıl önce, 30 keçi Sümerliler tarafından takas edildi. İşlemi kayda geçirmek için, küçük bir kil tablete, işlemin faturası oyuldu. Basit geometrik işaretler çiftlik hayvanlarını ve erzakları temsil ediyordu. Dairelerin içindeki çentikler ise miktarı gösteriyordu.

İlk resimsel yazı sistemi Sümerliler tarafından MÖ 3250 civarında kullanılmaya başlandı. Sümerlilerin resimsel yazıyı kullandığı dönemde Mısır’da da Hiyeroglif resimsel dil kullanılmaya başlanmıştı.

Resimsel – Piktografik – yazı, anlatılmak istenen kavramın şeklinin çizilmesi ile başlamıştı. Anlatılmak istenen dağ ise üç tane yan yana tepe çiziliyor, anlatılmak istenen eğer kadın ise bir üçgen çiziliyordu.

Bu şekilde yaklaşık 2000 görsel kullanılıyordu ve her bir görseli ezberlemek bugün tüm yol işaretlerini ezberlemek gibiydi.
MÖ 3000 binde ortaya İdeograma çıktı.
İdeogramda birkaç resimsel işaret bir araya gelerek bir anlam ortaya çıkarıyordu.

Bu şekilde yazı bir değişim geçirmişti. Üçüncü önemli değişim ise yine Sümerliler tarafından kullanılmaya başlanan çizgisel yazı sistemiydi.
Resimsel işaretler daha sadeleşmiş ve onların yerini çizgi ile gösterilen yazı almaya başlamıştı.

MÖ 900 civarında Fenikeliler yeni bir yazı dili geliştirdiler. İlk kez harf sistemli bir yazı sistemi ortaya çıkmıştı ve ilk harf aleph ikinci harf ise bet’ti. Sonraki yüzyıllarda Alfabe ismi bu yeni yazı sisteminin ismi olarak kabul edilecekti.

Yazının, bağımsız olarak, Mezopotamya’da, Mısır’da, Çin’de ve Mezoamerika’da olmak üzere an az dört kere icat edildiği öne sürülüyor.

Hiyeroglifin kelime anlamı “kutsal yazıt” demektir.

Antik döneme ait bir yazı sistemi olan hiyeroglif, ilkçağda Mısır, Hitit, Girit ve eski Amerika toplulukları tarafından kullanılmıştır.

İnsanlar uzun süre konuşabilme ve yazı yeteneklerinin tanrılar tarafından kendilerine hediye edildiği düşüncesini taşıdılar.

Mısırlılar yazının Osiris’in kız kardeşi İsis tarafından öğretildiğine, Babilliler Marduk oğlu Nebo tarafından öğretildiğine, Yunanlılar ise tanrı Hermes tarafından öğretildiğine inandılar.

Levant’ta (Akdeniz’in doğu sahilleri) MÖ 1450 – 1150 civarında geliştirilen ilk alfabelerden sonra yazının esas anlamda çoğaltılması el yazmaları ile oldu.

MÖ 8. yüzyılda keşfedilen Yunan Alfabesi ile başlayan süreçte

papirüs yavaş yavaş yerini parşömene bıraktı, bu süreçte sadece Mısır’da üretilen Papirüsün Anadolu’ya ithalatı yasaklanınca Pergamon Kralı II. Eumenes parşömenin icadına ön ayak oldu. O dönemden sonra yaygın olarak kullanılan bu yazı aracı hayvan derisinden imal edilmekteydi.

Gerek çivi yazısında, gerek Mısır hiyeroglif yazısında başlangıçta her bir sembol bir nesneye veya soyut kavrama karşılık geliyordu.
Bu yüzden çok sayıda sembol vardı. Zamanla seslere karşılık gelen yazı sembolleri ortaya çıktı.

Bir nesneye karşılık gelen sembollerle seslere karşılık gelen semboller birlikte kullanılmaya başladı.

Romalılar Yunan alfabesini Latince yazmak için uyarladılar. Roma İmparatorluğu vasıtasıyla bu alfabe Avrupa'ya yayılır, kişisel ve resmi yazışma aracı haline gelir.

Yunan dili Fenikelilerden yazının ilk öğrenildiği ve kendi dillerine adapte edildiği dönemde Yunan harfleri sağa veya sola bakar şekilde yazılarak her iki yöne doğru yazılabiliyordu.

Zaman içerisinde Yunanlılar sadece soldan sağa yazmaya başladılar.
MÖ 5. yüzyıla gelindiğinde, yön, bugün kullanıldığı gibi, soldan sağa okunacak şekilde yerleşmişti.

Zamanla, Yunan alfabesi, Avrupa'ya yayılan Latin ve modern Rus alfabesinin öncüsü olan Kiril alfabesi de dahil olmak üzere birçok başka alfabenin oluşmasına katkıda bulundu.

Aramice, İbranice, Arapça gibi Ortadoğu dilleri sağdan sola yazılır.
Tüm bu diller, ilk yazı olan Sümer çivi yazısı ve onun devamı olan Elamca, Babil’ce gibi dillerin, kil ve taş tabletlere, sol el ile kamış veya çivi gibi sivri uçlu nesnelerin

sağ elde ise çekiç tutularak yazılması işlemi, sağdan sola daha rahat ilerlenmesine imkan tanıyordu. Bu noktada kullanım faydası ve yazının yaratıldığı bölgede benimsenmiş köklü gelenek, Ortadoğu’da şekillenen dillerin aynı şekilde sağdan sola yazılmasına sebep oldu.

Taşınabilen harflerle baskının bulunması yazıyı çok daha fazla erişilir hale getirir. 1500'de tahminen 35.000 metin basılmaktaydı.

Yazı ;
“Söz ya da düşüncenin belli işaretlerle saptanması.”

Kaynaklar;
bilgiustam.com/yazinin-icadi-…
nereye.com.tr/yazinin-icadi-…
insanvehayat.com/yazinin-tarihi/
bilimveutopya.com.tr/makale/insanli…
kayipdiller.com/yazinin-gelisi…
wikitarih.com/yazinin-icadi/
ungo.com.tr/2018/12/yazini…
uztarih.com/2018/12/sumerl…
arkeofili.com/civi-yazisinin…