رشتوی جدید
ماجرای حمله #تیمور_لنگ به ایران
تو شهر کَش حوالی فرارود (دور و بر دو رودخونه جیحون و سیحون رو میگن ماوراءالنهر یا فرارود)، سال ٧٣۶ هجری قمری یه موجودی زاییده شد که وقتی بزرگ شد به تنهایی جمعیت زمین رو درصدی کم کرد! این موجود اسمش تیمور بود! تیمور به فارسی یعنی آهن!
ماجرای حمله #تیمور_لنگ به ایران
تو شهر کَش حوالی فرارود (دور و بر دو رودخونه جیحون و سیحون رو میگن ماوراءالنهر یا فرارود)، سال ٧٣۶ هجری قمری یه موجودی زاییده شد که وقتی بزرگ شد به تنهایی جمعیت زمین رو درصدی کم کرد! این موجود اسمش تیمور بود! تیمور به فارسی یعنی آهن!
٢-
خونواده تیمور از طایفه برلاس بودن. یه طایفه ترکی-مغولی که همراه بقیه بیابان‌گردان آسیای مرکزی، از شمال چین به حوالی جیحون کوچ کرده بودن.
دوران کودکی، نوجوانی و جوانی تیمور چیز خاص نداشت! مثل بقیه مردم زندگی میکرد و گهگداری به خدمت این امیر و اون امیر درمیومد و سربازی میکرد.
خونواده تیمور از طایفه برلاس بودن. یه طایفه ترکی-مغولی که همراه بقیه بیابان‌گردان آسیای مرکزی، از شمال چین به حوالی جیحون کوچ کرده بودن.
دوران کودکی، نوجوانی و جوانی تیمور چیز خاص نداشت! مثل بقیه مردم زندگی میکرد و گهگداری به خدمت این امیر و اون امیر درمیومد و سربازی میکرد.
٣-
تیمور وقتی بزرگ شد ادعا کرد که از نسل #چنگیزخان_مغول هستش. ولی زر میزد. یه نکته مهم دیگه درمورد شروع کار تیمور این بود که اوایل نوجوونی تو یه نزاع احتمالا قبیله‌ای، پاش زخمی شد. واسه خاطر همین زخم بود که شَل شد و تمام عمرش پاش لنگ میزد و به تیمور لنگ معروف شد.
تیمور وقتی بزرگ شد ادعا کرد که از نسل #چنگیزخان_مغول هستش. ولی زر میزد. یه نکته مهم دیگه درمورد شروع کار تیمور این بود که اوایل نوجوونی تو یه نزاع احتمالا قبیله‌ای، پاش زخمی شد. واسه خاطر همین زخم بود که شَل شد و تمام عمرش پاش لنگ میزد و به تیمور لنگ معروف شد.
۴-
سال ٧٨١ هجری یعنی وقتی تیمور حدودا ۴۶ سالش بود، از خرتوخر بودن منطقه استفاده کرد و یه لشگری جمع و جور کرد و شروع به راهزنی کرد. (حکومت ایلخانان سال ٧٣۶ از بین رفته بود و منطقه بی‌صاحاب شده بود. گروه گروه اراذل مشغول غارت و لشگرکشی بودن و تیمور و هم یکی از همین اوباش بود.)
سال ٧٨١ هجری یعنی وقتی تیمور حدودا ۴۶ سالش بود، از خرتوخر بودن منطقه استفاده کرد و یه لشگری جمع و جور کرد و شروع به راهزنی کرد. (حکومت ایلخانان سال ٧٣۶ از بین رفته بود و منطقه بی‌صاحاب شده بود. گروه گروه اراذل مشغول غارت و لشگرکشی بودن و تیمور و هم یکی از همین اوباش بود.)
۵-
تیمور اول خراسان رو گرفت. بعد اومد اینور گرگان و مازندران رو فتح کرد. بعد رفت هرات و سیستان رو تسخیر کرد. تو هرات سلسله محلی آل‌کرت رو منقرض کرد. سال ٨٠٠ به غرب ایران رفت و فارس و زاگرس و بین‌النهرین (عراق فعلی) و آذربایجان رو گرفت. تو آذربایجان سلسله آل‌جلایر رو منقرض کرد.
تیمور اول خراسان رو گرفت. بعد اومد اینور گرگان و مازندران رو فتح کرد. بعد رفت هرات و سیستان رو تسخیر کرد. تو هرات سلسله محلی آل‌کرت رو منقرض کرد. سال ٨٠٠ به غرب ایران رفت و فارس و زاگرس و بین‌النهرین (عراق فعلی) و آذربایجان رو گرفت. تو آذربایجان سلسله آل‌جلایر رو منقرض کرد.
۶-
بعد رفت بالاتر و ارمنستان و گرجستان و مناطق غرب #دریای_کاسپین رو گرفت. دست آخر اومد یه بخش‌هایی از دولت تازه‌تاسیس عثمانی در آناتولی (ترکیه فعلی) رو گرفت و سلطان بایزید عثمانی رو مثل حیوون انداخت تو قفس و بعدشم اینورِ ایران رو ول کرد رفت اونور ایران! هند و دهلی رو تصرف کرد.
بعد رفت بالاتر و ارمنستان و گرجستان و مناطق غرب #دریای_کاسپین رو گرفت. دست آخر اومد یه بخش‌هایی از دولت تازه‌تاسیس عثمانی در آناتولی (ترکیه فعلی) رو گرفت و سلطان بایزید عثمانی رو مثل حیوون انداخت تو قفس و بعدشم اینورِ ایران رو ول کرد رفت اونور ایران! هند و دهلی رو تصرف کرد.
٧-
خلاصه سال ٨٠٧ هجری کل پول و طلا و ثروت‌های که تو این لشگرکشی‌ها و غارت‌ها جمع کرده بود رو برداشت رفت سمرقند، سمرقند رو به عنوان پایتخت انتخاب کرد و کلی هم خرج ساخت و ساز این شهر کرد.
(در مورد سمرقند جلوتر میگم باز.)
خلاصه سال ٨٠٧ هجری کل پول و طلا و ثروت‌های که تو این لشگرکشی‌ها و غارت‌ها جمع کرده بود رو برداشت رفت سمرقند، سمرقند رو به عنوان پایتخت انتخاب کرد و کلی هم خرج ساخت و ساز این شهر کرد.
(در مورد سمرقند جلوتر میگم باز.)
٨-
یک سال بعد تصمیم گرفت بره چین رو بگیره. ولی چون چینی‌های خفاش‌خوار خیلی خوش‌شانسن، تو راه -حوالی قزاقستان امروزی- زپرتش غم‌سوز شد و افتاد مرد.
(۶٩ سالش بود وقت مرگ)
یک سال بعد تصمیم گرفت بره چین رو بگیره. ولی چون چینی‌های خفاش‌خوار خیلی خوش‌شانسن، تو راه -حوالی قزاقستان امروزی- زپرتش غم‌سوز شد و افتاد مرد.
(۶٩ سالش بود وقت مرگ)
٩-
تا اینجا همه‌چيز مثل لشگرکشی بقیه امرای شرقی و غربی در تاریخ بود: یه بابایی بلند میشه، لشگر جمع میکنه و چندتا شهر رو میگیره و میشه پادشاه.
ولی کشورگشایی‌های تیمور یه فرقی با دیگران داشت. بگم چی؟
تا اینجا همه‌چيز مثل لشگرکشی بقیه امرای شرقی و غربی در تاریخ بود: یه بابایی بلند میشه، لشگر جمع میکنه و چندتا شهر رو میگیره و میشه پادشاه.
ولی کشورگشایی‌های تیمور یه فرقی با دیگران داشت. بگم چی؟
١٠-
تیمور به شدت خون‌خوار بود و از قتل و غارت لذت می‌برد. مثلا ادوارد براون در کتاب تاریخ ادبیات نوشته که تیمور در دهلی هزار اسیر هندی رو یکجا و در کنار هم دستور داد گردن بزنن. در دمشق از جمجمه کشته‌شده‌ها بیست مناره (ستون) برپا کرد. همیشه خون‌ریزترین و سنگدل‌ترین افراد رو به
تیمور به شدت خون‌خوار بود و از قتل و غارت لذت می‌برد. مثلا ادوارد براون در کتاب تاریخ ادبیات نوشته که تیمور در دهلی هزار اسیر هندی رو یکجا و در کنار هم دستور داد گردن بزنن. در دمشق از جمجمه کشته‌شده‌ها بیست مناره (ستون) برپا کرد. همیشه خون‌ریزترین و سنگدل‌ترین افراد رو به
١١-
عنوان فرمانده و دستیار انتخاب میکرد و اگه فرمانده‌ای کوچکترین دل‌رحمی‌ای نشون میداد، خلع و فرد متوحش‌تری جایگزینش می‌شد. در لرستان تمام کسانی که در مقابلش ایستادگی کرده بودن رو از بلندی به درّه پرت کرد و در اصفهان ٧٠ هزار نفر رو گردن زد و با جمجمه‌هاشون مناره (ستون) ساخت.
عنوان فرمانده و دستیار انتخاب میکرد و اگه فرمانده‌ای کوچکترین دل‌رحمی‌ای نشون میداد، خلع و فرد متوحش‌تری جایگزینش می‌شد. در لرستان تمام کسانی که در مقابلش ایستادگی کرده بودن رو از بلندی به درّه پرت کرد و در اصفهان ٧٠ هزار نفر رو گردن زد و با جمجمه‌هاشون مناره (ستون) ساخت.
١٢-
یکی دیگه از کارهای تیمور این بود که هر شهری رو می‌گرفت، وسط قتل و غارت دستور میداد هرچی نقاش و معمار و شاعر و آدم حسابی گیر میاد باید زنده بمونه. مردم عادی فقط باید کشته میشدن. بعد میومد این افراد هنرمند رو با زور با خودش همراه میکرد و میفرستاد سمرقند و مجبورشون میکرد١
یکی دیگه از کارهای تیمور این بود که هر شهری رو می‌گرفت، وسط قتل و غارت دستور میداد هرچی نقاش و معمار و شاعر و آدم حسابی گیر میاد باید زنده بمونه. مردم عادی فقط باید کشته میشدن. بعد میومد این افراد هنرمند رو با زور با خودش همراه میکرد و میفرستاد سمرقند و مجبورشون میکرد١
١٣-
از هنرشون در ساخت سمرقند استفاده کنند. به همین دلیل بود که سمرقند در عصر تیمور تبدیل شد به عروس شهرهای اسلامی. یه شهر ثروتمند و بسیار مجلل. او برای ساختن سمرقند و قصرها و مساجد آن از تمام شهرهای ایران هنرمندان و صنعتگران رو به آنجا برد.
از هنرشون در ساخت سمرقند استفاده کنند. به همین دلیل بود که سمرقند در عصر تیمور تبدیل شد به عروس شهرهای اسلامی. یه شهر ثروتمند و بسیار مجلل. او برای ساختن سمرقند و قصرها و مساجد آن از تمام شهرهای ایران هنرمندان و صنعتگران رو به آنجا برد.
١۴-
تو این راه هم هیچ تعارفی نداشت. مثلا وقتی می‌خواست شهر زادگاهش یعنی کَش رو تجدید بنا کنه، دو تن از معماران به او قول داده بودند، که در موقع معینی ساختمانی را تمام خواهند کرد، اما موفق نشدند و ساختمان دیرتر ساخته شد، تیمور هر دو معمار رو گردن زد!
تو این راه هم هیچ تعارفی نداشت. مثلا وقتی می‌خواست شهر زادگاهش یعنی کَش رو تجدید بنا کنه، دو تن از معماران به او قول داده بودند، که در موقع معینی ساختمانی را تمام خواهند کرد، اما موفق نشدند و ساختمان دیرتر ساخته شد، تیمور هر دو معمار رو گردن زد!
١۵-
تمام تاریخ‌دانان و سفرنامه‌نویسان، هارولد لمب و کلاویخو و دیگران در این نکته هم‌رای هستند، که تیمور همه جا را فتح میکرد تا بتواند سمرقند را چون شهری رؤیایی بسازد. گفته می‌شود ثروت امیر تیمور از طلا و نقره و سنگ‌های قیمتی و جواهرات، آن قدر
تمام تاریخ‌دانان و سفرنامه‌نویسان، هارولد لمب و کلاویخو و دیگران در این نکته هم‌رای هستند، که تیمور همه جا را فتح میکرد تا بتواند سمرقند را چون شهری رؤیایی بسازد. گفته می‌شود ثروت امیر تیمور از طلا و نقره و سنگ‌های قیمتی و جواهرات، آن قدر
١۶-
زیاد بود که می‌توانستند سطح زمین را با سکهٔ طلا فرش کنند و هر روز هزار مثقال طلا خرج آشپزخانه و شربت‌خانهٔ خصوصی او بود. بی‌رحم‌تر از این مرد در جهان یافت نمی‌شد و اگر مقابل چشم او صدهزار مرد و زن و کودک را سر می‌بریدند کوچکترین تأثیری در او نمی‌کرد.
زیاد بود که می‌توانستند سطح زمین را با سکهٔ طلا فرش کنند و هر روز هزار مثقال طلا خرج آشپزخانه و شربت‌خانهٔ خصوصی او بود. بی‌رحم‌تر از این مرد در جهان یافت نمی‌شد و اگر مقابل چشم او صدهزار مرد و زن و کودک را سر می‌بریدند کوچکترین تأثیری در او نمی‌کرد.
١٧-
اما درمورد این هنرمندانی که با زور به سمرقند برده شدن تا یادم نرفته اینم بگم که درسته آزادی و خانواده‌شون رو از دست دادن ولی در سمرقند درکنار هم شکوفا شدن و سبک جدیدی از هنر رو به وجودآوردن که بخصوص درمسجدسازی‌ها و معماری‌های دوره‌های بعدی مخصوصا دوره صفویه، خودش رو نشون داد.
اما درمورد این هنرمندانی که با زور به سمرقند برده شدن تا یادم نرفته اینم بگم که درسته آزادی و خانواده‌شون رو از دست دادن ولی در سمرقند درکنار هم شکوفا شدن و سبک جدیدی از هنر رو به وجودآوردن که بخصوص درمسجدسازی‌ها و معماری‌های دوره‌های بعدی مخصوصا دوره صفویه، خودش رو نشون داد.
١٨-
درمورد خلق و خوی تیمور باید بگم که تیمور به رسم ایلیاتی، بیشتر مواقع درون چادر -یا اگر هم در قصر سلطنتی بود- روی زمین غذا می‌خورد. چون از نسل صحراگردان آسیای مرکزی بود غذاش اغلب کباب گوشت کره اسب بود و میگن خیلی هم خوش خوراک بوده!
درمورد خلق و خوی تیمور باید بگم که تیمور به رسم ایلیاتی، بیشتر مواقع درون چادر -یا اگر هم در قصر سلطنتی بود- روی زمین غذا می‌خورد. چون از نسل صحراگردان آسیای مرکزی بود غذاش اغلب کباب گوشت کره اسب بود و میگن خیلی هم خوش خوراک بوده!
١٨-
سنی مذهب بود و اونطور که هارولد لمب نوشته، از چهل‌سالگی به بعد حتی یکبار هم نمازش قضا نشد مگر در هنگام جنگ. یه مسجد متحرک داشت که لشگریانش حمل میکردن تا موقع نماز، هرجایی که بود، بتونه نمازش رو اول وقت بخونه.
سنی مذهب بود و اونطور که هارولد لمب نوشته، از چهل‌سالگی به بعد حتی یکبار هم نمازش قضا نشد مگر در هنگام جنگ. یه مسجد متحرک داشت که لشگریانش حمل میکردن تا موقع نماز، هرجایی که بود، بتونه نمازش رو اول وقت بخونه.
١٩-
تیمور لنگ وقتی مرد، سمرقند ثروتمندترین شهر جهان شده بود. هزاران نفر رو کشته بود و یکی از جانی‌ترین و آدم‌کش‌ترین انسان‌های تاریخ شده بود.
ولی نکته جالب توجه اینه که این خلق و خوی متوحشش در فرزندانش دیده نشد. فکر می‌کنید چرا؟
تیمور لنگ وقتی مرد، سمرقند ثروتمندترین شهر جهان شده بود. هزاران نفر رو کشته بود و یکی از جانی‌ترین و آدم‌کش‌ترین انسان‌های تاریخ شده بود.
ولی نکته جالب توجه اینه که این خلق و خوی متوحشش در فرزندانش دیده نشد. فکر می‌کنید چرا؟
٢٠-
فرزندان و نوادگان تیمور هم مثل فرزندان و نوادگان چنگیز، و دیگر صحراگردان مثل سلجوقیان، غرق شدن در فرهنگ ایرانی، پارسی‌زبان شدن و شروع به ساخت و ساز کردن.
فرزندان و نوادگان تیمور هم مثل فرزندان و نوادگان چنگیز، و دیگر صحراگردان مثل سلجوقیان، غرق شدن در فرهنگ ایرانی، پارسی‌زبان شدن و شروع به ساخت و ساز کردن.
٢١-
طوری که #بابر نواده تیمور به هند رفت (همونجایی که تیمور قتل‌عام عظیمی راه انداخته بود) و سلسله گورکانیان هند رو ایجاد کرد، همین سلسله بود که زبان فارسی و هنر معماری ایرانی رو در هند پیاده‌سازی کرد که مهمترینش #تاج_محل بود.
نویسنده: #بهمن_انصاری
طوری که #بابر نواده تیمور به هند رفت (همونجایی که تیمور قتل‌عام عظیمی راه انداخته بود) و سلسله گورکانیان هند رو ایجاد کرد، همین سلسله بود که زبان فارسی و هنر معماری ایرانی رو در هند پیاده‌سازی کرد که مهمترینش #تاج_محل بود.
نویسنده: #بهمن_انصاری
٢٢-
این رشتو هم تموم شد. سعی کردم خلاصه کل ماجرا رو بگم. یه مطلبی موند اونم این که تیمور در شیراز قتل و غارت نمرد و با حافظ هم میگن دیداری داشت. ماجرای مفصلش رو در کتاب #چنین_گفت_حافظ قبلا نوشتم که میتونید از اینجا رایگان دانلود کنید و بخونید 👇
bahmanansari.ir/thus-spoke-haf…
دانلود 👆
این رشتو هم تموم شد. سعی کردم خلاصه کل ماجرا رو بگم. یه مطلبی موند اونم این که تیمور در شیراز قتل و غارت نمرد و با حافظ هم میگن دیداری داشت. ماجرای مفصلش رو در کتاب #چنین_گفت_حافظ قبلا نوشتم که میتونید از اینجا رایگان دانلود کنید و بخونید 👇
bahmanansari.ir/thus-spoke-haf…
دانلود 👆
٢٣-
اون دسته از عزیزانی که خوش‌نعرفت هستند میدونن که نوشتن این رشتوهای بلند نیازمند صرف انرژی و مطالعه زیادیه. دمتون گرم که #ریتوییت می‌کنید تا بیشتر دیده بشه و خستگی منم در بره.
و مرسی که اگه مطالب رو تو تلگرام یا هرجای دیگه کپی می‌کنید، اسم من رو از زیرش حذف نمی‌کنید. ❤️
اون دسته از عزیزانی که خوش‌نعرفت هستند میدونن که نوشتن این رشتوهای بلند نیازمند صرف انرژی و مطالعه زیادیه. دمتون گرم که #ریتوییت می‌کنید تا بیشتر دیده بشه و خستگی منم در بره.
و مرسی که اگه مطالب رو تو تلگرام یا هرجای دیگه کپی می‌کنید، اسم من رو از زیرش حذف نمی‌کنید. ❤️
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
